Cần mở rộng chính sách hỗ trợ để hộ kinh doanh cá thể "lớn mạnh"

Theo Tổng cục Thống kê (nay là Cục Thống kê), khu vực hộ kinh doanh cá thể tạo ra khoảng 2,2 triệu tỷ đồng doanh thu mỗi năm, đóng góp đáng kể vào nền kinh tế và giải quyết việc làm cho gần 8 triệu lao động.

Theo báo cáo của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), hiện nay chỉ có khoảng 1,7 triệu hộ kinh doanh thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế, trong khi hơn 3,3 triệu hộ chưa đăng ký kinh doanh chính thức, gây thất thu ngân sách đáng kể. Đáng chú ý, mức đóng góp thuế của khu vực này vào ngân sách nhà nước chỉ chiếm khoảng 1,5-2% tổng thu, thấp hơn nhiều so với tiềm năng thực tế.

Tuy nhiên, dù có quy mô lớn những việc thuyết phục hộ kinh doanh cá thể chuyển thành doanh nghiệp vẫn gặp nhiều rào cản, vì họ lo ngại thủ tục hành chính, phát sinh nghĩa vụ thuế và chi phí hoạt động lớn sau khi chuyển đổi. 

Theo Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Hà Nội, không ít hộ kinh doanh cũng có nguyện vọng làm ăn lớn, mở rộng quy mô, kinh doanh chuyên nghiệp hơn, nhưng lại chưa được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng quản trị trong giai đoạn hội nhập hiện nay. Trong khi đó, các chính sách ưu đãi, hỗ trợ đã có nhiều nhưng dường như mới tập trung vào khuyến khích thành lập doanh nghiệp, hỗ trợ, động viên khởi nghiệp.

Để góp phần phát triển khu vực kinh tế tư nhân, tại Tọa đàm “Giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân”, TS Cấn Văn Lực, Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV, đề xuất 7 giải pháp đột phá, một trong số đó là việc khuyến khích hộ kinh doanh nâng cấp thành doanh nghiệp siêu nhỏ.

Ông Lực đề xuất 3 cơ chế. Thứ nhất là miễn thuế từ 3 - 5 năm đầu, để nuôi dưỡng nguồn thu. Thứ hai là đơn giản quy trình thủ tục, không bắt buộc áp dụng ngay mô hình quản trị của doanh nghiệp hoàn chỉnh (không cần hội đồng quản trị, không cần ban kiểm soát, không cần kế toán trưởng…): “Bây giờ mà yêu cầu họ theo mô hình đó thì không phù hợp vì người ta không muốn bộ máy quá cồng kềnh, tốn kém. Tôi cho rằng đây là vấn đề cực kỳ quan trọng”.

Cuối cùng, ông Lực kiến nghị hỗ trợ công cụ quản trị về mặt tài chính, giúp doanh nghiệp quản lý dòng tiền minh bạch, hiệu quả hơn. Ông cho biết một số doanh nghiệp công nghệ đã sẵn sàng cung cấp phần mềm miễn phí trong giai đoạn đầu, giúp hộ kinh doanh tiếp cận dễ dàng hơn với mô hình doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, việc hỗ trợ doanh nghiệp siêu nhỏ kết nối với các doanh nghiệp lớn hơn cũng là yếu tố quan trọng giúp nâng cao năng suất và mở rộng thị trường, đặc biệt trong các lĩnh vực như nông nghiệp và sản xuất.

Đồng tình với những đề xuất trên, bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Tập đoàn Tân Đông Hiệp khẳng định, hàng trăm nghìn hộ kinh doanh khi phát triển lên doanh nghiệp sẽ đóng góp cho sự phát triển của kinh tế tư nhân với đa dạng các lĩnh vực từ du lịch, dịch vụ đến sản xuất. Bà nhấn mạnh cộng đồng hộ kinh doanh tại TP.HCM là nhóm đã phát triển bền vững qua hàng chục năm, tạo điều kiện cho họ thì thành phố sẽ có một lực lượng doanh nghiệp hùng hậu.

Đối với các địa phương khác, nơi lực lượng hộ kinh doanh cá thể không lớn mạnh như TP HCM, bà Lý Kim Chi cho rằng có thể tập trung vào việc xây dựng các hợp tác xã và tổ hợp tác để giảm bớt tình trạng sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, đồng thời thúc đẩy sự tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng.