Bộ Tài chính đề xuất bỏ thủ tục cấp phép đầu tư ra nước ngoài

Tại dự thảo tờ trình chính sách Luật Đầu tư (thay thế), Bộ Tài chính kiến nghị bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư ra nước ngoài thuộc thầm quyền của Quốc hội, Thủ tướng và Bộ Tài chính. Thay vào đó, nhà đầu tư đăng ký với Ngân hàng Nhà nước về việc chuyển tiền ra nước ngoài.

Theo Bộ, việc bỏ thủ tục cấp phép này giúp hoạt động đầu tư ra nước ngoài được quản lý đúng, thực chất hơn. Bởi, nhà đầu tư sẽ đăng ký với Ngân hàng Nhà nước sau khi họ có đủ hồ sơ chấp thuận đầu tư của nước ngoài (giấy phép đầu tư, chứng nhận thành lập doanh nghiệp hoặc hợp đồng góp vốn, mua cổ phần vào công ty nước ngoài...).

Đề xuất này nhằm mục tiêu cắt giảm đáng kể các thủ tục hành chính rườm rà, vốn bị xem là rào cản đối với doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập sâu rộng. Đồng thời, việc chuyển sang cơ chế đăng ký sẽ tạo điều kiện để doanh nghiệp tận dụng nhanh cơ hội đầu tư, nhất là với các thương vụ cần quyết định trong thời gian ngắn.

Ở góc độ quản lý ngoại hối, Ngân hàng Nhà nước sẽ thống kê, kiểm tra tình hình thực hiện để đánh giá và điều chỉnh khi có ảnh hưởng tới cán cân thanh toán, dự trữ ngoại hối. Hệ thống ngân hàng cũng có công cụ xử lý kịp thời với các trường hợp không tuân thủ quy định về chế độ báo cáo như tạm dừng cho phép chuyển tiền, phong tỏa tài khoản vốn đầu tư.

Hiện nay, theo quy định pháp luật, hoạt động đầu tư ra nước ngoài vẫn được kiểm soát chặt chẽ, bao gồm xác định lĩnh vực cấm, có điều kiện và yêu cầu phải có giấy chứng nhận đăng ký đầu tư. Những dự án có tổng vốn đầu tư từ 20.000 tỷ đồng trở lên, hoặc thuộc lĩnh vực đặc biệt, phải được Quốc hội chấp thuận; dự án vốn từ 800 tỷ đồng phải do Thủ tướng quyết định; các lĩnh vực nhạy cảm như ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán, báo chí, viễn thông có vốn từ 400 tỷ đồng trở lên cũng phải qua quy trình xét duyệt đặc biệt.

Tính đến cuối tháng 6/2025, Việt Nam có 1.916 dự án đầu tư ra nước ngoài còn hiệu lực, với tổng vốn đăng ký khoảng 23 tỷ USD. Trong đó, hơn 67% số dự án có quy mô vốn dưới 20 tỷ đồng. Tuy nhiên, nhóm dự án có vốn đầu tư trên 20 tỷ đồng lại chiếm tới 98,3% tổng vốn đầu tư ra nước ngoài, cho thấy số ít dự án lớn đang nắm phần áp đảo về giá trị dòng vốn.

Bộ Tài chính đánh giá doanh nghiệp đầu tư ra nước ngoài dần trở thành xu hướng phổ biến. Việc này đem lại nhiều lợi ích về mở rộng thị trường, tăng doanh thu, tiếp cận công nghệ và trình độ quản trị hiện đại, cũng như giảm chi phí cho doanh nghiệp.

Lý do đề xuất bỏ cấp giấy phép đầu tư ra nước ngoài, Bộ Tài chính cho hay thực tế phát sinh bất cập cần sửa để bảo đảm quản lý của Nhà nước và mở rộng quyền tự do đầu tư, kinh doanh cho doanh nghiệp.

Hiện nay chỉ còn Việt Nam, Lào, Indonesia còn cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài. Trung Quốc có cấp giấy này, chỉ quản lý các dự án lớn và một số lĩnh vực. Các quốc gia khác đã chuyển sang cơ chế nhà đầu tư kê khai, đăng ký vốn đầu tư chuyển ra nước ngoài với hệ thống ngân hàng khi thực hiện hoạt động đầu tư, kinh doanh ở nước ngoài.