Bước "chạy đà" của hệ thống ngân hàng trước lộ trình Basel III

Basel III là một bộ quy tắc và tiêu chuẩn quốc tế về ngân hàng do Ủy ban Basel về Giám sát Ngân hàng (BCBS) xây dựng và ban hành. Việc áp dụng Basel III là một xu hướng tất yếu giúp các ngân hàng Việt Nam nâng cao năng lực quản trị rủi ro, cải thiện sức khỏe tài chính và tăng khả năng cạnh tranh, hội nhập quốc tế.

Basel III yêu cầu vốn tự có cao hơn, chất lượng vốn tốt hơn, biên độ an toàn lớn hơn, cùng nhiều bộ chỉ số quản trị rủi ro từ thanh khoản, thị trường đến rủi ro hoạt động. Điều này khiến nhiều ngân hàng buộc phải đánh giá lại năng lực chống chịu trước biến động kinh tế vĩ mô.

Tính đến tháng 11/2025, tổng vốn điều lệ của 28 ngân hàng đạt hơn 926.000 tỷ đồng, tăng gần 16% so với cuối năm 2024. Hầu hết đều đã hoàn tất hoặc công bố kế hoạch tăng vốn từ vài nghìn tới hàng chục nghìn tỷ đồng.

Trong nhóm Big4, Vietcombank (VCB) dẫn đầu về quy mô tăng vốn. Đầu năm, ngân hàng phát hành hơn 2,76 tỷ cổ phiếu trả cổ tức (tỷ lệ 49,5%), nâng vốn điều lệ thêm 27.667 tỷ đồng lên 83.557 tỷ đồng. Đồng thời, kế hoạch chào bán riêng lẻ hơn 543 triệu cổ phiếu (tương đương 5.431 tỷ đồng) cũng đã được ĐHĐCĐ thông qua, thể hiện sự chủ động trong việc áp dụng sớm Basel III.

BIDV (BID) tăng vốn mạnh không kém. Sau khi hoàn tất phát hành gần 1,2 tỷ cổ phiếu thưởng và chào bán riêng lẻ hơn 123,85 triệu cổ phiếu, vốn điều lệ BIDV đạt 70.214 tỷ đồng. Sắp tới, ngân hàng dự kiến phát hành thêm 2,16 tỷ cổ phiếu, nâng vốn lên gần 91.870 tỷ đồng, trở thành “quán quân” vốn điều lệ mới của hệ thống.

VietinBank (CTG) cũng đã được “bật đèn xanh” cho kế hoạch phát hành gần 2,4 tỷ cổ phiếu để chia cổ tức các năm trước, tương đương tăng thêm 23.971 tỷ đồng. Sau phát hành, vốn điều lệ dự kiến đạt 77.670 tỷ đồng, củng cố vị thế trong nhóm dẫn đầu.

Trong nhóm tư nhân, MB (MBB) gây chú ý khi nâng vốn lên 80.550 tỷ đồng, tăng thêm 27.487 tỷ đồng sau 2 lần phát hành cổ phiếu để chia cổ tức vào tháng 2/2025 và tháng 8/2025. MB hiện đứng thứ hai toàn hệ thống về vốn điều lệ, chỉ sau BIDV.

Nhiều ngân hàng khác cũng ghi dấu ấn với mức tăng vốn ấn tượng. SHB tăng vốn lên 45.942 tỷ đồng, ACB đạt 51.366 tỷ đồng, MSB đạt 31.200 tỷ đồng, VIB đạt 34.040 tỷ đồng, LPBank đạt 29.873 tỷ đồng, trong khi Nam A Bank đạt 17.157 tỷ đồng.

Đáng chú ý, càng về cuối năm, cuộc đua tăng vốn của các ngân hàng càng "nóng" lên với kế hoạch phát hành cổ phiếu để trả cổ tức bằng hoặc phát hành cho cổ đông hiện hữu, chào bán riêng lẻ, hoặc phát hành cổ phiếu theo chương trình lựa chọn cho người lao động (ESOP) hoặc bằng kết hợp các hình thức trên.

Gần đây nhất, SHB vừa trình cổ đông phương án phát hành 459 triệu cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu, 200 triệu cổ phiếu riêng lẻ và 90 triệu cổ phiếu ESOP. Nếu hoàn tất, vốn điều lệ SHB sẽ tăng thêm gần 7.500 tỷ đồng, lên tối đa 53.442 tỷ đồng.

HDBank (HDB) cũng thông qua kế hoạch tăng vốn từ 38.594 tỷ lên 50.172 tỷ đồng, bao gồm phát hành gần 965 triệu cổ phiếu trả cổ tức 2024 và phát hành tối đa 193 triệu cổ phiếu thưởng. Kế hoạch này được triển khai ngay sau khi HDBank vừa hoàn tất đợt tăng vốn thêm 3.493 tỷ đồng trong tháng 11.

TPBank (TPB) cũng chốt danh sách phát hành hơn 132 triệu cổ phiếu trả cổ tức năm 2024, nâng vốn điều lệ lên 27.740 tỷ đồng.

ABBank (ABB) được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận tăng vốn thêm 3.622 tỷ đồng, tương đương tăng 35%, đưa vốn điều lệ gần 13.973 tỷ đồng.

Sacombank (STB), sau 10 năm không tăng vốn, đang dự kiến phát hành khoảng 343 triệu cổ phiếu, nâng vốn điều lệ lên 22.282 tỷ đồng. Các ngân hàng quy mô nhỏ như Vietbank hay PGBank cũng đang hoàn tất kế hoạch đưa vốn điều lệ vượt mốc 10.000 tỷ đồng.

Xu hướng tăng vốn này cho thấy hệ thống ngân hàng Việt Nam đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc vốn quy mô lớn nhằm chuẩn bị cho Basel III, vừa là áp lực nhưng đồng thời cũng là cơ hội nâng sức cạnh tranh và cải thiện khả năng chống chịu trong bối cảnh kinh tế đầy biến động.