Cần sớm xây dựng chiến lược quốc gia về "kinh tế bạc"

Theo ước tính, đến cuối năm 2025, số người cao tuổi (từ 60 tuổi trở lên) đạt khoảng 16 triệu người, chiếm hơn 16% tổng dân số nước ta, tăng đáng kể so với tỷ trọng 11,9% năm 2019. Với tốc độ tăng trưởng dân số như hiện nay, đến năm 2030 chúng ta sẽ có 18 triệu người cao tuổi, chiếm tỷ trọng xấp xỉ 20% dân số.

Đây không chỉ là thách thức đối với hệ thống chăm sóc sức khỏe người dân, an sinh xã hội mà còn là cơ hội để khai thông “nguồn lực nội sinh”, khai thác “sức mạnh nội tại” của thế hệ đi trước, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu chiến lược của đất nước trong kỷ nguyên phát triển mới. Vì vậy người cao tuổi không phải là “gánh nặng” mà là nguồn lực chiến lược.

Phát triển kinh tế bạc không chỉ là chăm sóc người cao tuổi, mà kiến tạo một mô hình xã hội nhân văn, văn minh, biến thách thức nhân khẩu học thành động lực phát triển mới.

Tại hội thảo khoa học “Kinh tế bạc ở Việt Nam trong kỷ nguyên mới”, đa số các đại biểu cho rằng, Việt Nam cần chuyển từ tư duy ứng phó sang tư duy thích ứng chủ động, từ chính sách “hỗ trợ” sang “phát huy, phát triển” đối với lực lượng người cao tuổi.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan khẳng định, trong nền kinh tế bạc, người cao tuổi vừa là đối tượng thụ hưởng, vừa là chủ thể đóng góp tích cực và chủ động. Chính vì vậy, cần xây dựng chiến lược quốc gia về kinh tế bạc, đưa nội dung này vào Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và Chương trình hành động về dân số, ban hành hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn cho sản phẩm và dịch vụ thân thiện với người cao tuổi, đồng thời đặt mục tiêu cụ thể về tỷ trọng đóng góp của kinh tế bạc.

Từ góc nhìn cấu trúc, Chủ tịch Hội Người cao tuổi Việt Nam cho rằng "kinh tế bạc" sẽ vận hành theo bộ 3 logic nhu cầu - cung ứng - kết quả. Trên nền tảng này, mô hình phát triển sẽ xây dựng dựa trên 6 trụ cột gồm thể chế - chính sách, thị trường liên kết chuyên nghiệp, hạ tầng số và dữ liệu liên thông, nguồn nhân lực chất lượng cao, đồng thuận xã hội và hợp tác quốc tế.

Bên cạnh đó, cần tập trung khai thác nguồn lực tri thức và lao động, thiết kế các chương trình việc làm bán thời gian, tư vấn, cố vấn cho người về hưu, thành lập mạng lưới “câu lạc bộ tri thức”, “hội quán cao niên”, để người cao tuổi chia sẻ kinh nghiệm và hướng dẫn khởi nghiệp cho thế hệ trẻ, gắn kết đa thế hệ vào các chương trình giáo dục, bảo tồn văn hóa và phát triển cộng đồng.

Song song với đó cần đa dạng hóa nguồn vốn và cơ chế khuyến khích, huy động vốn xã hội hóa, quỹ hưu trí tự nguyện để phát triển dịch vụ, miễn giảm thuế cho doanh nghiệp và hợp tác xã cung cấp sản phẩm, dịch vụ cho người cao tuổi, ưu tiên tín dụng cho các dự án du lịch, y tế, nhà ở thích ứng tuổi già...

Hiện, một ứng dụng trợ lý ảo (AI) dành cho người cao tuổi đang được thử nghiệm, nhằm giúp nhóm người dùng này dễ dàng tiếp cận thông tin và dữ liệu số. Người dùng có thể truy cập nền tảng bằng cách mở trình duyệt web (Chrome, Safari, Edge…) và nhập tên miền thongsuot.vn. Tại giao diện hệ thống, người cao tuổi đặt câu hỏi hoặc tìm kiếm tài liệu theo nhu cầu. Những người đã quen thao tác có thể sử dụng tính năng nâng cao như hỏi - đáp bằng giọng nói. Ứng dụng kỳ vọng giúp người cao tuổi tiếp cận dữ liệu số thuận tiện hơn trong bối cảnh các dịch vụ công đang đẩy mạnh chuyển đổi số.