Bảo tồn di sản văn hóa ở Ấn Độ qua hoạt động của bảo tàng

Bảo tàng Ấn Độ ở Kolkata là bảo tàng công cộng đầu tiên ở Ấn Độ và được thành lập vào năm 1814. Sau đó, một số bảo tàng khác đã được mở ra trên khắp đất nước. Tuy nhiên, đáng ngạc nhiên là công tác bảo tồn và phát triển của các viện bảo tàng ở Ấn Độ ngày nay không được coi trọng so với những ngày đầu thành lập.

Thậm chí, các bảo tàng cũng không xuất bản bất kỳ tài liệu hay báo cáo nào về các hiện vật tại bảo tàng, do đó, du khách không nắm được thông tin về bảo tàng, khó biết được các kiến thức lịch sử về những vật bảo tàng trưng bày.

Nguyên nhân là do cách bảo quản và quản lý của các bảo tàng đều đã lạc hậu; chính phủ khá thờ ơ đối với các viện bảo tàng; mặc dù các hiện vật trong các bảo tàng đã được mở rộng đáng kể trong những năm qua, nhưng việc bảo tồn, giám tuyển và nghiên cứu sưu tập, hoặc triển lãm và các dịch vụ giáo dục không được chú ý, quan tâm.

Hiếm có một viện bảo tàng nào tại Ấn Độ có kiến thức về cách bảo quản hoặc trưng bày các bản thảo, vật trưng bày, tranh ảnh hoặc đồ gỗ. Và thứ hai, tiêu chuẩn quản lý kém hoặc thiếu kiến thức về quản lý bảo tàng.

Trong khi đó, khái niệm bảo tàng thế kỷ 21 hay bảo tàng tương lai đã bắt đầu ở châu Âu và châu Mỹ cũng như một số quốc gia phát triển khác ở châu Á. Hội đồng Bảo tàng Quốc tế (ICOM) cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển khái niệm bảo tàng toàn cầu. Mục tiêu chính là kêu gọi tất cả các quốc gia có cùng chí hướng trên một nền tảng duy nhất và khuyến khích phát triển cách tiếp cận phổ quát nhằm bảo tồn di sản văn hóa chung để chia sẻ với thế giới. Vào cuối thế kỷ 20, tất cả các bảo tàng lớn ở Châu Âu và Châu Mỹ đã nhận thức nghiêm túc nhu cầu thay đổi như vậy và đưa vào chính sách phát triển quốc gia trước khi bước sang thế kỷ 21.

Còn tại Ấn Độ, các bảo tàng ở đây chưa thể đáp ứng các thông số cơ bản của một bảo tàng tiêu chuẩn theo quy định của Hội đồng Bảo tàng Quốc tế (ICOM). Các bảo tàng chính trưng bày nhiều di sản của quốc gia cũng như các bảo tàng cấp nhà nước hoặc khu vực đều không thay đổi cách tiếp cận cơ bản hoặc áp dụng các thông lệ bảo tàng hiện đại.

Rõ ràng, bảo tàng ở Ấn Độ phải đối mặt với rất nhiều thách thức và họ cần phải làm việc chăm chỉ hơn, phải thích ứng hơn với thời cuộc để tự duy trì và phát triển thành các viện hiện đại.

Trước đây, việc lập bản đồ, thu thập và bảo tồn bằng chứng văn hóa có tầm quan trọng lớn thì ngày nay, các bảo tàng được yêu cầu phải có sự kết nối với xã hội và đại diện cho những người mà họ phục vụ. Hơn bao giờ hết, các bảo tàng được kỳ vọng phát triển theo thời gian và tái thiết lập bản sắc với tư cách là Bảo tàng hướng đến tương lai và phát triển phù hợp với những thay đổi về nhân khẩu học, xã hội, kinh tế và văn hóa đang diễn ra trong xã hội đương đại và cơ cấu lại theo nhu cầu của người dân.

