Bàn giải pháp phát triển bền vững và nâng cao giá trị cho ngành thủ công mỹ nghệ Thủ đô

Chiều 1/8, Sở Công Thương Hà Nội tổ chức Diễn đàn “Sản phẩm thủ công mỹ nghệ Hà Nội - Cơ hội và thách thức” với sự tham gia của các nhà quản lý, các chuyên gia, các hội, hiệp hội, doanh nghiệp thủ công mỹ nghệ. Sự kiện tập trung thảo luận các giải pháp nhằm bảo tồn, phát triển bền vững và nâng cao giá trị cho ngành thủ công mỹ nghệ của Thủ đô trong bối cảnh mới.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Nguyễn Ánh Dương cho biết, Hà Nội hiện có khoảng 1.350 làng nghề và làng có nghề, chiếm hơn 30% tổng số làng nghề của cả nước. Trong số này, 327 làng nghề đã được UBND thành phố công nhận. Theo báo cáo năm 2024, tổng doanh thu của 327 làng nghề được công nhận ước đạt trên 24.000 tỷ đồng/năm. Một số làng nghề đạt doanh thu cao đáng kể như làng nghề điêu khắc mỹ nghệ Sơn Đồng huyện Hoài Đức (cũ) trên 3.000 tỷ đồng, làng nghề đồ mộc thôn Hữu Bằng huyện Thạch Thất (cũ) trên 1.000 tỷ đồng…

Ngoài giá trị kinh tế, các làng nghề còn là nơi lưu giữ tinh hoa văn hóa, thu hút du lịch và tạo sinh kế cho khoảng 800 nghìn lao động tại địa phương. Thu nhập bình quân đầu người của lao động đạt trên 50 triệu đồng/người/năm…

Những sản phẩm này không chỉ được tiêu thụ rộng rãi trong nước mà còn vươn ra thị trường quốc tế, trở thành đại diện tiêu biểu cho văn hóa và tinh thần sáng tạo của người Hà Nội. Bên cạnh những cơ hội, ngành thủ công mỹ nghệ cũng đang đối mặt với nhiều thách thức từ việc bảo đảm nguồn nguyên liệu đầu vào, phương thức sản xuất, tổ chức cơ sở sản xuất,... Từ đó yêu cầu những giải pháp thiết thực và hành động cụ thể nhằm đưa sản phẩm thủ công mỹ nghệ Thủ đô vượt qua thách thức và vươn xa.

Diễn đàn được tổ chức với mong muốn lắng nghe những chia sẻ thực tiễn, kinh nghiệm quý báu và các đề xuất giải pháp từ các chuyên gia, doanh nghiệp và nhà quản lý. Những đóng góp này sẽ giúp TP. Hà Nội cũng như các cơ quan Trung ương đề ra chính sách, hành động cụ thể để không chỉ bảo tồn và phát huy giá trị của sản phẩm thủ công mỹ nghệ, mà còn thúc đẩy ngành này phát triển bền vững, đóng góp vào kinh tế-văn hóa của Thủ đô và cả nước.

Theo ông Lê Hoàng Tài - Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương), những năm gần đây, kim ngạch xuất khẩu sản phẩm thủ công mỹ nghệ luôn nằm trong nhóm 10 ngành hàng xuất khẩu có giá trị cao nhất cả nước và duy trì tốc độ tăng trưởng ổn định. Tuy nhiên, ngành này đang đối mặt với nhiều thách thức mang tính hệ thống, đặc biệt là các yêu cầu ngày càng khắt khe từ thị trường quốc tế về chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn lao động, môi trường và trách nhiệm xã hội.

Ngoài ra, sự cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia có hệ sinh thái thủ công phát triển như Thái Lan, Ấn Độ, Indonesia, Peru - những nước đã đầu tư bài bản vào thiết kế, thương hiệu và phân phối toàn cầu cũng đặt ra nhiều áp lực. Cùng với đó là sự gia tăng của các rào cản phi thuế quan, đặc biệt là các tiêu chuẩn kỹ thuật phi truyền thống, buộc doanh nghiệp phải không ngừng đổi mới.

Trước thực tiễn này, Cục Xúc tiến thương mại xác định nhiệm vụ trọng tâm là đồng hành cùng doanh nghiệp và địa phương nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua các giải pháp xúc tiến thương mại chuyên sâu và chiến lược dài hạn. Trong đó, sẽ phối hợp với các hiệp hội ngành hàng như Hiệp hội Xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam, Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa… để hỗ trợ doanh nghiệp tham gia các hội chợ quốc tế quy mô lớn, mở rộng thị trường xuất khẩu.

