Cả nước có hơn 12.300 chủ hộ kinh doanh tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc

Theo Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, từ ngày 1/7/2025, chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc (các chủ hộ còn lại, áp dụng từ ngày 1/7/2029).

Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết, việc mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh là chính sách mới lần đầu được triển khai.

Do đó, để các chủ hộ kinh doanh nắm rõ quy định, đồng thuận và chủ động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, ngay từ giai đoạn chuẩn bị đến khi Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 chính thức có hiệu lực, toàn hệ thống Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ.

Với sự nỗ lực, chủ động của toàn hệ thống Bảo hiểm xã hội Việt Nam, đến nay, cả nước đã có hơn 12.300 người là chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai đang tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Tiền lương đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc bình quân chung toàn quốc của chủ hộ khoảng 3,5 triệu đồng/tháng.

Một số địa phương có số chủ hộ tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc lớn như: TP.HCM (trên 1.960 người), Hà Nội (trên 1.160 người); Vĩnh Long (trên 780 người), Hải Phòng (trên 720 người), Đồng Nai (trên 750 người); Thái Nguyên, Lâm Đồng (gần 600 người)…

Qua rà soát cho thấy, bên cạnh các trường hợp đóng bảo hiểm xã hội theo diện là chủ hộ kinh doanh, thì có số lượng lớn chủ hộ kinh doanh đã và đang tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc cùng với người lao động tại các doanh nghiệp, tổ chức (những người này vừa là chủ hộ vừa là người làm việc theo hợp đồng lao động với các doanh nghiệp).

Cũng có những trường hợp là chủ hộ kinh doanh nhưng đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng, nên không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc theo quy định.

Theo quy định, chủ hộ kinh doanh đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế bắt buộc với mức 29,5% trên mức tiền lương tháng do chủ hộ chọn làm căn cứ đóng, nhưng không thấp hơn mức tham chiếu (hiện bằng mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng), và không cao hơn 20 lần mức tham chiếu. Tỷ lệ 29,5% gồm: 22% đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất; 3% vào quỹ ốm đau, thai sản; 4,5% vào quỹ BHYT.

BHXH Việt Nam cho biết, hành vi trốn đóng BHXH là hành vi bị nghiêm cấm trong Luật BHXH.

Do đó, cá nhân người sử dụng lao động vi phạm quy định về đóng BHXH tùy theo tính chất, mức độ mà bị xử phạt vi phạm hành chính, xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.

Theo Điều 39 của Nghị định số 12/2022/NĐ-CP ngày 17/01/2022 của Chính phủ, mức phạt đối với người sử dụng lao động (trong đó có hộ kinh doanh) vi phạm quy định về đóng BHXH bắt buộc được chia thành ba nhóm hành vi.

Trong đó, mức phạt cao nhất cho hành vi chậm đóng, không đóng bảo hiểm xã hội lên đến 75 triệu đồng.

Cũng theo Điều 39 Nghị định số 12/2022/NĐ-CP, ngoài hình thức phạt tiền, chủ hộ kinh doanh vi phạm quy định về đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp còn phải thực hiện các biện pháp khắc phục hậu quả.

Cụ thể, buộc người vi phạm phải đóng đủ số tiền bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm thất nghiệp phải đóng cho cơ quan bảo hiểm xã hội. Đồng thời, nộp khoản tiền lãi bằng 2 lần mức lãi suất đầu tư Quỹ Bảo hiểm xã hội bình quân của năm trước liền kề tính trên số tiền và thời gian chậm đóng, không đóng hoặc trốn đóng.

Trường hợp người vi phạm không thực hiện nghĩa vụ, ngân hàng, tổ chức tín dụng, kho bạc nhà nước sẽ trích tiền từ tài khoản của chủ hộ kinh doanh để chuyển nộp theo quy định nhằm bảo đảm việc thu hồi đầy đủ các khoản phải đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp… Biện pháp này nhằm gia tăng quyền lợi chính đáng của người lao động, đồng thời thể hiện sự nghiêm minh trong thực thi pháp luật về bảo hiểm xã hội.