ánh giá việc thực hiện Chiến lược Tài chính đến năm 2020 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 450/QĐ-TTg ngày 18/4/2012, tại Diễn đàn Tài chính Việt Nam năm 2021, thứ trưởng Bộ Tài chính Võ Thành Hưng cho biết, sau 10 năm thực hiện chiến lược này, bộ mặt tài chính quốc gia có những chuyển biến theo chiều hướng tích cực.

Cân đối ngân sách phù hợp, tỷ lệ bội chi ngân sách nhà nước có xu hướng giảm dần. Chính sách thuế, phí được rà soát, hoàn thiện cùng với việc đẩy mạnh và hiện đại hóa quản lý thu ngân sách nhà nước. Quy mô thu ngân sách ngày càng tăng, giai đoạn 2011-2020 cao gấp 3,8 lần so với giai đoạn 2001-2010.

Tỷ lệ huy động vào ngân sách nhà nước bình quân giai đoạn 2011-2020 đạt khoảng 24,7% GDP. Đáng chú ý, cơ cấu thu ngân sách bền vững hơn, tỷ trọng thu nội địa ngày càng cao trong tổng thu ngân sách nhà nước. Theo đó, tỷ trọng thu nội địa tăng từ mức bình quân 68,7% giai đoạn 2011-2015 lên 82% giai đoạn 2016-2020, đến năm 2020 đạt 85,6%.

Nhờ vậy, 2 năm qua, các giải pháp tài chính - ngân sách Nhà nước được chủ động đưa ra để ứng phó có hiệu quả trước tác động của dịch COVID-19.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Võ Thành Hưng cho rằng, bên cạnh các kết quả tích cực, việc thực hiện Chiến lược Tài chính đến năm 2020 cũng gặp những khó khăn, thách thức từ sự biến động của môi trường kinh tế, chính trị thế giới cũng như những yếu kém nội tại của nền kinh tế chưa được giải quyết.

Đại diện Bộ Tài chính chỉ rõ, Việt Nam vẫn còn phải đối mặt với một số hạn chế như cân đối ngân sách khó khăn, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch COVID-19.

Áp lực tăng chi ngân sách cho các mục tiêu an sinh xã hội, an ninh quốc phòng, thực hiện các mục tiêu thiên niên kỷ, các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội vẫn rất cao, nhất là đối với yêu cầu chi đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và xóa đói giảm nghèo.

Bên cạnh đó, phân bổ nguồn lực vẫn còn dàn trải. Công tác cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp nhà nước còn chậm... Vì vậy, phải có những định hướng, giải pháp tài chính đồng bộ, toàn diện nhằm hỗ trợ nền kinh tế vượt qua cú sốc khó khăn bởi đại dịch, khôi phục sản xuất và phát triển bền vững. 

Tham gia phiên thảo luận, TS Cấn Văn Lực đánh giá ngành Tài chính chưa bao giờ đứng trước thách thức lớn như hiện nay, cả về thu, chi và tính hiệu quả. Nhìn lại 10 năm, TS Cấn Văn Lực cho rằng chúng ta đã phát triển rất nhanh, bình quân quy mô thị trường tài chính tăng đều 18% (gồm cả ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm), đi đầu trong ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số. Quy mô thị trường tài chính đến cuối năm 2017 đã gấp 3 lần quy mô nền kinh tế và đến tháng 9 năm 2021 đạt 270% GDP (theo GDP đã điều chỉnh).

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được có những vấn đề cần lưu ý. Đó là ngân hàng vẫn là kênh dẫn vốn chính, quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp còn nhỏ, thị trường bảo hiểm còn nhiều dư địa phát triển. Bên cạnh đó, chúng ta chưa có đánh giá kỹ lưỡng về rủi ro hệ thống, về sự lan truyền chéo giữa ngân hàng, chứng khoán… Trong khi tài chính số phát triển rất nhanh thì dữ liệu về chuyển đổi số còn manh mún.

Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030 đặt ra mục tiêu đến năm 2030 nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, thuộc nhóm trên của các nước có thu nhập trung bình cao. Tuy nhiên, trong giai đoạn này, nhiều chuyên gia tại diễn đàn bày tỏ nhiều lo ngại  do diễn biến tình hình kinh tế - chính trị trên thế giới và khu vực sẽ còn phức tạp, khó lường. Đặc biệt, đại dịch COVID-19 khả năng còn kéo dài nhiều năm và sẽ tiếp tục ảnh hưởng tiêu cực đến kinh tế toàn cầu…

Chính vì vậy,  chính sách tài chính quốc gia phải đóng vai trò tiên phong trong việc huy động, giải phóng, phân bổ và sử dụng hiệu quả các nguồn lực trong và ngoài nước, gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng theo chiều sâu, nâng cao chất lượng tăng trưởng trên cơ sở phát triển nguồn nhân lực...

Theo ông Nguyễn Như Quỳnh, Phó Viện trưởng Phụ trách Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, quan điểm của Chiến lược tài chính giai đoạn 2021 - 2030 sẽ là cải cách, nâng cao chất lượng thể chế tài chính theo hướng đồng bộ, minh bạch và hội nhập, chính là điều kiện tiên quyết thúc đẩy nền tài chính quốc gia phát triển lành mạnh.

Đồng thời, cơ cấu lại ngân sách nhà nước và quản lý nợ công phải đặt trong tổng thể cơ cấu lại nền kinh tế, đảm bảo vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương và tính chủ động của ngân sách địa phương.

Cùng quan điểm trên, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Vũ Xuân Bách cho rằng, ngành Thuế cần hoàn thiện hệ thống chính sách thuế gắn với cơ cấu lại thu ngân sách nhà nước theo hướng bao quát toàn bộ các nguồn thu, mở rộng cơ sở thu, nhất là các nguồn thu mới, phù hợp với thông lệ quốc tế.

Đồng thời, tiếp tục bảo đảm tỷ trọng thu nội địa, tỷ trọng giữa thuế gián thu và thuế trực thu ở mức hợp lý, khai thác tốt thuế, phí và lệ phí thu từ tài sản, tài nguyên, bảo vệ môi trường.

Đồng thời, trọng tâm của công tác quản lý thuế cần dựa trên nền tảng thuế điện tử và ba trụ cột cơ bản.

Thứ nhất, thể chế quản lý thuế đầy đủ, đồng bộ, hiện đại, hội nhập.

Thứ hai, nguồn nhân lực chuyên nghiệp, liêm chính, đổi mới.

Thứ ba, công nghệ thông tin hiện đại, tích hợp, đáp ứng yêu cầu quản lý thuế trong bối cảnh nền kinh tế số.

NỘI DUNG - ĐỒ HỌA: HOÀI THƯƠNG - AN MAI - NHUNG T.