Giữ giá thịt lợn ổn định bằng tư duy chuỗi liên kết giá trị

Đẩy mạnh tăng đàn, tái đàn sẽ góp phần giảm giá thịt lợn trên thị trường. 
Trong ảnh: Chăm sóc lợn ở một trại chăn nuôi tại xã Nguyên Khê (huyện Đông Anh). Ảnh: Đỗ Tâm

- Thời gian qua, Bộ NN& PTNT, các ngành liên quan đã đưa ra nhiều giải pháp nhằm giảm giá thịt lợn, trong đó có tái đàn, tăng đàn. Xin ông đánh giá sơ bộ về kết quả thực hiện các giải pháp này?

- Theo báo cáo của các địa phương, đến tháng 5-2020 tổng đàn lợn của cả nước đạt 24,89 triệu con, tương đương 80,3% so với tổng đàn lợn trước khi có bệnh Dịch tả lợn châu Phi (ở thời điểm 31-12-2018 cả nước có 31 triệu con) tăng trưởng bình quân khoảng 5,78%/tháng. Toàn quốc hiện có 15 doanh nghiệp chăn nuôi lợn quy mô lớn chiếm 35% tổng đàn lợn cả nước, tháng 5 tổng đàn lợn thịt đạt hơn 4 triệu con.

Tất nhiên, Bộ NN&PTNT luôn mong muốn tổng đàn lợn thịt hiện tại sẽ cao hơn hiện nay. Tuy nhiên, nhiều hộ chăn nuôi chưa đáp ứng điều kiện cơ sở vật chất về chuồng trại để chăn nuôi an toàn sinh học; thiếu vốn, khó tiếp cận về chính sách tín dụng cho tái đàn và duy trì sản xuất. Trong khi bệnh Dịch tả lợn châu Phi chưa có vắc xin nên nguy cơ tái phát cao khiến cho người chăn nuôi dè chừng chưa tái đàn…

Mặt khác, do thiếu con giống nên giá tăng cao, chăn nuôi nông hộ gặp khó khăn khi tái đàn. Theo dự kiến của Bộ NN&PTNT, đến cuối quý III và đầu quý IV-2020, tổng đàn lợn cả nước có thể đạt hơn 28,15 triệu con, sản lượng thịt lợn xuất chuồng đạt hơn 3,8 triệu tấn (tương đương năm 2018 trước khi xảy ra bệnh Dịch tả lợn châu Phi).

- Mặc dù, các địa phương đang thúc đẩy tăng đàn, tái đàn, nhưng giá thịt lợn hơi vẫn ở mức cao (khoảng 90.000 đồng/kg). Vậy đâu là nguyên nhân thưa ông?

- Thứ nhất, do ảnh hưởng của bệnh Dịch tả lợn châu Phi nên nguồn cung giảm, mất cân đối cung cầu. Nhu cầu tiêu thụ thịt lợn cả nước mỗi quý từ 910.000 tấn đến 920.000 tấn, trong khi đó, các trang trại, doanh nghiệp cung cấp ra thị trường được hơn 811.000 tấn. Khoảng cuối tháng 5, giá thịt lợn lên tới 100.000 đồng/kg. Đến ngày 13-6 giảm xuống còn 88.000-93.000 đồng/ kg, mặc dù giảm nhưng vẫn ở mức cao.

Thứ hai, do hiện có nhiều khâu trung gian trong quá trình từ trang trại đến người tiêu dùng cũng làm giá thịt lợn tăng cao (gần 43% giá thành).

- Xin ông cho biết Bộ NN&PTNT đã và đang làm gì để giải “bài toán” thiếu hụt nguồn cung thịt lợn? 

- Để giải “bài toán” thiếu hụt nguồn cung thịt lợn, Bộ NN&PTNT đã triển khai nhiều giải pháp như phối hợp với các ngành chức năng và doanh nghiệp tăng cường nhập khẩu thịt lợn. Từ đầu năm đến nay, đã nhập khẩu hơn 70.000 tấn thịt lợn, tăng 298% so với cùng kỳ năm 2019 (kế hoạch năm 2020 là nhập khẩu 100.000 tấn thịt lợn). Bên cạnh việc nhập khẩu thịt lợn đông lạnh, Bộ NN&PTNT đã có công văn chính thức cho nhập khẩu lợn sống từ Thái Lan với điều kiện nuôi cách ly trong vòng 5 ngày nếu bảo đảm an toàn dịch bệnh sẽ giết mổ, cung cấp nguồn thịt lợn cho thị trường.

Đồng thời, các địa phương kiểm tra, rà soát đánh giá thực trạng hệ thống kênh phân phối, cơ sở giết mổ và đầu mối bán buôn, bán lẻ đối với mặt hàng thịt lợn tính từ lợn xuất chuồng đến người tiêu dùng. Từ đó có các giải pháp cụ thể bảo đảm lợi ích của người chăn nuôi, người cung ứng và người tiêu dùng; kiểm tra ngăn chặn, xử lý nghiêm các hoạt động xuất, nhập khẩu lợn giống, lợn thịt và các sản phẩm thịt lợn trái phép…

Tuy nhiên, về lâu dài, giải pháp căn cơ nhất vẫn là tái đàn, tăng đàn để tăng nguồn cung cho thị trường.

