Phòng chống tái dịch COVID-19: Cần sự kết hợp giữa công nghệ, sức khỏe điện tử và viễn thông

Về nghiên cứu, sản xuất vaccine phòng, chống COVID-19, đã có nhiều quốc gia và tập đoàn dược phẩm hàng đầu thế giới tham gia nhưng chỉ ở giai đoạn thử lâm sàng, chưa thể hy vọng có ngay được để phục vụ phòng, chống dịch bệnh…

Các chuyên gia y tế cho rằng, tình hình dịch bệnh bên ngoài vẫn diễn biến phức tạp. Trong nước vẫn phải tiếp tục quản lý chặt chẽ người nhập cảnh, thực hiện tốt công tác cách ly; kịp thời phát hiện ca mắc mới để thực hiện khoanh vùng, điều trị hiệu quả. Do dịch bệnh kéo dài nên vấn đề tổ chức đưa công dân Việt Nam từ các khu vực có dịch về nước (người lao động hết hợp đồng, du học sinh, người thăm thân, chuyên gia người Việt,… bị kẹt lại các nước do dịch bệnh), cũng như việc đón các đoàn ngoại giao, chuyên gia, nhà đầu tư, người lao động kỹ thuật cao…

Việt Nam đang đứng trước sức ép rất lớn, một mặt phải giữ an toàn trong nước, mặt khác không thể đóng cửa. Do phải đưa công dân Việt Nam bị kẹt ở nước ngoài về nước, cũng như đón các chuyên gia, nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam làm việc, xúc tiến thương mại, hợp tác làm ăn. Ban Chỉ đạo quốc gia phòng, chống dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus Corona (COVID-19) gây ra thống nhất tinh thần đảm bảo thực hiện mục tiêu kép nhưng phải tuyệt đối an toàn. Các hướng dẫn về đưa đón, tổ chức cách ly đối với các đối tượng nhập cảnh phải hết sức cụ thể, tổ chức kiểm tra thường xuyên. Bộ Y tế được giao xây dựng và ban hành sớm hướng dẫn đón các chuyên gia, nhà đầu tư vào Việt Nam ngắn hạn.

Giai đoạn hiện nay, công nghệ đóng một vai trò quan trọng trong việc quản lý đại dịch. Công nghệ y tế điện tử và ứng dụng viễn thông trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng nói riêng đang được chú ý. Tiềm năng của chúng giúp giảm bớt áp lực đối với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe trên toàn thế giới. Sức khỏe điện tử và ứng dụng viễn thông áp dụng các công nghệ thông tin và truyền thông vào chăm sóc sức khỏe cho người dân trong việc cung cấp dịch vụ thuận tiện hơn, giảm sự tiếp xúc trực tiếp của con người với nhau. Những ứng dụng này rất quan trọng để ứng phó với đại dịch trong ba lĩnh vực cụ thể: (1) giám sát; (2) điều tra - ứng phó; (3) quản lý năng lực y tế.

Giám sát sức khỏe cộng đồng tạo điều kiện kiểm soát hiệu quả hoặc loại bỏ đại dịch. Giúp báo cáo nhanh chóng, ngay cả khi các trường hợp không được xác nhận, có thể giúp các cơ quan y tế thu thập dữ liệu và kiểm soát bệnh trước khi quá nặng để kịp thời ngăn chặn.

Các công nghệ di động đã được áp dụng rộng rãi trong đợt bùng phát COVID-19 để thử nghiệm và theo dõi liên lạc. Ví dụ, tại Trung Quốc, chính quyền địa phương đã thực hiện chiến lược kiểm soát dựa trên mã QR màu. Màu xanh lá cây không bị nhiễm trùng, màu vàng cho thử nghiệm và màu đỏ cho nhiễm trùng được xác nhận, áp dụng cho tất cả các cá nhân. Điều này cung cấp cho các cơ quan y tế cộng đồng thông tin chính xác liên quan đến sự lây lan của virus và giảm thiểu sự hoang mang, lo lắng của người dân.

Sức khỏe điện tử có thể hỗ trợ điều tra và ứng phó với dịch bệnh trong bốn lĩnh vực chính:

Thứ nhất, nó tạo điều kiện cho việc xác nhận một ổ dịch. Hầu hết các quốc gia hiện có hệ thống giám sát điện tử được tích hợp với hồ sơ sức khỏe điện tử (EHRs) có thể xác định một cách hiệu quả một ổ dịch.

Thứ hai, y tế điện tử tạo điều kiện cho việc định nghĩa và sửa đổi trường hợp phục vụ như một hướng dẫn cho bác sĩ lâm sàng để báo cáo các trường hợp. Một bộ tiêu chuẩn được sử dụng để quyết định liệu một người có nên được phân loại là mắc bệnh đang được điều tra hay không. Một định nghĩa trường hợp có thể là lâm sàng (hoàn toàn là triệu chứng và dựa trên dấu hiệu), dựa trên phòng thí nghiệm (liên quan đến một số loại xác nhận chẩn đoán) hoặc kết hợp. Các EHR mang dữ liệu COVID-19 của bệnh nhân đã được sử dụng để xác định và sửa đổi trường hợp.

