Cơ hội lớn phát triển ngành đóng tàu Việt Nam

Theo báo cáo Mineral Commodity Summaries 2023, Việt Nam đã vươn lên vị trí thứ 7 trên bảng xếp hạng năng lực đóng tàu thế giới, chiếm 0,61% thị phần đóng tàu thế giới, vượt qua cả những quốc gia có truyền thống đóng tàu lâu đời. 

Điều này chứng tỏ sự tiến bộ vượt bậc của ngành công nghiệp tàu thủy Việt Nam trong việc tiếp cận và ứng dụng công nghệ mới. Các liên doanh với các tập đoàn hàng đầu thế giới như Hyundai và Damen đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển giao công nghệ, nâng cao năng lực sản xuất và quản lý.

Theo ông Hoàng Hồng Giang, Phó cục trưởng Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, tính đến tháng 12/2024 đội tàu Việt Nam có 1.490 chiếc, gồm 1.430 tàu biển và phương tiện khác. Trong đó, đội tàu vận tải 956 chiếc, với tuổi trung bình 17,4 tuổi.

Định hướng đến năm 2030, quy mô đội tàu biển Việt Nam định hướng tăng lên 1.750 chiếc, với tổng trọng tải đến 18 triệu tấn. Nhu cầu đóng mới tàu biển trong nước đến năm 2030 khoảng 16 - 41 chiếc/năm, tương đương trọng tải 0,7 – 0,8 triệu tấn/năm, bao gồm cả số lượng tàu đóng mới và thay thế đội tàu cũ. Cùng lúc, nhu cầu đóng mới tàu biển trên thế giới đến năm 2030 dự kiến tăng trưởng 3,95%/năm, tăng lên 5.284 chiếc/năm, với trọng tải 311,2 triệu tấn/năm.

Với khả năng đóng mới tàu biển tại Việt Nam khoảng 3,5 triệu tấn/năm, Phó cục trưởng Cục Hàng hải và Đường thuỷ nội địa Việt Nam Hoàng Hồng Giang đánh giá, năng lực ngành đóng tàu Việt Nam có thể tham gia thị trường thế giới. Theo đó, năng lực đóng mới tàu biển nước ngoài của Việt Nam đạt 2,7 - 2,8 triệu tấn/năm, chiếm 0,88 - 0,9% thị phần đóng tàu toàn cầu đến năm 2030.

Bên cạnh đó, Việt Nam với đường bờ biển dài khoảng 3.260km có tiềm năng và lợi thế về kinh tế biển, do đó, ngành hàng hải và đóng tàu nhận được sự quan tâm đặc biệt từ Đảng và Chính phủ nhằm thực hiện hiệu quả Chiến lược Phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045 theo Nghị quyết 36 của Bộ Chính trị. Đây là nền tảng vững chắc để ngành đóng tàu Việt Nam phát triển và cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Với mục tiêu phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050 và việc thực hiện kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi xanh của các quốc gia cam kết tại COP26, các phương tiện vận tải phải có giải pháp giảm phát thải, chuyển đổi sang tàu sử dụng nhiên liệu thân thiện môi trường. Nhiều quốc gia đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành trung tâm đóng tàu xanh; đến năm 2050, 100% tàu nội địa dùng năng lượng xanh. Trong đó, Việt Nam đặt kế hoạch giai đoạn 2022-2030 khuyến khích đầu tư phương tiện dùng năng lượng xanh; giai đoạn 2031-2050 chuyển đổi toàn bộ tàu biển nội địa sang năng lượng xanh.

Đây là cơ hội lớn và cũng là thách thức cho ngành công nghiệp tàu thủy. Phó cục trưởng Cục Hàng hải và Đường thuỷ nội địa Việt Nam cho rằng cần có chính sách ưu đãi đầu tư, hỗ trợ đổi mới công nghệ và hạ tầng ngành đóng tàu.

Triển lãm Vietship 2025 diễn ra vừa qua đã chứng kiến sự khởi sắc mạnh mẽ của ngành đóng tàu Việt Nam với các hợp đồng trị giá 60 triệu USD được ký kết giữa các doanh nghiệp trong nước và quốc tế. Trong đó, nhiều doanh nghiệp có đơn hàng đóng tàu kéo dài tới năm 2027-2028. Điều này cho thấy sự tin tưởng của thị trường vào năng lực của ngành đóng tàu Việt Nam.

Sau 7 năm gián đoạn do ảnh hưởng của dịch Covid-19 và những khó khăn nội tại, Vietship 2025 là minh chứng cho khát vọng vươn mình của ngành đóng tàu Việt Nam, hướng tới hội nhập sâu rộng với thị trường quốc tế. Trong bối cảnh Việt Nam cam kết giảm phát thải ròng và đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2050, ngành đóng tàu đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững, góp phần vào mục tiêu tăng trưởng 8% vào năm 2025 và tăng trưởng hai con số trong những năm tiếp theo.