Cần tiêu chuẩn nhận diện và công bố thông tin đối với nhựa tái chế

Thị trường Việt Nam hiện nay ghi nhận rất nhiều cơ hội cho sự phát triển của nhựa tái chế. Đầu tiên, cần kể tới khung pháp lý khá toàn diện về quản lý chất thải rắn, quản lý phế liệu nhựa nhập khẩu, giảm thiểu rác đại dương, Kế hoạch hành động Quốc gia thực hiện nền kinh tế tuần hoàn đến năm 2035. Đặc biệt, cơ chế bắt buộc về trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) trong Luật Bảo vệ môi trường 2020 sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện năng lực tái chế và phát triển thị trường minh bạch hơn.

Bên cạnh đó, Luật Bảo vệ môi trường 2020 cũng đưa ra các quy định về việc hài hòa hóa các tiêu chuẩn và thực thi phân loại tại nguồn sẽ làm tăng tỷ lệ thu gom và năng lực phân loại, đây là một trong những khâu quan trọng để tái chế nhựa.

Bên cạnh hành lang pháp lý, theo các chuyên gia, Việt Nam có tiềm năng về phế liệu nhựa và dư địa về đầu tư công nghệ, là những yếu tố quan trọng để thúc đẩy phát triển công nghiệp tái chế chất thải nhựa.

Theo khảo sát của các chuyên gia thuộc Dự án "Lồng ghép chống chịu biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường để phát triển các đô thị xanh" do Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp & Môi trường chủ trì thực hiện, tại nhiều địa phương như Nghệ An, Hưng Yên và TPHCM, hoạt động tái chế nhựa đang diễn ra khá rộng rãi.

Các cơ sở thu gom và tái chế đã sản xuất nhiều mặt hàng từ nhựa phế liệu như chai lọ, pallet, tấm ốp, chậu cây hay vật dụng phục vụ nông nghiệp. Những sản phẩm này cũng xuất hiện ngày càng nhiều ở các chợ dân sinh.

Tuy nhiên, một tình trạng phổ biến là sản phẩm tái chế và sản phẩm làm từ nhựa nguyên sinh được bày bán lẫn lộn, gần như không có dấu hiệu nhận diện, khó phân biệt sản phẩm nếu nhà sản xuất không công bố rõ nguồn gốc.

Điều này cho thấy, thị trường sản phẩm từ nhựa tái chế đang hình thành nhưng còn thiếu yếu tố nền tảng là sự minh bạch thông tin, điều ảnh hưởng trực tiếp đến niềm tin và quyết định lựa chọn của người tiêu dùng.

Các chuyên gia của dự án nhận định, thị trường nhựa tái chế chỉ có thể phát triển bền vững nếu có hệ thống tiêu chuẩn rõ ràng cho sản phẩm tái chế từ nhựa. Việc ban hành quy chuẩn nhận diện chẳng hạn như nhãn "tái chế", thông tin về loại nhựa tái chế, công nghệ sử dụng, sẽ giúp người dân dễ dàng nhận biết và đưa ra lựa chọn đúng.

Cùng với đó, truyền thông cộng đồng cần được đẩy mạnh để người dân hiểu rằng việc lựa chọn sản phẩm tái chế từ nhựa không chỉ giúp giảm ô nhiễm vi nhựa mà còn góp phần giảm phát thải khí nhà kính.

Trong bối cảnh Việt Nam hướng đến nền kinh tế tuần hoàn và mục tiêu phát triển đô thị xanh, sản phẩm tái chế từ nhựa mang lại lợi ích kép, như giảm lượng chất thải tồn đọng và mở ra ngành kinh tế mới dựa trên việc tái sử dụng tài nguyên. Các chuyên gia cho rằng, khi thị trường minh bạch hơn, doanh nghiệp sẽ mạnh dạn đầu tư công nghệ, cải thiện chất lượng và mở rộng quy mô, từ đó tạo ra chuỗi giá trị bền vững cho vật liệu tái chế.

Khảo sát của Dự án "Lồng ghép chống chịu biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường để phát triển các đô thị xanh" cho thấy, cần một bộ khung chính sách, từ tiêu chuẩn kỹ thuật, nhãn nhận diện đến cơ chế khuyến khích tiêu dùng xanh, để sản phẩm tái chế từ nhựa tái chế trở thành lựa chọn phổ biến trong đời sống đô thị.