Cần chiến lược toàn diện để ngành hàng thủ công mỹ nghệ cán mốc 5 tỷ USD xuất khẩu

Tại hội thảo “Tư vấn hỗ trợ xúc tiến thương mại sản phẩm thủ công mỹ nghệ cho các doanh nghiệp, cơ sở công nghiệp nông thôn”, các chuyên gia cho biết, dù sở hữu hơn 5.400 làng nghề và kho tàng sản phẩm giàu bản sắc, ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam vẫn loay hoay trước bài toán nâng cao năng lực sản xuất, xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường quốc tế.

Dù Nhà nước đã có chính sách hỗ trợ từ ưu đãi thuế, đào tạo đến xúc tiến thương mại, nhưng kết quả vẫn hạn chế. Nhiều doanh nghiệp nhỏ không đáp ứng được yêu cầu hồ sơ, chứng từ và quy tắc xuất xứ phức tạp.

TS Nguyễn Thị Thu Hường (Đại học Mở Hà Nội) cho biết, thị trường xuất khẩu thủ công mỹ nghệ đang tăng trưởng mạnh: từ 2,23 tỷ USD năm 2019 lên gần 4 tỷ USD năm 2024 và dự kiến đạt 4,5-5 tỷ USD năm 2025.

Tuy nhiên, để nhanh đạt mục tiêu 5 tỷ USD, ngành phải gia tăng tỷ trọng sản phẩm có giá trị cao dựa trên thiết kế và thương hiệu.

PGS.TS Đặng Mai Anh, Quyền Hiệu trưởng Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp, nhận định: Thực tế, sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam đã có nhiều chuyển biến tích cực về tính thẩm mỹ và giá trị văn hóa - nghệ thuật.

Tuy nhiên, giai đoạn 2024-2028 sẽ là thời kỳ cạnh tranh khốc liệt đối với ngành hàng thủ công mỹ nghệ trên quy mô toàn cầu. Ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam muốn tận dụng cơ hội phải đầu tư vào công nghệ, nâng cao chất lượng, ứng dụng nền tảng số để mở rộng thị trường.

Từ thực tế trên, PGS.TS Đặng Mai Anh đề xuất tăng cường kết nối nghệ nhân với người tiêu dùng toàn cầu, phát triển thương hiệu làng nghề gắn với văn hóa và du lịch, đồng thời mở rộng xuất khẩu thông qua thương mại điện tử xuyên biên giới. Đây là xu hướng mà nhiều quốc gia đã nắm bắt và Việt Nam cần nhanh chóng tham gia để giữ lợi thế.

Trong hoàn thiện chính sách đến năm 2030, nhiều chuyên gia nhấn mạnh cần đẩy mạnh số hóa: xây dựng nền tảng thương mại điện tử quốc gia cho sản phẩm thủ công mỹ nghệ, hỗ trợ doanh nghiệp tham gia sàn quốc tế, phát triển showroom ảo 3D/VR, kết nối B2B - B2C xuyên biên giới. Đồng thời, cần phát triển trung tâm hỗ trợ thiết kế, tăng đào tạo kỹ năng số, hỗ trợ đăng ký sở hữu trí tuệ, đơn giản hóa thủ tục thuế - hải quan và quy hoạch vùng nguyên liệu gắn với chứng nhận bền vững.