Chuyển đổi số báo chí để thích ứng với môi trường truyền thông mới

Dự và trình bày tham luận tại hội thảo, có Tiến sĩ Phạm Ngọc Linh - Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam; nhà báo Lê Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam; PGS.TS Nguyễn Thành Lợi - Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhà báo Việt Nam, Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị; PGS.TS. Bùi Thị An - Tổng Biên tập một tạp chí Mẹ và Bé; nhà báo Ngô Đức Hành - Tạp chí Cầu đường Việt Nam; ThS. Nguyễn Hữu Giới - Chủ tịch Hội Thư viện Việt Nam;…

Phát biểu khai mạc hội thảo, Tiến sĩ Phạm Ngọc Linh - Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam - cho biết: Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị "về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia" đã và đang tạo được xung lực mới, khí thế mới trong toàn xã hội về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. 

Đối với các cơ quan báo chí của Liên hiệp Hội Việt Nam, cần nhanh chóng truyền tải tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW vào đời sống, xác định phát triển khoa học công nghệ không chỉ là nhiệm vụ riêng của Bộ Khoa học và Công nghệ mà là trách nhiệm của toàn xã hội trong việc ứng dụng và khơi gợi năng lực số.

Tại hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thành Lợi - Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhà báo Việt Nam, Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị - chia sẻ: Thực chất của báo chí chuyển đổi số là việc ứng dụng công nghệ ngày càng hiện đại vào hoạt động báo chí, làm cho hệ sinh thái báo chí số được bồi đắp thêm các tính năng mới, ưu việt hơn, nâng cao chất lượng, hiệu quả truyền thông. Tuy nhiên, chuyển đổi số báo chí là hoạt động mới và cũng khá khó trong tổ chức thực hiện, bởi trong quá trình vận hành các cơ quan báo chí phải phụ thuộc khá nhiều về công nghệ cũng như nguồn nhân lực mới.

PGS.TS Nguyễn Thành Lợi cho biết: Hiện nay, các cơ quan báo chí tại Việt Nam đang phải đối mặt với 4 vấn đề trong quá trình phát triển. Một là, nguy cơ bị tấn công mạng với quy mô lớn, có thể gây ra những tổn hại lớn. Hai là, ảnh hưởng đến thông tin từ mạng xã hội, thậm chí bị tác động bởi tin tức giả mạo, thiếu kiểm chứng… trong khi việc xác minh các nguồn tin cũng như xác định các trào lưu trên không gian mạng rất khó khăn, thậm chí là bất khả thi nếu không có các công cụ thích hợp. Ba là, xu hướng cá nhân hóa trong tiếp nhận thông tin cũng ngày càng cao. Bốn là, sự thay đổi vai trò, vị thế của công chúng, đang từ thế bị động chuyển sang chủ động, vừa là người tiêu thụ các sản phẩm báo chí truyền thông, nhưng đồng thời cũng là người tham gia vào quá trình truyền tải thông tin.

Bên cạnh đó, sự phát triển mạnh mẽ của báo chí đa phương tiện, các loại hình truyền thông xã hội như trang thông tin điện tử, mạng xã hội (Facebook, Zalo, Twitter, Youtube…) đã tạo ra sự cạnh tranh gay gắt cho hoạt động báo chí. Xu hướng hình thành các cơ quan truyền thông đa phương tiện ngày càng trở nên phổ biến cũng đặt ra những thách thức cần sự chuyển đổi số tại các cơ quan chí, chuyển đổi từ tập trung cho báo in sang tập trung cho báo điện tử. Đặc biệt, yêu cầu cập nhật thông tin nhanh nhạy, chính xác của bạn đọc. Vì vậy, đòi hỏi báo chí phải có sự đổi mới về công nghệ, tổ chức bộ máy để theo kịp xu thế đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao về yêu cầu nhiệm vụ chính trị.

