3 công trình y học Việt nhận giải thưởng quốc tế

Hội Y khoa Thụy Sĩ – Việt Nam (HELVIETMED) thông báo trao Giải thưởng Alexandre Yersin cho công trình nghiên cứu nổi bật lĩnh vực y tế năm 2019 - 2020 cho 3 nhóm tác giả, gồm BS. Nguyễn Kim Phượng - Bệnh viện Phụ nữ Đà Nẵng, TS. Ngô Tất Trung - Bệnh viện TW Quân đội 108 Hà Nội và BS. Đặng Quang Vinh - Bệnh viện Đa khoa Mỹ Đức TP.HCM.

Đây là giải thưởng do HELVIETMED khởi xướng nhằm vinh danh các nhà nghiên cứu y học có những công trình công bố trên các tập san hàng đầu thế giới. Công trình được đánh giá qua 5 tiêu chí: phẩm chất khoa học; tầm quan trọng; cách tân, sáng kiến; tầm ảnh hưởng trong khoa học; và uy tín của tập san.

Mỗi nhà nghiên cứu và nhóm cộng sự đạt giải sẽ nhận giải thưởng trị giá 30.000.000 đồng. Hội đồng đánh giá bao gồm 7 người do HELVIETMED tiến cử, bao gồm cả người Việt Nam và nước ngoài, đến từ các đại học và tổ chức lớn ở Thụy Sĩ, Úc, Pháp.

Dự đoán sớm viêm phổi giúp giảm lạm dụng kháng sinh

Viêm phổi là nguyên nhân nhập viện hàng đầu ở Việt Nam, nhưng nó cũng khiến người ta dùng kháng sinh rất nhiều. Bác sĩ Nguyễn Kim Phượng cùng đồng nghiệp ở Bệnh viện Phụ nữ Đà Nẵng nhận thấy cần tìm cách dự đoán tốt hơn về các ca không rõ viêm phổi, nhằm đưa ra quyết định nhập viện chính xác và giảm tỷ lệ dùng kháng sinh bất hợp lý.

Nhóm đã thực hiện đánh giá dữ liệu trên 3.817 trẻ em từ 2 tháng đến 59 tháng tuổi được các bác sĩ chẩn đoán lâm sàng là viêm phổi và nhập viện ở Đà Nẵng. Các em có thời gian nằm viện trung bình là 7 ngày và chi phí bình quân 5.864.000 đồng.

Dự đoán sớm viêm phổi giúp bệnh nhi và gia đình không phải nhập viện và tránh lạm dụng kháng sinh. Ảnh: BVCC.

Các bác sĩ dùng phương pháp trung bình hóa mô hình kiểu Bayes nhằm xác định những yếu tố dự báo cho các ca bệnh, từ đó xây dựng được một thuật toán sàng lọc viêm phổi. Theo đó, nếu dựa trên chuẩn của WHO thì gần 41,7% bệnh nhi không được xem là 'viêm phổi', chỉ 3,4% được xem là 'viêm phổi nặng'.

Điều này cho thấy đa số ca nhập viện là không cần thiết, dẫn đến việc sử dụng kháng sinh cho nhiều ca nhập viện cũng dư thừa. Dù kết quả khả quan nhưng nghiên cứu cho biết vẫn cần phải khảo sát sâu rộng hơn trước khi áp dụng lâm sàng trong thực tế với phương pháp sàng lọc này.

Chẩn đoán sớm nhiễm trùng máu cứu mạng người

Nhiễm trùng máu là hội chứng cấp tính có tỷ lệ tử vong cao, người bệnh cần được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách để qua khỏi. Cấy máu được cho là phương pháp tối ưu hiện nay để chẩn đoán mầm bệnh trong nhiễm khuẩn huyết.

Tuy vậy, việc lấy một lượng máu lớn mà đặc biệt ở các bệnh nhi là điều khó khăn; quy trình xét nghiệm kéo dài, thường từ 48 giờ đến 72 giờ mới có kết quả sơ bộ; những điều này làm chậm quá trình điều trị. Ngoài ra, chỉ 14% đến 30% bệnh nhân được chẩn đoán bằng cấy máu, vì thế việc chẩn đoán chủ yếu vẫn dựa vào các triệu chứng lâm sàng.

