AI và Big Data – kiến tạo thế hệ tăng trưởng mới của Thương mại điện tử tại Việt Nam

Đây là cơ hội quan trọng để kết nối, tăng cường hợp tác giữa các cơ quan quản lý nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp nhằm thúc đẩy thương mại số Việt Nam một cách an toàn và bền vững.

Phát biểu khai mạc, bà Lại Việt Anh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương, nhấn mạnh rằng trong bối cảnh nền kinh tế số phát triển như vũ bão, Thương mại điện tử (TMĐT) đã trở thành trụ cột tăng trưởng mới. Bà khẳng định, để thực sự kiến tạo một thế hệ tăng trưởng vượt trội, vai trò của Trí tuệ Nhân tạo (AI) và Dữ liệu lớn (Big Data) là không thể thiếu. Theo bà, AI không chỉ là công cụ mà còn là chiến lược cốt lõi để chuyển hóa dữ liệu khổng lồ thành lợi thế cạnh tranh, là chìa khóa để đạt được sự tăng trưởng theo cấp số nhân trong kỷ nguyên số.

Mục tiêu chính của Diễn đàn là nâng cao nhận thức và thúc đẩy hành động của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam trong việc ứng dụng AI và Big Data để khai thác hiệu quả cơ sở dữ liệu thương mại số. Qua đó, Diễn đàn nhằm trang bị cho doanh nghiệp những giải pháp chiến lược để tối ưu hóa vận hành, cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng và xây dựng nền tảng vững chắc cho thế hệ tăng trưởng đột phá.

Thương mại điện tử và Xu hướng AI e-Commerce

Giới thiệu về bức tranh tổng quan về tình hình phát triển thương mại điện tử và kinh tế số, ông Nguyễn Hữu Tuấn, Giám đốc Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và Công nghệ số (eComDX), Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cho biết, kinh tế số là mô hình sử dụng dữ liệu và công nghệ số làm yếu tố đầu vào chủ đạo, hướng tới việc đổi mới mô hình kinh doanh và tối ưu hóa năng suất. Trong đó, thương mại điện tử giữ vai trò tiên phong, vừa là động lực, vừa là trụ cột quan trọng thúc đẩy quá trình chuyển đổi số.

Theo thống kê, doanh thu bán lẻ TMĐT toàn cầu năm 2025 dự kiến đạt 6,86 nghìn tỷ USD, tăng trưởng 8,3% so với năm trước. TMĐT đang trở thành mô hình kinh doanh chiến lược của ngành bán lẻ toàn cầu với các xu hướng nổi bật như M-Commerce, Social Commerce, Live Shopping, TMĐT xuyên biên giới và Smart Logistics.

Thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam tiếp tục là một động lực tăng trưởng mạnh mẽ, đạt quy mô 25 tỷ USD vào năm 2024 với tốc độ tăng trưởng trên 25% . Với tốc độ này, Việt Nam nằm trong top 10 quốc gia tăng trưởng nhanh nhất thế giới. Hiện tại, TMĐT chiếm 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước. Thị trường đang được định hình bởi các xu hướng chính, bao gồm việc phát triển Smart Logistics và định hướng TMĐT xanh, bền vững. Bên cạnh đó, các mô hình như unified commerce và omnichannel (kết hợp liền mạch online-offline) cũng đang đóng góp vào việc chuyển đổi số ngành bán lẻ.