Thứ ba, sức khỏe điện tử cho phép xét nghiệm nhanh và chính xác hơn. Việc thiếu các xét nghiệm đáng tin cậy đã là một trở ngại lớn trong việc đáp ứng với COVID-19, dẫn đến sự gia tăng nhanh chóng các bệnh nhiễm trùng và nhập viện đột xuất. Vì COVID-19 là một loại vi-rút mới, các kỹ thuật kiểm tra vẫn đang phát triển với các mức chi phí, thời gian và độ tin cậy khác nhau. Một số biện pháp sàng lọc ban đầu, như kiểm tra nhiệt độ, dễ bị lỗi của con người trong khi khiến mọi người có nguy cơ bị lây nhiễm. Robot và máy móc đã được triển khai để thực hiện công việc từ xa.

Thứ tư, y tế điện tử hỗ trợ thực hiện các biện pháp kiểm soát xác định các cá nhân có khả năng bị nhiễm bệnh. Ví dụ, theo dõi liên lạc đã được sử dụng rộng rãi để quản lý COVID-19 trên khắp các quốc gia. Ở một số nơi như Trung Quốc, các công cụ giám sát khác (như camera giám sát) cũng đã được sử dụng để xác định những người có tình trạng bất thường trong đám đông.

Đại dịch COVID-19 thách thức đáng kể năng lực của các dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Khối lượng công việc của các bác sĩ tăng lên do nhu cầu chẩn đoán, điều trị và tư vấn tuyến đầu tăng lên từ cộng đồng. Sức khỏe điện tử có thể làm giảm căng thẳng cho người dân trong công tác chăm sóc sức khỏe. Ví dụ, các chuyên gia y tế có thể truy cập ngay và dễ dàng các hệ thống EHR được chia sẻ để truy xuất, cập nhật và lưu trữ an toàn dữ liệu bệnh nhân từ nhiều địa điểm khác nhau mà người dân không cần trực tiếp đến các cơ sở y tế.

Ứng dụng viễn thông là một công cụ nhằm giảm bớt căng thẳng cho các dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Ví dụ, các ứng dụng viễn thông hiện đang được sử dụng ở Úc để tư vấn cho bệnh nhân COVID-19 tiềm năng mà không cần đến thăm khám trực tiếp.

Nhiều công nghệ khác đang được áp dụng rộng rãi trên toàn cầu để chống lại đại dịch, như in 3D để sản xuất thiết bị bảo vệ cá nhân . Chính phủ có thể cần khuyến khích điều này hơn nữa bằng cách cung cấp các ưu đãi cho các doanh nghiệp sản xuất trang thiết bị y tế ở địa phương thông qua các chính sách phù hợp.

Các biện pháp phòng ngừa thích hợp phải được thực hiện để đảm bảo dữ liệu được quản lý có trách nhiệm và không xâm phạm quyền tự do cá nhân, đồng thời đảm bảo quản lý hiệu quả đại dịch. Tối đa hóa việc sử dụng công nghệ sẽ rất quan trọng cho cuộc chiến chống lại COVID-19.

Trong giai đoạn hiện nay, để ngăn chặn, kiểm soát, hạn chế dịch Covid-19 lan rộng trong cộng đồng, Bộ Y tế tiếp tục yêu cầu tuyến y tế cơ sở tập trung thực hiện việc phát hiện sớm ca bệnh tại cộng đồng và hạn chế lây ra cộng đồng bằng việc thực hiện nghiêm việc sàng lọc, phân loại, phân luồng, kiểm soát triệt để người bệnh tới khám bệnh, chữa bệnh. Bố trí đo thân nhiệt cho tất cả những người vào cổng bệnh viện. Bảo đảm đầy đủ trang thiết bị phòng hộ cho nhân viên y tế. Lập phương án cách ly đối với nhân viên y tế, người bệnh, người nhà người bệnh và kiểm soát các đơn vị, cá nhân thực hiện các dịch vụ từ bên ngoài vào bệnh viện.

Tăng cường lấy mẫu xét nghiệm các trường hợp bệnh viêm đường hô hấp, hội chứng cúm, các chùm ca bệnh để xác định tác nhân gây bệnh; triển khai khai báo y tế; hỗ trợ người dân trong khai báo y tế. Bảo đảm một số dịch vụ y tế thiết yếu như chuyển việc cấp thuốc Methadon, ARV từ tuyến huyện về trạm y tế cấp xã; liên hệ bệnh viện tuyến trên cung ứng kịp thời các thuốc đối với người bệnh tại vùng cách ly như bệnh mãn tính, bệnh không lây nhiễm; thực hiện quản lý và chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, người mắc bệnh mạn tính tại tuyến y tế cơ sở một cách đồng bộ và hiệu quả…

Luật gia Đỗ Minh Chánh