Câu hỏi đặt ra trong bối cảnh hiện đại, Ấn Độ làm thế nào để một bảo tàng tái thiết lập một bản sắc mới trong xã hội đương đại? Làm thế nào để học cách đọc và hiểu lịch sử của chúng ta?

Các bảo tàng ngày nay không còn được xem là kho lưu trữ cổ vật đơn thuần mà chỉ xem là không gian văn hóa và xã hội, trung tâm giáo dục và không gian công dân để giao tiếp xã hội. Bảo tàng đóng một vai trò trực tiếp trong việc bảo tồn và làm phong phú cộng đồng nơi chúng được duy trì. 

Như Glenn Lowry, Giám đốc Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại, thành phố New York, lập luận: "Có một sự khác biệt cơ bản là việc xem công chúng là khán giả hay là người tham gia".

Quan điểm của ông Lowry là xác định mối quan hệ giữa bảo tàng và khán giả là điều cần thiết để phát triển bảo tàng, tạo niềm tin trong mối quan hệ với khán giả, cộng đồng địa phương, nhà tài trợ, tổ chức đối tác. 

Những mối quan hệ như vậy giúp xã hội tạo ra một môi trường cộng đồng đa dạng, nhận ra những điểm chung và khác biệt như một phần không thể thiếu của di sản văn hóa đồng thời cho phép mọi người nghiên cứu và hiểu rõ hơn về lịch sử.

Điều này chỉ có thể thực hiện được ở các bảo tàng Ấn Độ khi bắt đầu học cách nhìn mọi thứ trong bối cảnh toàn cầu. 

Bảo tàng CSMVS ở Mumbai là một ví dụ điển hình. Đây là một trong bốn viện văn hóa lớn của đất nước, những viện còn lại là Bảo tàng Quốc gia, New Delhi; Bảo tàng Ấn Độ, Kolkata; và Bảo tàng Salar Jung, Hyderabad. Bảo tàng được duy trì bởi công sức của người dân Mumbai. Bảo tàng 100 tuổi này có lẽ là một trong những ví dụ thành công nhất của mô hình hợp tác công - tư. Để không chỉ đơn thuần là nơi trưng bày cổ vật, CSMVS đã bắt đầu chương trình hiện đại hóa từ 10 năm trước, giải quyết các vấn đề về trưng bày, bảo trì, cơ sở vật chất cho du khách, giáo dục và an ninh.

Bảo tàng CSMVS cũng liên kết với Đại học Mumbai và trở thành một không gian tích cực cho việc học tập xã hội và học thuật. Đây là một trong số ít bảo tàng trong nước đầu tư khoảng 35% ngân sách hàng năm cho giáo dục và bảo tồn nghệ thuật. Và phòng Nghiên cứu và Xuất bản của bảo tàng liên tục sản xuất tài liệu chất lượng cho mọi lứa tuổi. Phòng này đã tổ chức nhiều triển lãm trong nhà nhằm kích thích tư duy về nghệ thuật và văn hóa Ấn Độ, đồng thời mang các nền văn hóa thế giới đến bảo tàng thông qua quá trình hợp tác với Anh, Mỹ và Châu Âu. Bảo tàng đã tổ chức triển lãm trong nhà nhằm kích thích tư duy về nghệ thuật và văn hóa Ấn Độ, đồng thời mang nền văn hóa thế giới đến bảo tàng với sự hợp tác của các viện mang tính biểu tượng ở Anh, Mỹ và Châu Âu

Vì vậy, việc bảo tồn di sản vật thể và phi vật thể của nhân loại cũng như phổ biến kiến thức sẽ không chỉ phụ thuộc vào cộng đồng các nhà chuyên môn mà còn phụ thuộc vào sự quan tâm của người dân.

Các bảo tàng sẽ cần phải sáng tạo và đổi mới để duy trì tính phù hợp. Họ sẽ phải cố gắng khơi dậy năng lực sáng tạo của những du khách trẻ tuổi, thông qua các hoạt động và trải nghiệm mang tính xây dựng, để họ tiếp tục gắn bó với văn hóa, lịch sử.