3 hóa chất cực độc trong nhựa: "Đốt" 1.500 tỷ USD/năm; "ẩn nấp" trong món đồ bạn hay dùng cho con

Nhựa thường được coi là vật liệu rẻ tiền, nhưng nó thực sự đắt đỏ nếu tính cả chi phí thiệt hại sức khỏe.

Nghiên cứu cho thấy, chỉ mới 3 hóa chất trong nhựa đã gây ra thiệt hại kinh tế lên tổng 1.500 tỷ USD mỗi năm tại 38 quốc gia trên thế giới, Tập san y khoa Lancet (Anh) thông tin.

Mức này được tính toán dựa trên chi phí y tế và tổn thất năng suất do bệnh tật từ 3 hóa chất nhựa là bisphenol (BPA), chất chống cháy (PBDE) và chất hóa dẻo (DEHP) tại 38 quốc gia.

Nhựa chứa hàng nghìn hóa chất có thể gây ung thư, đột biến gen

Hơn 16.000 hóa chất được sử dụng trong nhựa, bao gồm chất độn, thuốc nhuộm, chất chống cháy và chất ổn định... Khoảng 4.200 hóa chất nhựa trong số đó được xem là "cực kỳ nguy hiểm". Chia nhỏ hơn, hàng trăm thậm chí hàng nghìn hóa chất trong số "cực kỳ nguy hiểm" đó là chất gây ung thư, đột biến gen, vô sinh.

Độc hại là thế nhưng nhu cầu sản xuất và dùng nhựa của con người vẫn cứ gia tăng. Sản lượng nhựa đã tăng hơn 200 lần kể từ năm 1950, dự kiến sẽ tăng gần gấp 3 lần nữa lên hơn 1 tỷ tấn mỗi năm vào năm 2060.

Sự gia tăng của nhựa dùng một lần, như chai đựng đồ uống và hộp đựng thức ăn nhanh, đã khiến hành tinh ô nhiễm nhựa tăng vọt: 8 tỷ tấn rác nhựa hiện đang gây ô nhiễm toàn bộ Trái đất. Từ đỉnh Everest đến rãnh đại dương sâu nhất đều có nhựa, vi nhựa.

Lancet cho biết nhiều hóa chất nhựa - từ khai thác nhiên liệu hóa thạch, đến sản xuất, sử dụng và thải bỏ - đều có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người ở mọi giai đoạn cuộc đời.

Thai nhi, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ rất dễ bị ảnh hưởng bởi tác hại liên quan đến nhựa, khi tiếp xúc với nhựa có thể làm tăng nguy cơ sảy thai, sinh non và thai chết lưu, dị tật bẩm sinh, suy giảm chức năng phổi, ung thư thời thơ ấu và các vấn đề về khả năng sinh sản sau này.

Rác thải nhựa thường phân hủy thành các hạt vi nhựa và hạt nhựa cỡ nano xâm nhập vào cơ thể con người qua nước, thực phẩm và hơi thở. Các hạt này đã được tìm thấy trong máu, não, sữa mẹ, nhau thai và tủy xương.

Sản xuất nhựa thải 2 tỷ tấn CO2/năm

Giáo sư Philip Landrigan, bác sĩ nhi khoa và nhà dịch tễ học tại Đại học Boston, Mỹ, đồng thời là tác giả chính của báo cáo mới đăng trên Lancet, cho biết: "Chúng ta biết rất rõ về phạm vi và mức độ nghiêm trọng của tác động đến sức khỏe và môi trường của ô nhiễm nhựa. Chúng đang gây ra những tổn thất kinh tế và sức khỏe to lớn cho xã hội".

Các quốc gia dầu mỏ và ngành công nghiệp nhựa đã lập luận rằng trọng tâm nên là tái chế nhựa, chứ không phải cắt giảm sản lượng. Tuy nhiên, không giống như giấy, thủy tinh, thép và nhôm, nhựa phức tạp về mặt hóa học, không thể dễ dàng tái chế.

Hơn 98% nhựa được làm từ dầu mỏ, khí đốt và than đá. Quy trình sản xuất tiêu tốn nhiều năng lượng này thúc đẩy cuộc khủng hoảng khí hậu bằng cách thải ra lượng khí thải tương đương 2 tỷ tấn CO2 mỗi năm - nhiều hơn lượng khí thải của Nga, quốc gia gây ô nhiễm lớn thứ tư thế giới.

Giáo sư Philip Landrigan lưu ý rằng sản xuất nhựa cũng gây ô nhiễm không khí, trong khi hơn một nửa lượng rác thải nhựa không được xử lý được đốt ngoài trời, làm gia tăng ô nhiễm không khí.

Bài viết của Giáo sư Philip Landrigan được đăng trước thềm Phần thứ hai của kỳ họp thứ năm của Ủy ban đàm phán liên chính phủ (INC) - gọi tắt là INC-5.2 - đang diễn ra tại Geneva, Thụy Sĩ từ ngày 5 đến 14/8/2025. INC-5.2 hội tụ hơn 1.000 đại diện các quốc gia trên toàn thế giới.

Nguồn: The Guardian (Anh)