Bản Mạ - Điểm sáng du lịch cộng đồng ở Thường Xuân

Bản Mạ trước đây nằm biệt lập bên dòng sông Chu. Để giao thương, người dân phải dùng bè mảng, thuyền vượt dòng sông Chu ra bên ngoài. Cuộc sống của người dân nơi bản Mạ lúc bấy giờ gặp nhiều khó khăn, đa phần là hộ nghèo. 

Năm 2016, cây cầu treo hoàn thành và đưa vào sử dụng, đồng thời cũng là một trong 2 địa điểm được huyện Thường Xuân chọn làm điểm xây dựng du lịch cộng đồng, điều này đã tạo nên bước đột phá quan trọng, giúp cuộc sống của người dân bản Mạ bước sang một trang mới đầy khởi sắc.

Từ một bản nghèo, nhờ sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đầu tư xây dựng cây cầu treo, bản Mạ giờ trở thành bản du lịch cộng đồng "hút" khách du lịch thập phương. Hiện bản có hơn 30 ngôi nhà sàn cổ đang được bảo tồn và gìn giữ, cùng với nghề truyền thống như thêu, dệt thổ cẩm, đan lát... 

Bản Mạ mang vẻ đẹp nguyên sơ đậm bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Thái. Đặc biệt, nhiều hộ dân trước đây chỉ biết làm ruộng, nay đã mạnh dạn đầu tư, xây dựng các homestay, khu dịch vụ du lịch, một số hộ dân trong bản cũng đã nhanh chóng tiếp cận với định hướng, nhu cầu thị trường, tham gia các lớp đào tạo về du lịch cộng đồng để xây dựng mô hình homestay, qua đó đã thu hút được du khách trong và ngoài tỉnh, giúp Bản Mạ trở nên sinh động và phát triển nhanh chóng. Nhờ vậy, dịp Tết Nguyên đán Quý Mão vừa qua, đã có hơn 20 nghìn du khách đến bản Mạ.

Đến với bản Mạ, du khách được trải nghiệm và hòa mình vào cuộc sống của đồng bào Thái, được tham quan, tìm hiểu các phong tục tập quán qua nếp nhà sàn cổ, được tự mình trải nghiệm trên khung cửi để dệt vải, xe tơ, trồng lúa, ngắm ruộng bậc thang... Buổi sáng, du khách có thể "săn mây" men theo sườn núi, chụp ảnh kỷ niệm. 

Tất cả món ăn của người Thái ở bản Mạ đều được chế biến từ nguồn nguyên liệu tự nhiên được tẩm, ướp gia vị rất cầu kỳ và cẩn thận. Tới bản Mạ, du khách được thưởng thức những món ăn độc đáo của địa phương như: Canh uôi, măng rừng, canh đắng, thịt trâu gác bếp, cá nướng, các loại chẻo, gà nướng, thịt lợn cỏ nướng, cơm lam, xôi ngũ sắc, rêu đồ... Những món ăn này được chế biến theo kinh nghiệm và được lưu giữ từ đời này qua đời khác.

Từng món ăn như chứa đựng cả tấm lòng của người dân bản Mạ gửi gắm vào đó. Có lẽ vì thế, khoảng chục năm trở lại đây, bản Mạ trở thành một địa chỉ hấp dẫn đối với du khách thập phương, đặc biệt là những vị khách thành phố muốn trải nghiệm 1 cuộc sống khác với cuộc sống thường ngày nơi phố thị, được hòa mình vào thiên nhiên, tận hưởng không khí trong lành, không gian yên tĩnh và thưởng thức những món ăn ngon trên những căn nhà sàn cổ, nạp đầy năng lượng cho những ngày làm việc tiếp theo sau kỳ nghỉ cuối tuần.

Gia đình ông Vi Văn Tiên là một trong 5 hộ tiên phong làm du lịch cộng đồng (homestay) ở bản Mạ. Nhận thấy nhu cầu ăn, nghỉ của khách du lịch khi tham quan danh lam thắng cảnh trên địa bàn ngày càng tăng, ông Tiên cùng gia đình quyết định đầu tư, sửa chữa lại 2 ngôi nhà sàn truyền thống, tạo cảnh quan xung quanh để phục vụ du khách. 

Ông Tiên cho biết: Ban đầu, du khách đến bản Mạ còn ít, chủ yếu là 1 vài đoàn khách "đi qua", thấy nơi này đẹp thì tiện chân ghé chơi. Nhưng dần dần, khách đến nhiều hơn, nhất là từ khi huyện Thường Xuân triển khai Đề án phát triển du lịch cộng đồng, cuộc sống của gia đình tôi và nhiều hộ dân trong bản đã có những thay đổi rõ rệt.

Anh Lữ Văn Tính một chủ hộ homestay tại bản Mạ chia sẻ: Trước đây khi chưa có cầu treo, bản Mạ hoàn toàn bị chia cách với bên ngoài bởi con sông Chu, dân bản sống tự cung tự cấp, vào rừng kiếm măng, kiếm củi, nuôi con gà, con trâu. Từ khi huyện hướng dẫn làm du lịch cộng đồng, gia đình tôi từ một hộ nông dân nghèo đã tiếp cận được các chính sách ưu đãi của Nhà nước và nắm bắt làn sóng du lịch cộng đồng tại địa phương, gia đình tôi mạnh dạn vay vốn ngân hàng để đầu tư làm du lịch. 

Chưa có kinh nghiệm, tôi đi nhiều nơi như Pù Luông Bá Thước, Mộc Châu Sơn La, để học hỏi mô hình, tham gia nhiều khóa học tập huấn về kiến thức du lịch do huyện tổ chức. Tôi đã xây dựng 2 căn nhà sàn với 3 phòng ăn, 3 phòng nghỉ với sức chứa khoảng 50 mâm khách một lượt. Nhờ phát triển du lịch cộng đồng, cuộc sống của gia đình tôi được cải thiện, có điều kiện chăm sóc các con tốt hơn, và tạo việc làm ổn định cho một số lao động địa phương. Chúng tôi dự định tiếp tục vay vốn đầu tư, mở rộng thêm các căn nhà sàn cộng đồng để hướng tới đón lượng du khách lớn hơn.

Tương tự như gia đình anh Lữ Văn Tính hiện nhiều hộ gia đình ở bản Mạ cũng mạnh dạn vay vốn ngân hàng đầu tư xây dựng nhà sàn và một số phòng nghỉ làm homestay, kinh doanh dịch vụ du lịch cộng đồng, từ đó đã đánh thức tiềm năng du lịch to lớn nơi đây.

Có thể nói, để loại hình du lịch này phát triển, cùng với việc tổ chức các giải pháp đồng bộ về quản lý nhà nước, xúc tiến quảng bá, đầu tư cơ sở vật chất phục vụ phát triển du lịch, huyện đã tập trung bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống và những phong tục, tập quán tốt đẹp của đồng bào các dân tộc thiểu số nơi đây như các ngôi nhà sàn truyền thống, điệu khua luống, nhảy sạp, dệt thổ cẩm, các món ăn truyền thống của dân tộc Thái, dân tộc Mường... coi đây là những thế mạnh riêng có để từ đó đẩy mạnh tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng tại địa phương. Với sự chuẩn bị chu đáo về mọi mặt, du khách đến với Khu du lịch cộng đồng bản Mạ, thị trấn Thường Xuân, huyện Thường Xuân sẽ có những trải nghiệm thú vị.