Cần khung pháp lý để kênh cho thuê tài chính phát huy hiệu quả

Cho thuê tài chính là kênh tín dụng trung và dài hạn hiệu quả, đặc biệt phù hợp với doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhóm chiếm đến 97% số lượng doanh nghiệp tại Việt Nam. Ưu thế của cho thuê tài chính là khả năng chấp nhận rủi ro cao hơn so với chuẩn ngân hàng thương mại, tiếp cận hiệu quả khối doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh… không chỉ với máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải mà cả các tài sản vô hình như phần mềm, bản quyền, hạ tầng công nghệ, giấy phép khai thác.

Tại tọa đàm Chính sách về hoạt động cho thuê tài chính tại Việt Nam, TS Phạm Xuân Hòe, Tổng thư ký Hiệp hội Cho thuê tài chính Việt Nam, cho biết ngành cho thuê tài chính tại Việt Nam đang ở quy mô “quá nhỏ so với tiềm năng”. Cả nước hiện chỉ có 9 công ty cho thuê tài chính (8 hoạt động, 1 tái cơ cấu), trong khi theo kinh nghiệm quốc tế, con số hợp lý phải vào khoảng… 470 công ty. Dư nợ toàn ngành mới đạt khoảng 47.000 tỷ đồng, chỉ chiếm 0,28% tổng dư nợ tín dụng của nền kinh tế.

Tỷ lệ thâm nhập thị trường quá nhỏ bé, chỉ khoảng 15.000 hợp đồng từ 8 công ty, tương đương 1,5% số doanh nghiệp, và càng nhỏ hơn nếu tính thêm 5,2 triệu hộ kinh doanh.

Theo Tổng thư ký Hiệp hội Cho thuê tài chính Việt Nam, Luật Các tổ chức tín dụng 2010 và nay là Luật Các tổ chức tín dụng 2024, cùng một số văn bản dưới luật, đã bước đầu tạo khung pháp lý cho cho thuê tài chính. Thế nhưng, ở nhiều quy định khác, cho thuê tài chính lại bị “quên lãng”. Hoặc tại Nghị định 90/2023/NĐ-CP, quy định về phí đường bộ chỉ nhắc tới xe thu hồi từ ngân hàng, bỏ sót trường hợp từ cho thuê tài chính, khiến doanh nghiệp gánh chịu chi phí.

Dù vậy, ông Hòe vẫn lạc quan với thị trường này khi Nghị quyết 68/NQ-TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đã mở ra cơ hội chưa từng có đối với các tổ chức cho vay không nhận tiền gửi, trong đó có cho thuê tài chính. Cùng với các nghị quyết trọng yếu khác (NQ 57, 59, 66), đây được xem là cơ hội vàng để cho thuê tài chính trở thành một trụ cột mới trong cung ứng vốn trung dài hạn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ và hộ kinh doanh.

Nghị quyết này định hướng hàng loạt giải pháp: tín dụng xanh, bảo lãnh tín dụng, quỹ hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, cho vay của tổ chức không nhận tiền gửi, sandbox P2P lending, sàn gọi vốn cộng đồng… cùng cơ chế kết nối dữ liệu giữa ngân hàng, thuế và các cơ quan liên quan để nâng cao khả năng tiếp cận vốn.

Theo ông Nguyễn Thiều Sơn - Tổng Giám đốc Công ty cho thuê tài chính BIDV-SuMi TRUST (BSL), để tạo thêm đòn bẩy cho thị trường cho thuê tài chính phát triển bền vững, cần hoàn thiện khung pháp lý cho phép cho thuê các loại tài sản phi truyền thống như: phần mềm, quyền sở hữu trí tuệ..., cũng như cập nhật các tiêu chuẩn hoạt động phù hợp với sự phát triển của sản phẩm và nhu cầu thị trường.

Cùng với đó, cần nâng cao năng lực huy động vốn cho các công ty cho thuê tài chính thông qua các kênh đa dạng hơn như: chứng khoán hóa tài sản, phát hành trái phiếu ra công chúng, hoặc tham gia thị trường vốn thứ cấp..., thay vì chỉ dựa vào vốn vay ngân hàng hoặc phát hành trái phiếu riêng lẻ.

Cuối cùng, chính sách hỗ trợ cần gắn với các định hướng phát triển kinh tế bền vững như chuyển đổi xanh, đổi mới công nghệ, nâng cao năng suất; khuyến khích đầu tư số hoá, năng lực quản trị rủi ro, đào tạo nhân sự và tăng cường truyền thông để nâng cao nhận thức cho thuê tài chính trên thị trường.