Bệnh viện ĐKTƯ Cần Thơ: Cấp cứu bệnh nhân bị rò động mạch cảnh - xoang hang

Bệnh nhân nữ N. T. K. D, 75 tuổi, ngụ tỉnh An Giang được chuyển đến Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ vào lúc 10h30 ngày 17/7 trong tình trạng đau đầu, chóng mặt kèm đau hốc mắt bên phải trên 2 tháng. Bệnh nhân D. có tăng huyết áp nhiều năm được điều trị liên tục. Bệnh nhân đã điều trị nhiều nơi và nhiều chuyên Khoa như Mắt - Răng hàm mặt nhưng các triệu chứng không giảm mà ngày càng nặng.

Sau đó, bệnh nhân D. được chỉ định chụp MRI 3.0T có cản từ khảo sát vùng hốc mắt nghi ngờ rò động mạch cảnh xoang hang dạng gián tiếp nên các bác sĩ tư vấn và hướng dẫn cho bệnh nhân nhập viện theo dõi. Hội chẩn nhiều chuyên khoa, các bác sĩ thực hiện chụp động mạch số xóa nền (DSA), kết quả xác định bệnh nhân bị rò động - tĩnh mạch xoang hang bên phải dạng gián tiếp từ động mạch cảnh trong - ngoài bên phải và cảnh trong trái.

Các bác sĩ quyết định thực hiện can thiệp điều trị dị dạng thông động - tĩnh mạch bằng phương pháp can thiệp mạch máu số xóa nền (DSA). Thời gian can thiệp thành công để bít được các lỗ rò bằng các vòng xoắn kim loại (coil) với thời gian 5 giờ, đây được xem là một trường hợp khó vì có nhiều lỗ rò rất phức tạp và đường chọn lọc đến vị trí điểm cần can thiệp rất khó tiếp cận ở cả 2 hướng là từ tĩnh mạch cảnh trong bên phải và trái. 

Hiện bệnh nhân D. tỉnh, tiếp xúc được, không yếu liệt chi, các triệu chứng đau đầu giảm rõ (giảm khoảng 80% trong vòng 24h từ sau can thiệp), mắt nhìn tốt, dấu hiệu sinh tồn ổn định đang được điều trị, chăm sóc và theo dõi tại Khoa Đột Quỵ.

Theo BSCKI Trần Công Khánh - Phó Khoa Chẩn đoán hình ảnh Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ cho biết, rò động mạch cảnh - xoang hang là sự thông nối bất thường từ động mạch cảnh qua xoang tĩnh mạch hang. Lúc này, người bệnh sẽ có biểu hiện "kinh điển" bằng các dấu hiệu kết mạc mắt đỏ, đẩy lồi nhãn cầu và rò động mạch trong nhãn cầu; khi tình trạng nặng, một số bệnh nhân sẽ có nhìn đôi hay diễn tiến đến mất thị giác.

Bác sĩ Khánh cho rằng, thông thường rò động mạch cảnh - xoang hang được chia ra làm 2 loại là rò trực tiếp và gián tiếp. Rò động mạch cảnh - xoang hang trực tiếp chiếm đa số các trường hợp, hay gặp nhất là sau chấn thương đầu do tai nạn giao thông. Đối với thể gián tiếp, triệu chứng lâm sàng thường ít rầm rộ hơn rò trực tiếp. Triệu chứng hay gặp nhất là đỏ mắt kéo dài, sau đó mắt mờ dần, bệnh nhân thường than phiền nhiều do điều trị nội khoa không cải thiện.

Vì các triệu chứng khá kín đáo nên đa số bệnh nhân được chẩn đoán và điều trị muộn. Do đó, thường có các biến chứng lên mắt do ứ trệ tuần hoàn tĩnh mạch như: Tăng nhãn áp thứ phát do tăng áp lực tĩnh mạch thượng củng mạc. Biến chứng lên đáy mắt: Phù gai thị, teo gai thị, xuất huyết võng mạc, tắc tĩnh mạch trung tâm võng mạc.

Bệnh nhân nêu trên là rò động mạch cảnh - xoang hang gián tiếp, trường hợp này thường gặp những bệnh nhân có các yếu tố thuận lợi như tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, đái tháo đường... Ở thể này, nữ mắc bệnh nhiều hơn nam, một số ít khởi phát sau mang thai và sinh con. Trước đây, bệnh lý này thường được điều trị bằng phẫu thuật nhưng hiệu quả rất thấp và nguy cơ tai biến cao.

Bác sĩ Khánh đánh giá, ngày nay, với sự phát triển của y học, điều trị can thiệp nội mạch là phương pháp được lựa chọn tốt nhất để điều trị bệnh lý này. Thông thường, khi luồng thông đã được bít tắc hoàn toàn thì sẽ hết các triệu chứng lồi mắt, đỏ mắt, thị lực sẽ dần được hồi phục lại.