"Cọp nước" sông Đà: Hung dữ không loài cá nước ngọt nào sánh nổi; càng nặng càng đắt giá

Cứ vào tháng ba, tháng tư hàng năm trở đi, dân làng chài dọc dòng sông Đà hùng vĩ lại vào mùa săn bắt cá Măng...

Với những người quanh năm sống cạnh vùng sông nước, cá Măng là loại cá hung dữ nhất của Đà Giang.

"Đà Giang có nhiều loài cá hung tợn như cá Lăng, cá Chiên... nhưng riêng cá Măng chúng tôi phải gọi là "cọp nước" vì bản tính săn mồi hung hăng, dữ tợn của nó. "Cọp nước" có thể tấn công bất kỳ con mồi nào lọt vào tầm mắt. Nếu mồi nhỏ, nó nuốt chửng cả con; nếu mồi lớn, nó cắn đứt một nửa với sự hung dữ không loài cá nước ngọt nào sánh nổi..." - Một dân chài kỳ cựu, năm nay hơn 70 tuổi chia sẻ.

Dân chài bảo nhau, hễ nghe tiếng ùm ùm ở đâu trên sông, bất kể ngày hay đêm, thì chắc chắn đó là đàn cá Măng đang săn mồi. Nước càng sôi động, sóng càng lớn thì cá măng ở đó càng to. Loại 5-7kg còn nhẹ, nhưng với những con nặng 15, thậm chí 20kg, khi tụ thành đàn, chúng săn mồi khiến cả một đoạn sông náo động.

Vì to lớn, hung dữ và ưa sống ở những vùng nước sâu, xa bờ, hoặc có dòng chảy mạnh nên không phải ai cũng có thể bắt được cá Măng nên chúng thường được thu mua với giá khá cao. Những con Măng càng nặng càng đắt giá.

Theo nghiên cứu của Tạp chí Sinh học (Việt Nam), cá Măng tên khoa học là Chanos chanos. Chúng là loài cá còn tồn tại duy nhất trong họ Cá măng sữa (Chanidae). Loài cá này nổi tiếng với giá trị dinh dưỡng cao, bao gồm protein và axit béo không bão hòa.

Đối với người dân vùng sông nước Tây Bắc, cá Măng là một trong những biểu tượng văn hóa, thường xuất hiện trong các câu chuyện, truyền thuyết và ẩm thực địa phương. Không những thế, loài "cọp nước" này còn có ý nghĩa kinh tế rất lớn với gia đình họ.

Là loài đặc sản nổi tiếng, được người dân vùng Tây Bắc chế biến thành nhiều món ăn độc đáo (như cá măng nướng, gỏi cá măng), sự tồn tại của cá Măng gắn liền với sinh kế của người dân, đồng thời phản ánh một hệ sinh thái đủ khỏe mạnh để duy trì các hoạt động khai thác bền vững.

Về mặt môi trường và hệ sinh thái thủy sinh, sự tồn tại của cá Măng phản ánh rất nhiều điều về chất lượng nước, chuỗi thức ăn cân bằng.

Cá Măng là loài cá nước ngọt sống ở môi trường nước chảy mạnh, thường ở các đoạn sông có dòng chảy xiết, nước trong và giàu oxy. Sự hiện diện của chúng đồng nghĩa với việc nước ở đó sạch, ít ô nhiễm, có hàm lượng oxy hòa tan cao. Nếu môi trường nước bị ô nhiễm bởi chất thải công nghiệp, nông nghiệp hoặc nước thải sinh hoạt, cá M ăng sẽ khó tồn tại.

Cá Măng là loài cá săn mồi, ăn các loài cá nhỏ, tôm, côn trùng thủy sinh. Sự phát triển của cá măng chứng tỏ chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái sông Đà tương đối ổn định, với nguồn thức ăn tự nhiên dồi dào.

Vì những vai trò của cá Măng trong đời sống văn hóa, kinh tế và môi trường này mà việc bảo vệ cá măng thông qua quản lý đánh bắt bền vững, kiểm soát ô nhiễm, và duy trì dòng chảy tự nhiên là cần thiết để đảm bảo hệ sinh thái sông Đà tiếp tục phát triển lành mạnh.