Tiến sĩ Ngô Tất Trung từng được vinh danh tại Giải thưởng Alexandre Yersin năm 2018. Ảnh: BTC.

Để thay đổi thực tế đó, Tiến sĩ Ngô Tất Trung và các bác sĩ tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 dùng 114 mẫu máu của bệnh nhân, sử dụng kỹ thuật dựa trên phản ứng chuỗi polymerase và phát hiện DNA của vi khuẩn trong mẫu máu của bệnh nhân. Cách làm này nhằm xét nghiệm nhiễm trùng máu với độ chính xác cao và mất ít thời gian hơn.

Nhóm nghiên cứu đã tạo ra bộ xét nghiệm nhanh Sepsis@Quick, cho ra kết quả sau 4 giờ. Qua thực nghiệm, phương pháp này cho kết quả vượt trội hơn so với cấy máu, không chỉ thế, nó còn có thể xác định được nhiều mầm bệnh và thậm chí nhiễm trùng đa bào.

Hiện tại, Sepsis@Quick vẫn chưa phát hiện được một số loại nấm và mầm bệnh vi khuẩn, do vậy trong tương lai nhóm sẽ tiếp tục cải thiện nhằm mở rộng phổ phát hiện mầm bệnh của bộ chẩn đoán.

So sánh phương pháp giúp giảm tỷ lệ sinh non

Bác sĩ Đặng Quang Vinh - Bệnh viện Đa khoa Mỹ Đức TP.HCM, thực hiện nghiên cứu nhằm so sánh hiệu quả của hai phương pháp tránh sảy thai cho phụ nữ có cổ tử cung ngắn. Tình trạng này là một trong những nguyên nhân dẫn đến sinh non, sảy thai, đặc biệt là ở phụ nữ mang thai đôi.

Theo đó, nghiên cứu tiến hành thử nghiệm lâm sàng 300 phụ nữ ở bệnh viện, họ dùng phương pháp đặt vòng pessary nâng cổ tử cung và dùng thuốc chứa progesterone (400mg/ngày) đặt tại âm đạo đối với việc dự phòng sinh non ở phụ nữ mang thai đôi và có cổ tử cung dưới 38mm.

Bác sĩ Đặng Quang Vinh trong một hội nghị về kiểm định lâm sàng. Ảnh: BVCC.

Kết quả cho thấy cả 2 phương pháp đều tác dụng tương tự nhau với tỷ lệ sinh non dưới 34 tuần tuổi thai ở những phụ nữ mang thai đôi và chiều dài cổ tử cung dưới 38 mm. Tuy nhiên, ở những phụ nữ có chiều dài cổ tử cung ngắn hơn (từ 28 mm trở xuống) thì đặt vòng pessary làm giảm đáng kể tỷ lệ sinh non dưới 34 tuần tuổi hơn so với dùng thuốc.

Giải thưởng của HELVIETMED được đặt theo tên bác sĩ Alexandre Émile-John Yersin (1863 - 1943) người Thụy Sĩ. Ông là người tiên phong trong nghiên cứu y sinh tại Việt Nam, là người phát hiện ra trực khuẩn dịch hạch và vi khuẩn Yersinia pestis, góp phần vào kiến thức cơ bản của bệnh dịch hạch, giúp loại bỏ căn bệnh làm hàng triệu người chết trong thế kỷ trước.

Trước đó, giải thưởng của năm 2018 - 2019 đã được trao cho BS. Vương Ngọc Lan (ĐH Y dược TPHCM), BS. Hà Tấn Đức (BV Đa khoa TW Cần Thơ), BS. Hồ Phạm Thục Lan (ĐH Tôn Đức Thắng); và BS. Ngô Tất Trung (BV TW Quân đội 108). Theo kế hoạch, Giải thưởng Alexandre Yersin dự kiến được trao vào mùa hè năm 2020 nhưng đã bị hủy do Covid-19.