Bộ Tài chính ban hành chính sách thuế mới cho hộ kinh doanh, áp dụng từ năm 2026

Theo đề án "Chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh khi xóa bỏ thuế khoán" Bộ Tài chính ban hành, mục tiêu cuối cùng đặt ra là đến ngày 1/1/2026, cơ chế thuế khoán chấm dứt, toàn bộ hộ kinh doanh có doanh thu chịu thuế đều thực hiện tự kê khai, tự nộp thuế theo doanh thu thực tế phát sinh.

Theo quy định mới, cá nhân kinh doanh được chia thành ba nhóm dựa trên mức doanh thu hằng năm. Việc phân loại này kéo theo các quy định khác nhau về thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân, nghĩa vụ kê khai, sử dụng hóa đơn, mở tài khoản ngân hàng và ghi chép sổ sách kế toán. Đây là bước đi quan trọng nhằm tăng tính minh bạch, thuận tiện cho quản lý và hỗ trợ các cá nhân kinh doanh tuân thủ đúng pháp luật.

Với nhóm 1 là các hộ kinh doanh có doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm. Nhóm này được miễn nộp thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN), (mức quy định cũ là 100 triệu đồng/năm).

Bên cạnh đó, nhóm 1 sẽ không cần áp dụng sổ sách kế toán phức tạp nhưng vẫn phải thực hiện kê khai định kỳ. Hộ kinh doanh có thể lựa chọn thời điểm phù hợp để kê khai 2 lần/năm, có thể vào đầu năm hoặc giữa/cuối năm.

Nhóm 2 là các hộ kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu đến dưới 3 tỉ đồng. Đề án của Bộ Tài chính nêu rõ, nhóm này áp dụng phương pháp tính thuế trực tiếp trên doanh thu giống như hiện hành. Mức thuế suất theo ngành nghề được phân loại rõ: Phân phối hàng hoá 1,5%, sản xuất, dịch vụ ăn uống 4,5%, dịch vụ khác 7%, cho thuê tài sản là 10%,...

Quy định của Bộ Tài chính cũng tạo điều kiện cho nhóm 2 không cần tuân theo chế độ kế toán phức tạp, nhưng vẫn phải lập sổ sách đơn giản, có biểu mẫu theo quy định. Tuy nhiên, hộ kinh doanh phải thực hiện kê khai thuế 4 lần/năm (theo quý) thay vì nộp thuế theo phương pháp khoán như trước đây.

Trong nhóm này, nếu hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỉ đồng/năm và thuộc nhóm ngành bán lẻ, dịch vụ trực tiếp đến tay người tiêu dùng theo quy định tại Nghị định 70 năm 2025 phải xuất hoá đơn điện tử từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế.

Các hộ kinh doanh khác dưới 1 tỉ đồng/năm không bắt buộc xuất hoá đơn nhưng Bộ Tài chính lưu ý vẫn nên ghi chép doanh thu.

Đối với các hộ kinh doanh có doanh thu trên 3 tỉ đồng/năm, trong 2 năm liên tiếp trên cơ sở theo dõi của cơ quan thuế thì năm thứ 3 sẽ chuyển sang nhóm 3.

Nhóm 3 gồm những cá nhân, hộ kinh doanh ghi nhận doanh thu trên 3 tỷ đồng mỗi năm. Theo đó, đây là nhóm bắt buộc áp dụng phương pháp khấu trừ thuế GTGT gồm: Thuế GTGT đầu ra - Thuế GTGT đầu vào bằng Thuế TGTGT phải nộp.

Mức thuế thu nhập cá nhân được tính 17% trên tổng lợi nhuận, trong đó Lợi nhuận = doanh thu trừ chi phí hợp lý.

Thứ hai, về phương pháp kê khai. Doanh thu trên 50 tỉ đồng/năm, hộ kinh doanh kê khai theo tháng. Doanh thu dưới 50 tỉ đồng, hộ kinh doanh kê khai theo quý.

Thứ ba, bắt buộc xuất hoá đơn (dù là từ máy tính tiền hay bằng hình thức khác).

Thứ tư, buộc phải mở tài khoản ngân hàng riêng để phục vụ cho hoạt động kinh doanh.

Số liệu của Bộ Tài chính cho thấy, đến cuối năm 2024, Việt Nam có 3,6 triệu hộ và cá nhân kinh doanh, tăng 6% so với năm 2023. Trong đó, 2,2 triệu hộ đang hoạt động ổn định, chiếm phần lớn tổng số. Đáng chú ý, có 1,3 triệu hộ có doanh thu trên ngưỡng 100 triệu đồng/năm, thuộc diện phải nộp thuế, tương đương 59% tổng số hộ kinh doanh cả nước.

Năm 2024, nguồn thu ngân sách từ khu vực hộ và cá nhân kinh doanh đạt khoảng 26.000 tỷ đồng, tăng 20% so với năm 2023. 6 tháng đầu năm 2025, thu ngân sách từ khu vực này đạt hơn 17.000 tỉ đồng, bằng 130% so với cùng kỳ năm trước, cho thấy đóng góp của khu vực hộ kinh doanh ngày càng gia tăng trong nền kinh tế.

Theo Bộ Tài chính, việc xóa bỏ thuế khoán và chuyển sang quản lý thuế theo doanh thu thực tế là bước đi quan trọng trong hiện đại hóa hệ thống thuế và tăng cường minh bạch trong khu vực kinh tế cá thể. Chính sách mới giúp giảm thất thu ngân sách, đồng thời khuyến khích hộ kinh doanh mở rộng quy mô, chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp để được hưởng các ưu đãi về tín dụng, đầu tư và đào tạo.