Để quá trình chuyển đổi số báo chí đạt hiệu quả thực chất, PGS.TS Nguyễn Thành Lợi nhấn mạnh yêu cầu cần triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp kết hợp giữa định hướng chiến lược dài hạn và hành động ngắn hạn. Về ngắn hạn, các cơ quan báo chí cần xây dựng lộ trình chuyển đổi số cụ thể, xác định rõ mục tiêu, chỉ tiêu định lượng (KPI) và cơ chế giám sát. Lộ trình phải bám sát yêu cầu ứng dụng mạnh mẽ khoa học - công nghệ, nhất là công nghệ số theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Về dài hạn (3-5 năm), cần hình thành chiến lược số hóa toàn diện, đồng bộ giữa nội dung, hạ tầng và mô hình kinh doanh, đảm bảo tính linh hoạt trước biến động của công nghệ và thị trường. Bên cạnh đó, cần nâng cấp hệ thống quản trị nội dung CMS, đồng thời chuẩn hóa quy trình lưu trữ và phân tích dữ liệu độc giả, triển khai các giải pháp bảo mật nhiều lớp; Xây dựng kho dữ liệu tập trung (Data Lake) và hệ thống phân tích dữ liệu lớn (Big Data Analytics) phục vụ cả quản trị nội bộ lẫn kế hoạch nội dung. Hình thành đội ngũ chuyên gia về dữ liệu, phân tích hành vi độc giả, bảo mật và kinh doanh nội dung số,...

"Đối với lãnh đạo, phóng viên, biên tập viên, nhân viên trong cơ quan báo chí cần phải có sự thay đổi về nhận thức và thái độ đối với sự cấp thiết phải chuyển đổi số báo chí đồng bộ với chương trình chuyển đổi số quốc gia. Gắn các mục tiêu cụ thể trong việc xây dựng mô hình tòa soạn hội tụ, các chương trình hành động về công nghệ thông tin, kế hoạch phát triển báo đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030, đặc biệt là xây dựng tòa soạn thông minh", PGS.TS Nguyễn Thành Lợi chia sẻ.

Chuyển đổi số báo chí không chỉ là yêu cầu tất yếu để thích ứng với môi trường truyền thông mới, mà còn là cơ hội để nâng cao năng lực cạnh tranh, giữ vững vai trò định hướng và phục vụ lợi ích công. Với sự quyết tâm của lãnh đạo, sự chủ động của đội ngũ và sự hỗ trợ từ các chính sách của Nhà nước, đặc biệt là tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW, các cơ quan báo chí hoàn toàn có thể trở thành lực lượng tiên phong trong công cuộc chuyển đổi số quốc gia.

Tại hội thảo, Nhà báo Lê Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam - nhấn mạnh: Nghị quyết 57-NQ/TW là một tầm nhìn lớn và dài hạn, nhưng để tầm nhìn ấy trở thành hiện thực, truyền thông chính sách phải đi trước một bước, phải liên tục đổi mới phương pháp, phải dựa trên dữ liệu và phải đặt người dân, doanh nghiệp vào trung tâm. Truyền thông không phải để trang trí cho chính sách; truyền thông chính là phần của chính sách.

"Truyền thông tốt sẽ tạo sự đồng thuận xã hội, truyền cảm hứng cho đổi mới sáng tạo, và tạo ra động lực mạnh mẽ cho các cơ quan, doanh nghiệp và cộng đồng khoa học cùng hành động. Nếu chúng ta làm tốt truyền thông chính sách, Nghị quyết 57-NQ/TW sẽ không chỉ được "biết đến", mà quan trọng hơn, sẽ được hiểu rõ, được tin tưởng, và được thực hiện một cách tự nguyện và sáng tạo trong toàn xã hội", Nhà báo Lê Nghiêm nhận định.

Ngoài ra, đa phần các ý kiến tại hội thảo đều chỉ ra rằng, trong bối cảnh toàn cầu hóa và Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Nghị quyết số 57-NQ/TW đóng vai trò như kim chỉ nam trong việc định hướng các hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, nhằm đáp ứng các yêu cầu cấp thiết trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Với tầm nhìn chiến lược, Nghị quyết số 57-NQ/TW không chỉ giải quyết những thách thức trước mắt mà còn định hình lộ trình dài hạn để xây dựng nền tảng phát triển khoa học và công nghệ bền vững.

Với mục tiêu xây dựng nền kinh tế tri thức, Nghị quyết số 57-NQ/TW hướng tới việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thúc đẩy các ngành công nghệ tiên tiến và xây dựng một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mạnh mẽ, lấy doanh nghiệp làm trung tâm và ứng dụng công nghệ số làm động lực phát triển. Nghị quyết không chỉ là một giải pháp chiến lược mà còn là sự cam kết mạnh mẽ của Đảng trong việc đưa dân tộc Việt Nam tiến xa hơn, khẳng định vị thế của đất nước trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình.