Cấm mọi hình thức "khuyến khích" đưa sách tham khảo vào trường học

Hội đồng đã nghe Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) báo cáo về một số vấn đề lớn: Tình hình thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm năm học 2019-2020, định hướng nhiệm vụ năm học 2020-2021 và các năm tiếp theo; kết quả tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT, tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2020 và định hướng giai đoạn 2021-2025; dạy và học trực tuyến trong các cơ sở giáo dục; đảm bảo sách giáo khoa và quản lý sách tham khảo…

Tất các thành viên Hội đồng đều khẳng định sự cần thiết của việc tổ chức kỳ tốt nghiệp THPT, không chỉ theo đúng quy định của Luật Giáo dục, mà còn tạo động lực để thúc đẩy công tác dạy và học, đánh giá chất lượng giáo dục trên cả nước làm cơ sở xây dựng, ban hành cơ chế, chính sách liên quan đến giáo dục.

GS.TS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cho rằng kỳ thi tốt nghiệp THPT giúp chúng ta đánh giá được hệ thống giáo dục. Đây còn là cơ sở, tạo động lực thúc đẩy, tạo ra sự tiến bộ trong quá trình dạy và học của các thầy cô giáo lẫn học sinh.

Từ những kết quả đã đạt được, các ý kiến đề nghị tiếp tục giữ ổn định phương án tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT như năm 2020, đồng thời tăng cường chuẩn hóa, ứng dụng công nghệ.

Ông Phạm Tất Thắng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội cho biết: "Kỳ thi phải đảm bảo chính xác, khách quan, công bằng; không gây áp lực cho thí sinh, tốn kém cho xã hội; đánh giá được chất lượng dạy và học ở các trường phổ thông. Chúng ta cũng cần giữ ổn định kỳ thi, tránh việc tạo áp lực thay đổi đối với xã hội".

Theo GS.TS Nguyễn Hữu Đức, giữ ổn định và hiện đại hóa, chuẩn hóa phương án tổ chức kỳ thi THPT quốc gia là hướng đúng, khả thi. Kỳ thi đáp ứng được 3 nguyên lý giáo dục cơ bản: Học và thi; phi tập trung hóa, phân cấp, bảo đảm độc lập giữa người tổ chức thi và người sử dụng kết quả thi; tính liên ngành và ứng dụng công nghệ.

Lãnh đạo một số trường đại học cho rằng hai đổi mới lớn nhất đối với kỳ thi THPT quốc gia là thí sinh được đăng ký nguyện vọng xét tuyển đại học, cao đẳng sau khi biết kết quả, thí sinh không phải về các thành phố lớn mà đã được thi tại trường.

Tiếp thu các ý kiến, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ khẳng định, qua 6 năm thực hiện, lộ trình đổi mới kỳ thi THPT quốc gia đến lúc này đã hoàn thành, việc tổ chức kỳ thi sau năm 2020 cơ bản ổn định. Bộ GD-ĐT tập trung chủ yếu vào 2 khâu: Ngân hàng đề thi và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ.

"Vì vậy, phương án tổ chức kỳ thi năm 2021 không có gì thay đổi cả về số môn thi, phạm vi kiến thức, cách thức tổ chức... giống như kỳ thi năm 2020", Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ nói.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh, đổi mới giáo dục, trong đó có đổi mới thi, là một quá trình, được bàn từ khi làm Nghị quyết 29/NQ-TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, tiếp đến là Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 29/NQ-TW.

Bộ GD-ĐT chọn thi cử là khâu đột phá vì được người dân quan tâm, nhiều bức xúc nhất. Qua 6 năm thực hiện, lộ trình đổi mới thi đến nay cơ bản đã hoàn thành. Năm nay, dù bị ảnh hưởng của dịch Covid-19 nhưng chúng ta đã tổ chức tốt kỳ thi và các trường đại học đang thực hiện xét tuyển theo tiến độ. Tới đây, Bộ GD-ĐT sẽ có báo cáo Chính phủ về 6 năm thực hiện đổi mới thi.

Thời gian tới, Bộ GD-ĐT cần tập trung xây dựng ngân hàng đề thi ngày càng phong phú, có lộ trình công khai để thí sinh học, ôn luyện; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, có lộ trình tiến tới thi qua máy càng nhiều càng tốt, thi nhiều đợt trong năm, thi qua các trung tâm khảo thí độc lập, thi tại trường.

Những vấn đề liên quan đến sách giáo khoa, sách tham khảo cũng đã được các thành viên Hội đồng trao đổi, thảo luận kỹ.

Lãnh đạo Bộ GD-ĐT cho biết, đây là năm học đầu tiên chúng ta có sách giáo khoa theo chương trình mới, dù chưa dạy chính thức nhưng qua tập huấn, các giáo viên đánh giá chất lượng tốt hơn trước. Lần đầu tiên chúng ta có nhiều bộ sách giáo khoa để lựa chọn, là động lực thúc đẩy các nhóm biên tập, nhà xuất bản.

Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng một nhà xuất bản không nên có quá nhiều bộ sách giáo khoa khác nhau khiến nguồn lực bị phân tán, chất lượng biên soạn không được bảo đảm.

Về thực tế ở một số nơi xuất hiện tình trạng thiếu sách giáo khoa, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cam kết sẽ có những giải pháp không để xảy ra tình trạng này như vừa qua.

Theo đó, Bộ GD-ĐT sẽ khẩn trương áp dụng công nghệ thông tin cho phép từng học sinh đăng ký mua sách giáo khoa qua mạng, nơi nào chưa có mạng thì hệ thống bưu điện sẽ thống kê giúp để các nhà xuất bản nắm được đầy đủ nhu cầu để chuẩn bị, sau đó chuyển trực tiếp đến tận tay học sinh. Bên cạnh đó, hệ thống này cũng sẽ cho phép học sinh đăng ký nhận sách cũ, học lại để giảm số lượng sách in mới, tiết kiệm chi phí.

Trước tình trạng không phân định rõ giữa sách giáo khoa và sách tham khảo, GS.TS Nguyễn Minh Thuyết cho rằng có lợi ích nhóm liên quan đến sách tham khảo và đề nghị cấm tất cả các loại sách tham khảo ở bậc tiểu học.

"Tiểu học không nên có sách tham khảo, các cháu bé như thế cần tham khảo cái gì đâu", GS.TS Nguyễn Minh Thuyết nói.

"Các nước có sách tham khảo nhưng không phải là bắt buộc mà ai muốn đọc gì thì đọc, nhất là các giáo viên để giảng dạy cho phong phú chứ không phải là học sinh", GS.TS Nguyễn Lân Dũng thông tin thêm.

Các ý kiến đều thống nhất phải tách bạch, phân định rõ sách tham khảo và sách giáo khoa.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đề nghị Bộ GD-ĐT nghiên cứu việc đưa sách giáo khoa tới tay học sinh, giảm các khâu trung gian. Sách giáo khoa thì được đưa vào nhà trường, đến từng học sinh, còn sách tham khảo không được đưa vào nhà trường, khuyến khích sử dụng lại sách giáo khoa cũ.

Đối với sách tham khảo, Bộ GD-ĐT phải sửa đổi, bổ sung quy định không chỉ cấm việc ép phụ huynh, học sinh mua sách tham khảo mà phải cấm mọi hình thức "khuyến khích" đưa sách tham khảo vào trường học.

"Nếu không quản lý chặt chẽ sách tham khảo thì sẽ đi ngược lại mục đích giảm tải chương trình giáo dục", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.