Cơ hội bứt phá cho công nghiệp hỗ trợ từ chính sách mới

Công nghiệp hỗ trợ (CNHT) được xem là "xương sống" của nền công nghiệp quốc gia, là nền tảng giúp giảm phụ thuộc vào nhập khẩu, tăng giá trị gia tăng trong sản phẩm và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Tuy nhiên, lĩnh vực này vẫn phát triển chưa tương xứng với tiềm năng khi có tới 94% kim ngạch nhập khẩu là dành cho nguyên liệu, phụ tùng, linh kiện, những thứ mà hoàn toàn có thể chủ động sản xuất được nhờ phát triển công nghiệp nền tảng và công nghiệp hỗ trợ.

Mặc dù đã có Nghị định 111/2015/NĐ-CP để khuyến khích, hỗ trợ công nghiệp hỗ trợ, nguồn vốn đầu tư vào lĩnh vực này vẫn còn hạn chế. Theo thống kê từ năm 2020 đến nay, tổng mức đầu tư của các doanh nghiệp FDI vào công nghiệp hỗ trợ mới chỉ đạt khoảng hơn 20 tỷ USD, trong khi đầu tư từ các doanh nghiệp trong nước chỉ đạt 5 - 6 tỷ USD, con số này còn khiêm tốn so với nhu cầu.

Nhận thấy những bất cập từ Nghị định 111/2015/NĐ-CP, Chính phủ đã kịp thời ban hành Nghị định 205/2025/NĐ-CP vào ngày 14/7/2025. Đây không chỉ là sửa đổi mà là một "bản nâng cấp" toàn diện, mở rộng khái niệm công nghiệp hỗ trợ và danh mục sản phẩm ưu tiên, đồng thời tập trung vào các chính sách hỗ trợ thực chất và chiều sâu. Sự ra đời của Nghị định 205 đã biến thể chế thành một lợi thế cạnh tranh của Việt Nam.

Tại tọa đàm “Thu hút đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ: Đòn bẩy từ chính sách”, ông Phạm Văn Quân, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương, cho biết Nghị định 205 tập trung giải quyết các điểm nghẽn chính. Như về vốn và ưu đãi, Bộ Công Thương đang xúc tiến xây dựng chính sách để doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ được vay vốn từ ngân hàng chính sách với mức lãi suất giảm 3% so với vay thương mại. Song song đó là việc thành lập các quỹ phát triển công nghiệp chiến lược để bổ sung những lỗ hổng mà Nghị định chưa kịp điều chỉnh.

Với công nghệ và R&D, hỗ trợ chi phí để doanh nghiệp nghiên cứu thiết kế, thử nghiệm tại các trung tâm hỗ trợ phát triển công nghiệp. Điều này giúp giảm gánh nặng tài chính khổng lồ ban đầu cho việc phát triển sản phẩm mới.

Mặt khác, Nghị định 205 có những quy định ràng buộc nhất định đối với doanh nghiệp FDI. Cụ thể, để được nhận ưu đãi, các doanh nghiệp FDI phải tăng cường nội địa hóa và có hợp đồng liên kết với các doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam. Đây là cơ chế trực tiếp và mạnh mẽ nhất để doanh nghiệp nội địa tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ông Phạm Văn Quân khẳng định: Thể chế đang được dùng để tháo gỡ điểm mắc, và Bộ Công Thương đang tiếp tục xây dựng Luật Công nghiệp trọng điểm để cụ thể hóa các chính sách lớn, thúc đẩy kinh tế tư nhân và ứng dụng khoa học công nghệ.

Từ góc độ doanh nghiệp tiên phong, ông Hồ Ngọc Toàn, Phó Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Thiết bị và giải pháp cơ khí Automech kiến nghị cần có chủ trương từ Trung ương và địa phương để hỗ trợ thành lập các khu, cụm công nghiệp chuyên nghiệp, tập trung cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước. Việc này không chỉ giúp hình thành chuỗi cung ứng tại chỗ, giảm chi phí mà còn giúp nâng cao sự chuyên môn hóa.

Ông Hoàng Anh Tuấn, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Bắc Ninh, đề xuất cấp quốc gia cần ban hành kế hoạch tổng thể, yêu cầu các tỉnh trọng điểm đăng ký cụ thể sản phẩm công nghiệp hỗ trợ phát triển để có sự tập trung nguồn lực.

Đặc biệt, cần thiết lập các tổ, trung tâm hỗ trợ kỹ thuật nhỏ tại địa phương để tư vấn, giải thích các tiêu chuẩn quốc tế và tiêu chí của các tập đoàn đa quốc gia (Samsung, Canon...), giúp doanh nghiệp Việt xóa bỏ rào cản về chứng chỉ.