Cô gái Huế thổi hồn vào ẩm thực núi rừng Quỳ Châu

Từ xứ Huế đến miền núi Nghệ An: Bếp Chị Tống - khi y đức gặp ẩm thực truyền thống.

Chị Tống Thúy Hằng (sinh năm 1986) , quê gốc Phường Hương Long, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên – Huế. Sớm bộc lộ năng lực học tập vượt trội, sau khi hoàn tất cấp ba ở thị trấn Quỳ Châu, chị Hằng đã theo học ngành Y tại Đại học Y Hà Nội, rồi tiếp tục học cao học chuyên ngành y khoa. Sau khi tốt nghiệp, chị quyết định trở về công tác tại miền núi Quỳ Châu, huyện vùng cao nơi gia đình đã sinh sống và là mảnh đất nơi chị lớn lên. Đây không chỉ là sự lựa chọn nghề nghiệp, mà còn là sự lựa chọn cuộc đời gắn bó với cộng đồng dân cư bản địa, nơi dịch vụ y tế còn nhiều khó khăn và dân trí phân hoá mạnh.

Ở Trung tâm Y tế Quỳ Châu, bác sĩ Hằng không chỉ hoàn thành tốt công việc chuyên môn mà còn tham gia tích cực vào các hoạt động cộng đồng, vì sức khoẻ người dân - cả thể chất lẫn môi trường sống. Đặc biệt, chị là hình mẫu phụ nữ trách nhiệm và nhiệt huyết trong nghề y, kiên định với sự nghiệp chăm sóc sức khỏe tại tuyến cơ sở.

Không chỉ dừng lại ở trách nhiệm nghề y, bác sĩ Hằng còn là người yêu văn hoá ẩm thực bản địa. Tại Quỳ Châu, ẩm thực đồng bào Thái với những món dân dã như thịt chua, thịt giàng, bò giàng, lạp xưởng gác bếp… vốn đã là di sản truyền khẩu của vùng cao và chỉ phục vụ các dịp lễ Tết, tiệc tùng hoặc đãi khách quý.

Nhận thấy giá trị văn hoá - kinh tế chưa được khai thác đúng mức của những đặc sản này, chị Hằng đã nghiên cứu kỹ quy trình chế biến truyền thống, tìm hiểu câu chuyện, nguyên liệu. Từ đó từng bước xây dựng thương hiệu "Bếp Chị Tống" nhằm giữ gìn - phát triển - đưa ẩm thực núi rừng đến với công chúng rộng hơn.

Từ những món như thịt chua gói, thịt lợn giàng, cà phao mặn - ngọt, đến các sản phẩm chế biến truyền thống khác, Bếp Chị Tống không chỉ làm ra sản phẩm, mà còn kể câu chuyện văn hoá - lịch sử của đồng bào miền núi thông qua hương vị nguyên bản nhất. Các sản phẩm được tiếp thị trực tuyến, bán tại các hội chợ OCOP, chợ miền núi lẫn đô thị lớn, tạo thu nhập cho các gia đình bản địa và góp phần nâng cao giá trị cho đặc sản bản địa.

Trên trang cá nhân của chị (Facebook "Bếp chị Tống"), những hình ảnh sản phẩm của Bếp Chị Tống được chia sẻ đều đặn cùng thông tin đặt hàng và giá bán, thể hiện một mô hình kinh doanh ẩm thực bản địa rất thực tế và gần gũi với cộng đồng người tiêu dùng hiện đại.

Khơi dậy tinh hoa ẩm thực dân tộc, tôn vinh bản sắc núi rừng

Không phải ngẫu nhiên mà những món như thịt chua hay thịt giàng trở thành "đặc sản vạn người mê". Tại Quỳ Châu và khu vực miền núi Nghệ An, các sản phẩm chế biến từ thịt heo, thịt trâu, thịt bò gác bếp hay thịt chua được người dân làm vào những mùa săn bắt, mùa mưa - mùa Tết để bảo quản ăn dần. Đây là nghệ thuật chế biến dựa vào khí hậu, nguyên liệu tự nhiên và bí quyết gia truyền được truyền từ đời này sang đời khác.

Những sản phẩm này giờ đây đã vượt ra ngoài giới hạn không gian địa phương. Nhờ các nhà sản xuất như Bếp Chị Tống, thịt chua - vốn chỉ được biết đến khi gia đình người Thái đãi khách. Thì nay có mặt tại nhiều tỉnh thành, trở thành quà biếu tặng, món ngon đặc sản được khách miền xuôi tìm mua và giới thiệu lại.

Hành trình đó đòi hỏi không chỉ kỹ thuật chế biến mà còn tư duy hệ thống hoá sản phẩm, bảo đảm an toàn thực phẩm, xúc tiến thị trường, và xây dựng thương hiệu, điều mà Bếp Chị Tống đã dần làm được. Mô hình này cũng góp phần tạo thêm việc làm cho người dân bản địa - một bước tiến quan trọng trong phát triển kinh tế nông thôn. Đây là kết quả của một quá trình bền bỉ, kiên nhẫn và giàu nghị lực của cô gái Huế bén duyên nơi vùng núi xứ Nghệ. Là người phụ nữ trẻ lớn lên ở vùng sơn cước, rồi học hành xa nhà, trở thành bác sĩ và chọn trở về phục vụ cộng đồng tại miền núi; rồi lại tiếp tục khởi nghiệp trong lĩnh vực ẩm thực truyền thống - đó là sự kết hợp giữa am hiểu khoa học, kỹ thuật nghề y với tình yêu văn hoá bản địa.

Những nỗ lực này đã đem tới kết quả thiết thực, gia tăng thu nhập cho các gia đình bản địa, quảng bá sản vật miền núi Nghệ An rộng khắp hơn, và góp phần thúc đẩy phát triển du lịch ẩm thực địa phương - một trong những trụ cột quan trọng trong chiến lược nâng cao đời sống cộng đồng vùng cao. Thương hiệu Bếp Chị Tống, dưới sự dẫn dắt của Tống Thúy Hằng, đang là một biểu tượng của xu hướng phụ nữ lãnh đạo cộng đồng - mang di sản văn hoá vào kinh tế thị trường một cách bền vững và sáng tạo.

Trong bối cảnh ẩm thực địa phương ngày càng được đánh giá là tài sản văn hoá - du lịch, những mô hình như của Bếp Chị Tống mở ra lộ trình phát triển mới: kết nối sản xuất đặc sản - thương mại hoá - trải nghiệm ẩm thực - du lịch bản địa. Nếu tiếp tục phát huy thế mạnh này, không chỉ thịt chua và các đặc sản miền núi Quỳ Châu được biết đến rộng rãi hơn, mà chính giá trị cộng đồng - bản sắc văn hoá - sinh kế bền vững của đồng bào miền núi Nghệ An cũng sẽ được nâng tầm trên bản đồ ẩm thực Việt Nam.

Chị Tống Thúy Hằng không chỉ là một nữ bác sĩ tận tâm với nghề, mà còn là người nhạc trưởng thổi hồn văn hoá vào từng món ăn, khiến những giá trị truyền thống tưởng như xa xỉ này ngày càng gần gũi, thương nhớ và được tôn vinh xứng đáng. Ẩm thực dân tộc Thái xứ Nghệ vì thế mà cũng được lan toả vươn xa và đến với mọi miền trong nước. Không chỉ thế, những người con quê hương đang học và làm việc tại các nước trên thế giới cũng luôn được thưởng thức hương vị quê nhà nhờ có "Bếp chị Tống".