Công trình 21.100 tỷ "độc nhất" Việt Nam vừa đón tin vui từ EU: Sử dụng công nghệ chưa từng có

Liên minh châu Âu (EU) vừa chính thức công bố gói hỗ trợ tài chính lên đến 430 triệu euro (hơn 13.000 tỷ VND tính theo tỷ giá hiện tại) dành cho dự án Nhà máy Thủy điện tích năng Bác Ái.

Dự án Nhà máy Thủy điện tích năng Bác Ái không chỉ là một trong những dự án trọng điểm thuộc Quan hệ Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng (JETP) mà còn là công trình độc nhất Việt Nam tính cho đến nay.

Thông tin được công bố vào chiều ngày 9/10 (giờ Bỉ) tại Diễn đàn Cửa ngõ Toàn cầu (Global Gateway Forum) lần thứ hai, tổ chức ở thủ đô Brussels, Bỉ, trong hai ngày 9 và 10/10.

Sự kiện này không chỉ đánh dấu một bước tiến quan trọng trong hợp tác năng lượng giữa Việt Nam và châu Âu mà còn góp phần thúc đẩy chuyển đổi năng lượng xanh, bền vững, hướng tới mục tiêu Net Zero vào năm 2050.

"Nhà máy Thủy điện tích năng Bác Ái đóng vai trò then chốt trong hợp tác giữa Việt Nam và châu Âu, hướng tới xây dựng hệ thống năng lượng xanh, ổn định và bền vững, đồng thời khuyến khích đầu tư tư nhân và thúc đẩy tăng trưởng xanh. Thông qua Diễn đàn Cửa ngõ Toàn cầu, EU đang hiện thực hóa các cam kết bằng những hành động thiết thực, vì lợi ích của con người, hành tinh và sự thịnh vượng chung" - Cao ủy phụ trách năng lượng thuộc Ủy ban châu Âu Jozef Síkela phát biểu tại Diễn đàn.

Vì sao Nhà máy Thủy điện tích năng Bác Ái là công trình "độc nhất" Việt Nam?

Dự án Nhà máy Thủy điện tích năng Bác Ái được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong Quy hoạch phát triển điện lực Quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Đây là dự án thủy điện tích năng đầu tiên tại Việt Nam, thuộc nhóm công trình năng lượng cấp A, cấp đặc biệt, được triển khai tại các huyện Bác Ái và Ninh Sơn, tỉnh Ninh Thuận (cũ).

Nhà máy này do Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) làm chủ đầu tư với tổng công suất lắp đặt 1.200 Megawatt và tổng vốn đầu tư hơn 21.100 tỷ VND.

Theo kế hoạch, Nhà máy đã khởi công giai đoạn 2 vào ngày 22/2/2025, với mục tiêu hoàn thành tổ máy đầu tiên vào tháng 12/2029, tổ máy cuối cùng vào tháng 12/2030, và toàn bộ dự án đi vào vận hành vào tháng 5/2031.

Điều đặc biệt của dự án này nằm ở công nghệ thủy điện tích năng – một hình thức lưu trữ năng lượng tiên tiến, được ví như "cục pin khổng lồ" - chưa từng có tại Việt Nam.

Khác với thủy điện thông thường chỉ chuyển đổi năng lượng thủy lực thành điện một chiều, thủy điện tích năng hoạt động theo cơ chế hai chiều: (1) Bơm nước từ hồ chứa thấp lên hồ chứa cao để lưu trữ năng lượng dư thừa, sau đó (2) xả nước qua tuabin để phát điện khi nhu cầu cao.

Công nghệ này được phát triển đầu tiên tại Ý và Thụy Sĩ vào những năm 1890, và hiện nay đang trong giai đoạn phục hưng toàn cầu nhờ khả năng ổn định lưới điện, lưu trữ năng lượng tái tạo hiệu quả.

Tại Việt Nam, Nhà máy Thủy điện tích năng Bác Ái được kỳ vọng không chỉ giúp tăng cường ổn định hệ thống điện quốc gia, mà còn tạo điều kiện mở rộng quy mô năng lượng tái tạo, giảm phát thải carbon và thúc đẩy phát triển bền vững.

Đặc biệt, Nhà máy hàng chục nghìn tỷ đồng này còn có mối quan hệ mật thiết với dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận – một trong những hạng mục trọng điểm khác.

Theo đó, nguồn điện nền ổn định từ điện hạt nhân sẽ được sử dụng để bơm nước tích năng, giúp điều hòa hệ thống, phát điện phủ đỉnh và tối ưu hóa hiệu quả đầu tư cho cả hai dự án. Việc triển khai đồng bộ hai công trình này sẽ góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, hỗ trợ chuyển đổi sang nền kinh tế xanh và thực hiện cam kết tại COP26.

Với Nhà máy Thủy điện tích năng Bác Ái, Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên mới của lưu trữ năng lượng, nơi công nghệ thủy điện tích năng đóng vai trò then chốt trong việc cân bằng cung cầu điện, đặc biệt khi tỷ lệ năng lượng tái tạo như gió và mặt trời ngày càng tăng.

Theo Atlas của Đại học Quốc gia Australia, toàn cầu có tiềm năng lưu trữ lên đến 86 triệu GWh (tương đương với khoảng 2.000 tỷ pin EV) từ các dự án tương tự, và Việt Nam có thể tận dụng điều này để giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, giảm phát thải CO2 và nâng cao khả năng phục hồi điện nhanh chóng.