- Các địa phương đang thúc đẩy việc tăng đàn, tái đàn nhưng bệnh Dịch tả lợn châu Phi tái phát, trong khi con giống và thức ăn chăn nuôi cũng là những lực cản. Bộ NN&PTNT có giải pháp nào để tháo gỡ thưa ông?

- Trong nỗ lực thúc đẩy việc tăng đàn, tái đàn, Bộ NN&PTNT tập trung vào 3 giải pháp lớn:

Trước hết, về con giống, hiện đàn lợn nái cụ kỵ, ông bà tương đối ổn định, theo báo cáo của các địa phương hiện nay khoảng 115.000 con. Đến nay, tổng đàn nái cả nước khoảng 2,885 triệu con. Ngoài sản xuất lợn giống trong nước, các doanh nghiệp đã nhập khẩu hơn 3.000 con lợn giống bố mẹ để cuối năm 2020 có con giống bán ra thị trường. Việc nhập khẩu đàn lợn giống trong năm nay, cùng với đàn lợn giống cụ kỵ, ông bà trong nước, vừa đáp ứng đủ nhu cầu tái đàn trong quý III và quý IV-2020, vừa bảo đảm cung cấp đủ lợn giống cho chăn nuôi giai đoạn 2020-2024.

Thứ hai, về thức ăn chăn nuôi: Bộ NN&PTNT sẽ đề xuất với Chính phủ những kiến nghị của doanh nghiệp trong việc giảm thuế nhập khẩu khô đậu tương, ngô phục vụ sản xuất thức ăn chăn nuôi; đồng thời giúp doanh nghiệp kết nối, tiếp cận với đối tác Nga và các nước Đông Âu về nhập khẩu nguồn nguyên liệu, phục vụ sản xuất thức ăn chăn nuôi. Mặt khác, các địa phương cần khuyến cáo người dân sử dụng những nguyên liệu sẵn có, như: Ngô, thóc, đậu tương… làm thức ăn chăn nuôi nhằm hạ giá thành sản phẩm.

Cuối cùng, về phòng, chống dịch bệnh, hiện Bộ NN&PTNT đã hoàn thiện và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Kế hoạch quốc gia phòng, chống bệnh Dịch tả lợn châu Phi giai đoạn 2020-2025”. Theo đó, các địa phương cần tổ chức kiểm soát tốt dịch bệnh, không để tái phát, lây lan diện rộng; người chăn nuôi phải chuẩn bị đầy đủ các điều kiện cần thiết về chuồng trại, cơ sở vật chất, kiến thức để chăn nuôi lợn theo hướng an toàn sinh học.

-  Trong cuộc họp thường kỳ tháng 5 của Chính phủ mới đây, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã yêu cầu phải giữ giá thịt lợn ổn định bằng tư duy chuỗi liên kết giá trị. Xin ông cho biết rõ hơn giải pháp này?

- Thủ tướng Chính phủ nêu rõ quan điểm là giải quyết căn cơ, bài bản vấn đề giá thịt lợn tăng cao nhưng cũng tránh những thời điểm thịt lợn hạ giá, làm tổn hại đến lợi ích người chăn nuôi, ảnh hưởng xấu đến sự phát triển bền vững ngành Chăn nuôi.

Giữ giá thịt lợn ổn định bằng tư duy chuỗi liên kết giá trị có nghĩa là sản xuất theo một quy trình khép kín “đầu vào - sản xuất - đầu ra” an toàn thực phẩm, có mã định danh cho sản phẩm và truy xuất được nguồn gốc sản phẩm. Việc sản xuất theo chuỗi liên kết giá trị sẽ làm giảm bớt các khâu trung gian, làm hạ giá thành và gia tăng giá trị sản phẩm thịt lợn, đồng thời nâng cao lợi thế cạnh tranh trên thị trường, nhờ đó những nhà sản xuất - phân phối sẽ thu được lợi ích nhiều nhất từ sản phẩm của mình.

Để làm được như vậy, các địa phương cần tập trung phát triển chăn nuôi theo chuỗi liên kết, lấy doanh nghiệp làm “đầu tàu”, các cơ sở chăn nuôi phải liên kết thành các hợp tác xã, hiệp hội,… để dễ tiếp cận với doanh nghiệp; khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư quy mô lớn, ứng dụng công nghệ hiện đại vào chăn nuôi lợn. Qua đó, các doanh nghiệp sẽ cung cấp đầu vào như giống... và phát động tái đàn trên cơ sở khống chế bệnh Dịch tả lợn châu Phi. Cùng với đó là cung cấp thức ăn chăn nuôi, thuốc thú y cho người dân với giá thành giảm và bao tiêu sản phẩm theo quy trình khép kín, mang lại hiệu quả cao, bảo đảm lợi ích giữa hai bên.

Tin tưởng rằng với sự vào cuộc đồng bộ, cuối quý III và đầu quý IV-2020 Việt Nam sẽ cơ bản đáp ứng đủ nhu cầu thịt lợn cho người tiêu dùng và giá thịt lợn sẽ giảm xuống mức hợp lý.

- Trân trọng cảm ơn ông!