Bộ Công Thương: Xây dựng Luật Thương mại điện tử với 5 chính sách lớn

Trong bối cảnh hội nhập chung vào thương mại toàn cầu, thương mại điện tử Việt Nam đã ghi nhận sự phát triển mạnh mẽ. Doanh số thương mại điện tử B2C Việt Nam năm 2014 chỉ đạt 2,97 tỷ USD, đến năm 2024 đã đạt tới giá trị 25 tỷ USD, tương đương mức tăng trung bình 26,7%/năm; chiếm khoảng 9% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước. Tỷ lệ dân số tham gia thương mại điện tử đạt trên 60% với giá trị mua sắm trung bình khoảng 400 USD/người/năm. Thương mại điện tử đã trở thành một phương thức mua sắm phổ biến, đặc biệt tại những thành phố lớn như: Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.

Có được kết quả khả quan nêu trên là do các quy định pháp luật về cơ bản đã tạo hành lang pháp lý tương đối rõ ràng, minh bạch. Cụ thể, hiện nay, lĩnh vực thương mại điện tử đang được điều chỉnh tập trung, chủ yếu tại hai văn bản: Nghị định số 52/2013/NĐ-CP ngày 16/5/2013 của Chính phủ về thương mại điện tử (Nghị định 52), Nghị định 85/2021/NĐ-CP ngày 25/9/2021 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 52 (Nghị định 85).

Tuy nhiên, do hai văn bản trên ở cấp Nghị định nên chưa đủ để điều chỉnh các vấn đề quan trọng trong thương mại điện tử. Bên cạnh đó, sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, sự xuất hiện nhiều mô hình kinh doanh mới, đa dạng về mặt chủ thể, phức tạp về mặt bản chất và từ thực tiễn quản lý nhà nước trong lĩnh vực thương mại điện tử, đã bộc lộ một số tồn tại, hạn chế.

Để đảm bảo tính pháp lý cao hơn, ổn định, lâu dài cho thương mại điện tử, Bộ Công Thương vừa trình Chính phủ đề nghị xây dựng Luật Thương mại điện tử.

Tờ trình nhấn mạnh, việc ban hành Luật Thương mại điện tử là cần thiết để thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, nội luật hóa cam kết quốc tế, đồng thời đảm bảo hệ thống pháp luật về thương mại điện tử đồng bộ, thống nhất. Luật này nhằm khắc phục những bất cập trong thực thi các quy định hiện hành, thích ứng với sự thay đổi do công nghệ số mang lại.

Đồng thời, luật sẽ hoàn thiện chính sách theo hướng khuyến khích sáng tạo, đảm bảo tính minh bạch, khả thi, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, thúc đẩy cạnh tranh và phát triển doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và tạo nền tảng cho tương mại điện tử phát triển bền vững, đóng góp tích cực vào nền kinh tế số.

"Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, để phù hợp với xu thế chung của thế giới, Việt Nam rất cần xây dựng Luật thương mại điện tử để điều chỉnh toàn diện lĩnh vực này, góp phần bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, và tạo động lực để Việt Nam phát triển kinh tế số", Bộ Công Thương nêu.

Trên cơ sở đánh giá thực tiễn thi hành, xác định các nội dung cần thiết cần bổ sung hoàn thiện để hoạch định chính sách về thương mại điện tử trong thời gian tới, Bộ Công Thương xác định 5 chính sách lớn trong xây dựng Luật Thương mại điện tử:

Thứ nhất, bổ sung và thống nhất các khái niệm theo các quy định pháp luật hiện hành. Quy định rõ khái niệm nền tảng số, nền tảng số trung gian và các khái niệm khác phù hợp với lĩnh vực thương mại điện tử và đảm bảo hài hòa với các Luật khác hiện hành.

Thứ hai, quy định các hình thức hoạt động thương mại điện tử, các chủ thể tham gia vào hoạt động thương mại điện tử, quyền và nghĩa vụ liên quan. Đảm bảo không bỏ sót các mô hình hoạt động thương mại điện tử và các chủ thể tham gia để nâng cao hiệu quả thực thi các quy định.

Thứ ba, quy định trách nhiệm của các đơn vị cung cấp dịch vụ hỗ trợ thương mại điện tử, nhằm tạo cơ chế để cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền thực hiện các biện pháp kỹ thuật để ngăn chặn thông tin về hàng hóa, dịch vụ vi phạm pháp luật về thương mại điện tử.

Bởi việc chưa có quy định cụ thể về trách nhiệm của các đơn vị cung cấp dịch vụ trung gian hỗ trợ hoạt động thương mại địện tử có thể dẫn đến tồn tại những rủi ro về an toàn thông tin và an ninh mạng, các cơ quan quản lý sẽ gặp khó khăn trong việc theo dõi và xử lý các hành vi vi phạm, làm giảm hiệu quả trong công tác bảo vệ người tiêu dùng

Thứ tư, quy định về dịch vụ chứng thực hợp đồng điện tử trong thương mại, nhằm đối xử công bằng đối với các loại hình cung cấp dịch vụ tin cậy và nhanh chóng phát hiện, xử lý các vi phạm pháp luật liên quan đến hợp đồng điện tử.

Thứ năm, quy định về xây dựng, phát triển thương mại điện tử. Hiện nay, các quy định tại Nghị định 52 và Nghị định 85 đã đưa ra các khung pháp lý cơ bản về hoạt động và các mô hình hoạt động của thương mại điện tử. Tuy nhiên, trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử, các quy định hiện hành cần được điều chỉnh.

Quy định này sẽ thúc đẩy thương mại điện tử phát triển xanh, bền vững, góp phần phát triển kinh tế hiệu quả, tạo giá trị cho cộng đồng, góp phần xây dựng xã hội công bằng và giảm thiểu tác động tiêu cực tới môi trường.