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang tạo nên bước chuyển mạnh mẽ trong lĩnh vực thương mại điện tử, mang đến trải nghiệm toàn diện và thông minh hơn cho cả người mua lẫn người bán. Chia sẻ về xu hướng này, ông Tuấn cho biết, AI đang trở thành "trợ lý số" không thể thiếu, giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả kinh doanh và mang lại trải nghiệm cá nhân hóa vượt trội cho người tiêu dùng. Với người mua, AI giúp gợi ý sản phẩm phù hợp, hiển thị ưu đãi đúng nhu cầu, tóm tắt đánh giá từ người dùng khác và giới thiệu sản phẩm tương tự để họ dễ dàng so sánh, lựa chọn. Trong khi đó, với người bán, AI hỗ trợ chăm sóc khách hàng tự động 24/7, tối ưu hình ảnh và video sản phẩm, gợi ý sản phẩm nổi bật trong livestream và lên lịch phát hiệu quả. Nhờ đó, cả hai bên đều hưởng lợi: người mua có trải nghiệm mua sắm nhanh chóng, tiện lợi và chính xác hơn; người bán nâng cao năng suất, tối ưu doanh thu và gia tăng sức cạnh tranh trên thị trường số.

Theo Báo cáo AI in eCommerce Statistics 2025, hơn 80% nhà bán lẻ trực tuyến đã ứng dụng AI để thúc đẩy hoạt động kinh doanh, với quy mô thị trường AI trong TMĐT toàn cầu dự báo đạt 8,65 tỷ USD. Các xu hướng nổi bật gồm: AI tạo sinh trong tìm kiếm và trải nghiệm mua sắm; cá nhân hóa hành trình khách hàng; tự động hóa vận hành; tối ưu quản lý tồn kho thông minh và dự báo nhu cầu. AI cũng hỗ trợ mạnh mẽ trong phân tích dữ liệu – dự đoán hành vi, tối ưu hóa tìm kiếm và gợi ý sản phẩm, marketing tự động – quảng cáo theo mục tiêu, cùng với việc triển khai chatbot và trợ lý ảo. Ngoài ra, AI đóng vai trò quan trọng trong phát hiện, ngăn chặn gian lận và tối ưu chuỗi cung ứng.

Tại Việt Nam, 66% doanh nghiệp cho biết đã ứng dụng AI trong giao tiếp khách hàng và 63% dùng AI để tìm kiếm khách hàng mới. Nhờ đó, trải nghiệm mua sắm trở nên thông minh – nhanh gọn – cá nhân hóa, giúp người tiêu dùng dễ dàng so sánh, lựa chọn sản phẩm phù hợp nhất.

Thương mại điện tử đang trở thành động lực then chốt trong chuyển đổi số ngành bán lẻ toàn cầu. Trong bối cảnh đại dịch và chuyển dịch hành vi người tiêu dùng, TMĐT không chỉ là kênh bán hàng bổ sung mà đã trở thành mô hình kinh doanh cốt lõi, mang tính chiến lược.

Ông Tuấn khẳng định, những con số này là minh chứng cho thấy các doanh nghiệp trong việc đầu tư mạnh mẽ hơn vào thương mại điện tử không chỉ là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc để duy trì lợi thế cạnh tranh. Việc xây dựng chiến lược dài hạn sẽ giúp bạn bắt kịp xu thế và khai thác tối đa tiềm năng từ những thống kê thương mại điện tử hiện tại.

Big data và AI – Giải pháp, công cụ để phát triển TMĐT, Kinh tế số cho doanh nghiệp Việt

Bà Đỗ Thanh Hương, Trưởng phòng Nghiên cứu thị trường của Công ty Cổ phần Khoa học Dữ liệu Metric – đơn vị đặt mục tiêu trở thành "Nền tảng tổng hợp và khai thác dữ liệu thông minh" – cho biết, Big Data hiện là chìa khóa giúp doanh nghiệp Việt Nam bứt phá trong bối cảnh TMĐT và Kinh tế số phát triển mạnh mẽ. Dựa trên dữ liệu tổng hợp từ bốn sàn TMĐT lớn gồm Shopee, Lazada, Tiki và TikTok Shop trong giai đoạn từ ngày 01/01 đến 30/09/2025, Metric ghi nhận tổng doanh số toàn thị trường đạt 305,9 nghìn tỷ đồng. Riêng Quý III/2025 đạt 103,6 nghìn tỷ đồng, tăng nhẹ 2,6% so với Quý II, cho thấy thị trường đang dần phục hồi sau giai đoạn chững lại đầu năm.

Cục diện cạnh tranh cũng có sự thay đổi rõ nét khi Shopee tiếp tục dẫn đầu với 56% thị phần trong Quý III/2025 nhưng mức tăng trưởng doanh số chỉ đạt 4% so với cùng kỳ 2024. Ở chiều ngược lại, TikTok Shop duy trì tốc độ tăng trưởng ấn tượng với 69%, qua đó mở rộng thị phần lên 41% và trở thành đối thủ bám đuổi đáng gờm. Một điểm nổi bật là nhóm shop Mall (cửa hàng chính hãng), dù chỉ chiếm 2,36% tổng số shop trên Shopee và TikTok Shop, lại đóng góp tới 32,39% tổng doanh số trong 9 tháng đầu năm 2025, khẳng định vai trò chủ lực của kênh bán hàng chính hãng trong tăng trưởng TMĐT.

Theo bà Hương, trong bối cảnh thị trường liên tục biến động, việc khai thác dữ liệu lớn không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc nếu doanh nghiệp muốn duy trì lợi thế cạnh tranh. Với kho dữ liệu lịch sử 5 năm và nền tảng phân tích thông minh dựa trên Big Data, Metric hỗ trợ doanh nghiệp thấu hiểu dung lượng và xu hướng thị trường để đưa ra quyết định đầu tư chính xác; nắm bắt nhanh các sản phẩm mới, sản phẩm bán chạy cùng thông tin đối thủ và giá bán để phục vụ phát triển sản phẩm kịp thời; đồng thời tối ưu vận hành bán hàng theo thời gian thực và dự báo tồn kho hiệu quả. Thực tế cho thấy, việc kết hợp nghiên cứu thị trường cùng Big Data có thể giúp tăng 54% khả năng tăng doanh thu trực tiếp và tăng 25% cơ hội đạt lợi nhuận gấp đôi, nhờ việc doanh nghiệp kịp thời nắm bắt xu hướng, hành vi người tiêu dùng, sản phẩm, đối thủ và những "insight" mới của thị trường.

Khi Marketing bước vào kỷ nguyên tự động hóa sáng tạo

Đồng tình với ông Nguyễn Phi Nghị về vai trò của AI trong tự động hoá hoạt động kinh doanh, bà Trương Thị Minh Nguyệt, giám đốc sản phẩm và giải pháp, ACCESSTRADE Việt Nam, AI giúp marketer sản xuất nội dung chất lượng cao với quy mô lớn và chuyên nghiệp.

Theo bà Nguyệt, 1 Marketer bình thường, với năng suất sáng tạo 1 video 1 ngày có thể sản xuất ra 1000 video 1 ngày trên hàng chục kênh mà vẫn chất lượng, hiệu quả nhờ toàn bộ quy trình từ khám kênh, tìm kiếm sản phẩm, sản xuất video, kiểm duyệt chất lượng, tự động đăng bài, chăm sóc khách hàng, ghi nhận doanh thu và báo cáo cải tiến đều được tự động hoá.

Bà Nguyệt nhấn mạnh, trong kỷ nguyên AI, doanh nghiệp phải sở hữu được năng lực sáng tạo content AI thì mới có thể tiếp cận khách hàng, đối tác của mình hiệu quả.

Những chia sẻ tại Diễn đàn cho thấy doanh nghiệp nào biết nắm bắt công nghệ, ứng dụng AI đúng cách và đặt khách hàng làm trung tâm sẽ tạo được lợi thế cạnh tranh bền vững. Hành trình số hóa vẫn còn dài, nhưng với tư duy đổi mới và sự đồng hành của các giải pháp AI, doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể bứt phá, xây dựng mô hình tăng trưởng mới và vững vàng trong kỷ nguyên số.