Cùng với đó, Cục Xúc tiến thương mại sẽ phối hợp với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài để cung cấp thông tin thị trường, cảnh báo rào cản kỹ thuật, cập nhật xu hướng tiêu dùng và kết nối doanh nghiệp với nhà nhập khẩu thông qua các hội nghị xúc tiến thương mại định kỳ.

Đồng thời, đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động xúc tiến nhằm mở rộng kênh phân phối trực tuyến và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường mới qua nền tảng số.

Một nhiệm vụ quan trọng khác là xây dựng và định vị thương hiệu quốc gia cho ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam, gắn sản phẩm với bản sắc văn hóa, giá trị truyền thống và tiêu chuẩn toàn cầu. Qua đó, đưa sản phẩm thủ công không chỉ là hàng hóa xuất khẩu mà còn là biểu tượng văn hóa Việt trên trường quốc tế.

Tại Diễn đàn, các cơ quan quản lý và chuyên gia đã cùng nhau trao đổi các nội dung: Xu hướng phát triển, thị trường tiềm năng, cơ hội và thách thức, giải pháp phát triển bền vững ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam; thúc đẩy thị trường tiêu thụ thủ công mỹ nghệ-Cơ hội và thách thức; giải pháp phát triển ngành thủ công mỹ nghệ góp phần phát triển công nghiệp văn hóa Hà Nội; ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật để tạo ra sản phẩm mới, chất lượng cho ngành thủ công mỹ nghệ;…

Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam Trịnh Quốc Đạt cho biết, thủ công mỹ nghệ được coi là ngành mũi nhọn trong các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam. Những năm gần đây, sản xuất thủ công mỹ nghệ của nước ta liên tục phát triển. Năm 2023, xuất khẩu thủ công mỹ nghệ của Việt Nam đạt khoảng 3,5 tỷ USD, mục tiêu 2025 đạt khoảng 4 tỷ USD.

Ông cho rằng để phát triển bền vững ngành nghề thủ công mỹ nghệ Việt Nam cần đồng bộ nhiều giải pháp như: Quy hoạch vùng nguyên liệu bền vững, có chứng chỉ nguồn gốc hợp lệ. Bên cạnh đó, cần có chính sách khuyến khích thế hệ trẻ kế tục theo nghề truyền thống của cha ông, có chính sách đãi ngộ, vinh danh nghệ nhân.

Đặc biệt, cần cải tiến công nghệ và chuyển đổi số, tăng cường sử dụng các nền tảng thương mại điện tử để giới thiệu, tiêu thụ sản phẩm, số hóa sản phẩm làng nghề; tăng cường xúc tiến thương mại; Nhà nước cần có những chính sách, hỗ trợ tài chính và tín dụng ưu đãi cho các doanh nghiệp sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ…

Diễn đàn “Sản phẩm thủ công mỹ nghệ Hà Nội - Cơ hội và thách thức” là một trong hai hoạt động chuyên đề bên lề Hội chợ các sản phẩm OCOP xuất khẩu 2025, bên cạnh Hội nghị “Kết nối cung cầu nguyên liệu đầu vào ngành thủ công mỹ nghệ giữa Hà Nội và các tỉnh phía Bắc”. Cả hai chương trình đều hướng tới mục tiêu nâng cao năng lực sản xuất, kết nối thị trường và tạo điều kiện cho sản phẩm OCOP Hà Nội vươn xa hơn ra thế giới.

Trong khuôn khổ hội chợ, “Khu gian hàng xúc tiến xuất khẩu sản phẩm OCOP thành phố Hà Nội” quy tụ hơn 20 doanh nghiệp, hợp tác xã với các sản phẩm tiêu biểu như lụa Mỹ Đức, sơn mài Hạ Thái, đồ gỗ mỹ nghệ, tinh bột nghệ, chè Thái, cà phê, hạt điều... Các sản phẩm không chỉ được đầu tư về hình thức trưng bày, mà còn được chuẩn hóa thông tin bao bì, mã QR, truy xuất nguồn gốc nhằm tăng độ tin cậy với đối tác quốc tế.

Thông qua chuỗi hoạt động xúc tiến thiết thực, ngành thủ công mỹ nghệ Hà Nội đang từng bước khẳng định vị thế trên bản đồ xuất khẩu. Với sự đồng hành của cơ quan quản lý, tổ chức thương mại và doanh nghiệp, sản phẩm OCOP Thủ đô nói riêng và hàng Việt Nam nói chung đang từng bước chinh phục thị trường toàn cầu, góp phần phát triển kinh tế nông thôn bền vững.