Australia - Thị trường chiến lược đầy tiềm năng cho ngành tôm Việt Nam

Australia hiện là thị trường đơn lẻ lớn thứ 5 của tôm Việt Nam, chiếm khoảng 7% tổng giá trị xuất khẩu. Chỉ trong 4 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu tôm sang thị trường này đạt gần 77 triệu USD, tăng 8% so với cùng kỳ năm trước. Từ năm 2019 đến 2024, kim ngạch xuất khẩu tôm sang Australia đã tăng trưởng đều đặn từ 127 triệu USD lên hơn 240 triệu USD.

Đáng chú ý, tôm chân trắng chiếm đến 95% tổng lượng xuất khẩu, và trong đó, các sản phẩm chế biến giá trị gia tăng chiếm 40% tổng kim ngạch. Những sản phẩm như há cảo tôm, tôm xiên que, tôm hấp, tôm lột vỏ đông lạnh… ngày càng được người tiêu dùng Australia ưa chuộng.

Theo VASEP, dù dân số chỉ khoảng 25,7 triệu người, nhưng Australia được đánh giá là thị trường có sức mua lớn, người tiêu dùng sẵn sàng chi trả cao cho thực phẩm chất lượng, an toàn và có truy xuất nguồn gốc rõ ràng.

Các thành phố lớn như Sydney, Melbourne, nơi tập trung nhóm thu nhập cao và người tiêu dùng trẻ, đang là điểm đến lý tưởng cho sản phẩm tôm chế biến sẵn của Việt Nam. Bên cạnh đó, cộng đồng người Việt khoảng 300.000 người tại Australia cũng góp phần quảng bá tự nhiên và thúc đẩy tiêu dùng sản phẩm gốc Việt. Đây là cơ hội để tôm Việt Nam khai thác sâu thị phần chế biến sẵn, đóng gói tiện lợi, cao cấp, đặc biệt khi năng lực công nghệ của các doanh nghiệp Việt ngày càng cải thiện.

Về mặt lợi thế, Việt Nam và Australia cùng là thành viên của các FTA thế hệ mới như CPTPP, RCEP và AANZFTA - tạo điều kiện thuận lợi trong cắt giảm thuế quan, đơn giản hóa thủ tục hải quan và tăng cường minh bạch thương mại. Từ tháng 3/2024, hai nước đã nâng cấp quan hệ lên mức Đối tác Chiến lược Toàn diện - giúp củng cố niềm tin chính trị và mở rộng dư địa hợp tác trong lĩnh vực nông - thủy sản. 

Dù có nhiều thuận lợi, nhưng vẫn còn nhiều rào cản cần tháo gỡ, doanh nghiệp Việt vẫn gặp không ít thách thức khi tiếp cận thị trường Australia.

Quốc gia này áp dụng các quy định kiểm dịch nghiêm ngặt, yêu cầu sản phẩm nhập khẩu không chỉ đạt chuẩn về kháng sinh và vi sinh, mà còn phải không nhiễm virus. Bên cạnh đó, chi phí logistics cao và thời gian vận chuyển dài (14-18 ngày) là những rào cản lớn đối với sản phẩm tươi sống và đông lạnh.

Để thúc đẩy xuất khẩu sang Australia, cộng đồng doanh nghiệp đề xuất tăng cường xúc tiến thương mại chuyên sâu theo ngành hàng, đặc biệt tại các bang lớn như New South Wales, Victoria; đầu tư logistics lạnh cho thị trường xa, hỗ trợ vận tải container lạnh theo chuỗi. Kiến nghị phía Australia nới lỏng thủ tục kỹ thuật và hành chính, tạo điều kiện cho tôm nguyên con và sản phẩm sơ chế của Việt Nam tiếp cận thị trường; phối hợp nghiên cứu giống tôm, công nghệ chế biến xanh.

Trong bối cảnh thị trường Mỹ, vốn là thị trường Việt Nam xuất khẩu tôm lớn nhất, đang đối diện nguy cơ áp thuế chống bán phá giá cao hơn trong kỳ rà soát mới, việc đa dạng hóa thị trường trở thành yêu cầu cấp thiết. 

Với nền tảng chính trị thuận lợi, nhu cầu tiêu dùng tôm chế biến gia tăng và các FTA thế hệ mới hỗ trợ mạnh mẽ, Australia có thể là một trong những thị trường trọng điểm trong chiến lược đa dạng hóa thị trường xuất khẩu của ngành tôm Việt Nam. Khác với Mỹ, thị trường Australia ổn định hơn, ít biến động chính trị và có hệ thống pháp lý minh bạch, nhờ đó giảm thiểu rủi ro cho doanh nghiệp Việt Nam trong dài hạn.