3 "nút thắt" cần tháo gỡ để "mở đường" cho năng lượng xanh

Bộ Công Thương đang hoàn thiện dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn trong phát triển năng lượng quốc gia.

Dự thảo tập trung vào các nhóm giải pháp nhằm tháo gỡ điểm nghẽn trong quy hoạch, đầu tư và phát triển nguồn điện, đảm bảo đáp ứng nhu cầu điện tăng nhanh trong giai đoạn tới. Bộ cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cân đối giữa điện than, điện khí LNG và năng lượng tái tạo, đặc biệt ở khu vực miền Bắc - nơi nguy cơ thiếu điện vẫn hiện hữu.

Tại Hội thảo “Chuyển đổi năng lượng xanh nhìn từ Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị”, TS. Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội cho rằng, để đạt được mục tiêu chuyển đổi năng lượng xanh, cần xác định rõ ràng phạm vi và cách thức thực hiện của các nghị quyết, đặc biệt giữa Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết 70 về chuyển đổi năng lượng xanh.

Theo TS. Hiếu, nếu chỉ tập trung vào khung khổ pháp lý chung mà không tháo gỡ cho các dự án đang tắc, thì “sức nóng” của chính sách sẽ không truyền được vào thực tế. Ngược lại, nếu chỉ xử lý tình huống mà không có nguyên tắc chung, thì hệ thống lại dễ rơi vào phản ứng tình huống, thiếu bền vững.

TS. Hiếu nhấn mạnh, muốn chuyển đổi năng lượng xanh thành hành động thực chất, 3 nhóm vấn đề phải được giải quyết khẩn cấp trong tháng 11, gồm:

Thể chế, chính sách: Hệ thống luật liên quan đến năng lượng xanh hiện nay, từ Luật Quy hoạch, Luật Xây dựng, Luật Đầu tư đến Luật Khoáng sản và Luật Chuyển giao công nghệ - vẫn chồng chéo, thiếu tính đồng bộ. “Nếu không có một cách tiếp cận liên ngành, sửa luật chỗ này có thể lại tạo vướng ở chỗ khác".

Hạ tầng, đất đai, truyền tải: Hầu hết các dự án điện tái tạo, đặc biệt là điện gió, điện mặt trời, điện ngoài khơi đều vướng ở khâu đất đai và hạ tầng truyền tải.

Đất đai là điểm nghẽn lớn nhất. Cần cơ chế để nhà đầu tư chủ động khảo sát, khoanh vùng, nghiên cứu dự án mà không phải chờ quy hoạch hoàn thiện. Mặt khác, cần cơ chế rõ ràng cho thu hồi đất, giải phóng mặt bằng để tránh ách tắc kéo dài.

Tài chính - đầu tư: Nguồn vốn cho năng lượng xanh đòi hỏi quy mô rất lớn, song hiện vẫn thiếu cơ chế tài chính đặc thù. Cần khuyến khích phát hành trái phiếu xanh, tín dụng xanh, cũng như mô hình hợp tác công tư (PPP) để huy động nguồn lực tư nhân.

Theo ông, điều quan trọng nhất là chuyển tư duy từ xây dựng nguyên tắc sang giải quyết vấn đề. Mọi chính sách, nếu không gắn với hành động cụ thể, sẽ không tạo ra chuyển biến thực chất.

TS. Hiếu nhấn mạnh: Chúng ta không thể đợi thêm. Trong tháng 11 này, cần phải có những giải pháp thực sự cụ thể, để năng lượng xanh không chỉ là khẩu hiệu, mà là động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế.