Cứu sống bệnh nhân xuất huyết tiêu hóa trên do rò động mạch chủ ngực - thực quản

Theo đó, bệnh nhân nữ D. T. H. K. (SN 1981, ngụ huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp) được chuyển đến Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ vào khoảng 17h30 ngày 29/9 trong tình trạng đau bụng vùng thượng vị khoảng 1 tuần, sau đó nôn ra máu tươi 2 lần trong ngày, đi tiêu phân đen, tiền sử trào ngược dạ dày thực quản và dùng thuốc giảm đau lâu ngày.

Bệnh nhân nhập viện y tế địa phương và được chẩn đoán xuất huyết tiêu hóa trên nghi do thủng 1/3 thực giữa quản, thiếu máu mức độ nặng. Bệnh nhân chuẩn bị nội soi dạ dày, tá tràng kiểm tra đột ngột nôn ra máu tươi, lượng nhiều, tình trạng chung: niêm nhợt, da xanh, mạch nhanh nhẹ, huyết áp khó đo, tình trạng nguy kịch, nguy cơ tử vong cao.

Sau đó, bệnh nhân K. được nội soi tiêu hóa cấp cứu với kết quả nội soi thực quản - dạ dày - tá tràng ghi nhận cách cung răng 25cm có 1 tổn thương dạng thủng thực quản máu từ động mạch chủ ngực rò vào thực quản với lượng lớn. 

Bệnh nhân K. được mở ngực trái đường trước bên vào khoang màng phổi ở liên sườn 3-4, bộc lộ động mạch chủ ngực từ quai xuống 1/3 giữa, kẹp động mạch chủ ngực 8 phút, thực quản có 1 lỗ rò kèm theo viêm nhiễm xung quanh, đường dò 1,5 cm vào động mạch chủ ngực đường kính 0,6 cm. 

Các bác sĩ đã khâu lại động mạch chủ ngực đoạn xuống, khâu thực quản ngực, cô lập thực quản ngực và động mạch chủ ngực bằng cách mở màng tim kết hợp nội soi thực quản trong lúc mổ để xác định lại vị trí lỗ rò đã được khâu kín, đồng thời mở dạ dày ra da nuôi ăn... Đến 8h30 ngày 1/10, ống dẫn lưu màng phổi trái ra 1200ml máu/24h các bác sĩ tiếp tục hội chẩn quyết định phẫu thuật lần 2 với chẩn đoán: chảy máu chỗ khâu động mạch chủ ngực/hậu phẫu ngày thứ 1 rò động mạch chủ ngực - thực quản và được khâu lại lỗ rò động mạch chủ ngực có tăng cường miếng đệm bằng màng ngoài tim, cô lập thực quản và động mạch chủ ngực bằng mở màng ngoài tim.

Ngày 14/10, bệnh nhân K. được chỉ định nội soi kiểm tra thực quản và can thiệp đặt Stent kim loại thực quản có bao phủ kết hợp dẫn lưu và tưới rửa khoang màng phổi trái. Sau phẫu thuật tình trạng bệnh nhân vẫn nguy kịch với sốt cao, phải thở máy… Bệnh nhân được hồi sức tích cực nội khoa, thở máy, kháng sinh, được truyền 40 đơn vị máu và các chế phẩm của máu, dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch và mở dạ dày nuôi ăn... và sau hơn 30 ngày điều trị tình trạng bệnh nhân cải thiện dần. Tình trạng hiện tại bệnh nhân ổn định, đã ăn qua đường miệng 1 tuần và dự kiến ngày 3/11 ra viện.

Theo BS.CKII Trầm Công Chất, Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ cho biết, xuất huyết tiêu hóa trên đe dọa tính mạng, nguyên nhân thường nhất là do giãn tĩnh mạch thực quản hoặc loét dạ dày. Rò động mạch chủ - thực quản rất hiếm là nguyên nhân gây nên tình trạng xuất huyết như vậy. 

Rò động mạch chủ - thực quản là sự tiếp nối giữa động mạch chủ và thực quản, cho phép máu có áp suất cao từ động mạch chủ bơm vào ống tiêu hóa áp suất thấp. Loại đường rò này là nguyên nhân rất hiếm gây ra xuất huyết đường tiêu hóa trên và hầu như gây tử vong. Nguyên nhân thường gặp nhất của rò động mạch chủ - thực quản là vỡ phình động mạch chủ ngực, chiếm gần 75% các trường hợp, nguyên nhân phổ biến tiếp theo là dị vật thực quản ăn mòn vào động mạch chủ chẳng hạn như thủng do xương cá.

Các nguyên nhân khác bao gồm giã phình sau khi sửa chữa phình động mạch chủ ngực, khối u ác tính của thực quản hoặc phế quản... Viêm loét thực quản mãn tính là một nguyên nhân hiếm của lỗ rò động mạch chủ và chỉ chiếm 0,5% các trường hợp được báo cáo. 

Để đảm bảo bất kỳ cơ hội sống sót nào, chẩn đoán phải được thực hiện nhanh chóng sau khi xuất huyết tiêu hóa trên chưa rõ nguyên nhân và có mức độ nguy kịch. Chỉ 25% bệnh nhân chảy máu lại trong vòng 6 giờ do đó thường không đủ thời gian để chẩn đoán. Nội soi thực quản được khuyến cáo vì nó xác định và loại trừ các nguyên nhân chảy máu khác nhau.