Bảo tồn và phát triển giá trị văn hóa trong xây dựng NTM ở Thanh Hóa

Thanh Hóa là vùng đất lịch sử giàu truyền thống văn hóa, là nơi còn lưu giữ rất nhiều các giá trị văn hóa dân tộc, với khoảng 1.535 di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, 755 di sản văn hóa phi vật thể với gần 300 lễ hội, phong tục tập quán, tín ngưỡng, tục ngữ, ca dao, dân ca, các trò chơi, trò diễn dân gian. Với đồng bào các dân tộc Kinh, Mường, Thái, Dao, Thổ, Khơ Mú, Mông cùng sinh sống trên địa bàn tỉnh đã tạo nên bức tranh đa dạng, phong phú về bản sắc văn hóa truyền thống.

Xác định việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống gắn với xây dựng nông thôn mới là nhiệm vụ trọng tâm, các địa phương trong tỉnh đã ưu tiên các nguồn lực để bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, góp phần hoàn thành tiêu chí 6 và tiêu chí số 16 về văn hóa trong xây dựng nông thôn mới. 

Trên địa bàn tỉnh, nhiều địa phương đã triển khai các hoạt động bảo vệ, tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị theo quy định pháp luật về di sản văn hóa; tổ chức các loại hình văn hóa truyền thống như lễ hội, trò chơi, trò diễn; duy trì, phát triển, nhân rộng các loại hình văn hóa dân gian trong sinh hoạt cộng đồng tại nhà văn hóa thôn, bản... Thông qua việc bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống đã góp phần làm phong phú thêm đời sống tinh thần cho người dân, tạo dựng nên những miền quê nông thôn đáng sống.

Trong công cuộc xây dựng nông thôn mới, văn hóa giữ vai trò quan trọng trong việc nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân, bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc. Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, bên cạnh phát triển kinh tế, xây dựng kết cấu hạ tầng, nâng cao đời sống vật chất của người dân, tỉnh Thanh Hóa còn chú trọng đến công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa. 

Giá trị văn hóa của Thanh Hóa không chỉ thể hiện trong di sản phong tục, tập quán kiến trúc..., mà còn là giá trị tổng hòa của nhiều yếu tố mang ý nghĩa sâu sắc, đóng vai trò trong xây dựng và phát triển nông thôn bền vững. Bảo tồn và phát triển giá trị văn hóa gắn liền với XD NTM vừa là mục tiêu, vừa là nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược đặc biệt quan trọng bởi văn hóa là nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh bảo đảm cho sự phát triển toàn diện. 

Bảo tồn và phát triển văn hóa chính là gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống, đồng thời tạo ra những giá trị mới cho nông thôn, đó là nông thôn hiện đại với những giá trị về kinh tế, văn hóa, xã hội. Và đây là minh chứng cụ thể:

Như Xuân là một huyện miền núi nằm ở phía Tây Nam của tỉnh Thanh Hóa, có 4 dân tộc Kinh, Thái, Mường, Thổ sinh sống lâu đời. Trong quá trình XD NTM, các cấp ủy, chính quyền địa phương trong huyện chú trọng việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. 

Ông Lê Anh Tuấn Phó Chủ tịch UBND huyện Như Xuân cho biết: "Xác định XD NTM gắn với xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư là nhiệm vụ trọng tâm của địa phương, Ban Thường vụ Huyện ủy Như Xuân đã thường xuyên chỉ đạo các cấp ủy, Chính quyền, MTTQ, các đoàn thể quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện các giải pháp nâng cao chất lượng đời sống văn hóa, tinh thần cho nhân dân. 

Trong đó, các làng, thôn, khu dân cư đã lưu giữ các nét đẹp văn hóa, phong tục đặc sắc ở địa phương; bài trừ các hủ tục, mê tín dị đoan; xây dựng quy ước, hương ước quy định rõ trách nhiệm, nghĩa vụ của cá nhân, gia đình trong thực hiện các tiêu chí về xây dựng gia đình văn hóa, làng, thôn, khu dân cư văn hóa; vận động nhân dân đóng góp tiền của, công sức và hiến đất để xây dưng các công trình giao thông liên thôn, tường rào hoa, nhà văn hóa, khu thể thao, xây dựng cảnh quan môi trường sáng-xanh-sạch-đẹp".

Đặc biệt, Huyện Thọ Xuân là một trong những địa phương có bề dày truyền thống lịch sử, văn hóa nên quá trình XD NTM, cấp ủy, chính quyền trên địa bàn huyện luôn xác định "Văn hóa vừa là nền tảng vừa là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội". Chính vì vậy, cấp ủy, chính quyền từ huyện đến cơ sở trên địa bàn huyện đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao chất lượng các tiêu chí về văn hóa, góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân. 

Huyện Thọ Xuân đã lấy phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" gắn với xây dựng nông thôn mới làm nội dung trọng tâm. Từ đó, chỉ đạo các địa phương bám sát nội dung chương trình, các hướng dẫn của cấp trên để triển khai phù hợp với tình hình thực tế tại các địa phương. Đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân tích cực tham gia thực hiện các tiêu chí và phong trào. Khơi dậy tinh thần đoàn kết trong nhân dân, cùng giúp nhau phát triển kinh tế, chung sức, đồng lòng xây dựng nông thôn mới, xây dựng môi trường văn hóa tốt đẹp.

Đến nay, trên địa bàn huyện đã có 100% xã và thôn đạt chuẩn văn hóa, 90% số gia đình đạt danh hiệu Gia đình văn hóa. Các hoạt động văn hóa , văn nghệ, thể dục, thể thao được tổ chức thường xuyên, sôi nổi... Hầu hết các thiết chế văn hóa- thể thao đều đảm bảo tiêu chuẩn và quy định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Đồng thời, phát huy được công năng là nơi hội họp, tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao... từng bước đáp ứng nhu cầu hưởng thụ ngày càng cao của người dân.

Ông Phạm Nguyên Hồng Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa chia sẻ: Để phát huy giá trị văn hóa trong xây dựng nông thôn mới, các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương tỉnh Thanh Hóa tiếp tục phát huy giá trị cốt lõi của truyền thống văn hóa trên quê hương và tinh thần làm chủ, ý thức tự giác, tính sáng tạo của người dân nhằm nâng cao năng lực cộng đồng và đời sống tinh thần của người dân, góp phần giúp địa phương trở thành vùng đất giàu truyền thống văn hóa, cách mạng, tạo nên bức tranh NTM ngày càng sinh động hơn.

Để công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống đi vào thực chất, hiệu quả, ngành văn hóa các địa phương đang triển khai có hiệu quả công tác bảo tồn và phát huy tốt các giá trị văn hóa truyền thống, góp phần thực hiện thắng lợi Nghi quyết số 33-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng về "Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của quê hương đất nước.