Dấu ấn Chương trình xây dựng nông thôn mới ở xứ Thanh

Trên tinh thần coi xây dựng nông thôn mới là một hành trình liên tục, không có điểm dừng, chương trình không chỉ mang lại những ngôi nhà khang trang, những con đường làng, ngõ xóm được bê tông hóa rộng rãi, mà còn kiến tạo nên những miền quê thanh bình, trù phú, ngập tràn sức sống mới. 

Nông thôn mới là nơi ấm no và hạnh phúc hiện hữu trong từng nếp nhà, nơi tình làng nghĩa xóm được bồi đắp và gắn kết bền chặt qua năm tháng. Đó còn là sự chuyển mình mạnh mẽ của nông nghiệp, nông thôn trên nền tảng công nghiệp hóa, hiện đại hóa; là hình ảnh làng quê đang thay da đổi thịt từng ngày, để mỗi người dân có thể làm chủ cuộc sống trên chính mảnh đất quê hương mình.

Điều kỳ diệu ấy không chỉ đo đếm bằng những con số hay công trình cụ thể, mà bắt nguồn từ ý chí chính trị vững vàng, sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và đặc biệt là sự đồng thuận, đồng lòng của hàng triệu người dân xứ Thanh - những người đã biến khát vọng thành hành động, biến giấc mơ nông thôn mới thành hiện thực sống động.

Những con số biết nói

Sau hơn 10 năm thực hiện, Thanh Hóa luôn nằm trong top dẫn đầu cả nước, toàn tỉnh đã có 15 đơn vị cấp huyện đạt chuẩn và hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM; 374/449 xã, 831 thôn, bản miền núi đạt chuẩn NTM; 04 huyện, 125 xã đạt chuẩn NTM nâng cao đạt và vượt 150% kế hoạch; 33 xã, 629 thôn bản đạt chuẩn NTM kiểu mẫu; có 645 sản phẩm OCOP đã được công nhận đạt và vượt 130% kế hoạch.

Trong đó phải đặc biệt kể đến, Mường Lát, một trong những huyện nghèo nhất cả nước, từng "trắng xã NTM" đến nay cũng đã có những chuyển động tích cực nhờ chính sách đặc thù, sự quan tâm sát sao của tỉnh và cả những quyết tâm rất lớn từ nhân dân.

Chất lượng của các xã được công nhận đạt chuẩn NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu được nâng lên. Nhiều mô hình khu dân cư sáng - xanh - sạch - đẹp, hàng cây thanh niên, nhà sạch, vườn mẫu… đã trở thành hình ảnh quen thuộc ở nhiều làng quê.

Thành công của xây dựng NTM ở xứ Thanh đã mang đến những con người mới, tư duy mới kiện toàn hơn, hào sảng hơn. Kết quả này minh chứng cho vai trò lãnh đạo, dẫn dắt của cấp ủy, chính quyền đã tổng hợp, khơi thức được sức dân, nâng cao quy chế dân chủ để công cuộc xây dựng NTM thực sự đi vào chiều sâu, thực chất, bền vững.

Đẩy mạnh phát triển nông nghiệp xanh thông minh

Có thể nói, nông nghiệp đang ngày càng trở thành khu vực hấp dẫn thu hút được nhiều tập đoàn, doanh nghiệp lớn vào đầu tư. Việc đưa máy móc, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn đã và đang trở thành một hướng đi mang tính chiến lược của ngành nông nghiệp Thanh Hóa nói riêng và Việt Nam nói chung.

Đây là xu thế tất yếu trong sản xuất nông nghiệp hiện đại và là giải pháp tạo ra các sản phẩm nông nghiệp an toàn, năng suất, chất lượng, khả năng cạnh tranh cao. Cơ cấu sản xuất nông nghiệp tiếp tục được điều chỉnh theo hướng phát huy lợi thế của mỗi địa phương, vùng, miền, gắn với nhu cầu thị trường trong nước và quốc tế.

Công tác tích tụ ruộng đất để phát triển ngành nông nghiệp theo hướng "Nông nghiệp công nghệ cao, thông minh" với nhiều mô hình hiện đại, dựa trên các tiêu chí: Tự động hóa - Đơn giản hóa - Đồng bộ hóa - Chuyên nghiệp hóa và Xanh hóa được đẩy mạnh. Đến nay, toàn tỉnh đã tích tụ được trên 60.000 ha đất nông nghiệp. Nhờ đó, các vùng chuyên canh lớn trong sản xuất nông nghiệp đã hình thành, tạo thuận lợi cho việc chuyển đổi cây trồng, phát triển các chuỗi giá trị từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ.

Toàn tỉnh có 112 chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn được hình thành, mỗi năm cung cấp gần 620 tấn thực phẩm ra thị trường. Trên 80 doanh nghiệp, hợp tác xã, cơ sở sản xuất đã tham gia chuỗi tiêu thụ tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh… Đáng chú ý, hoạt động thương mại điện tử được đẩy mạnh với hơn 600 đơn vị tham gia các sàn như Voso, Postmart, Shoppee, Tiki,… giúp tăng doanh số bình quân 15-20% mỗi năm.

Một điểm sáng đáng biểu dương đó là việc thí điểm và phát triển thị trường tín chỉ carbon. Trong năm 2024 và nửa đầu năm 2025, Thanh Hóa đã triển khai dự án tạo tín chỉ carbon trong sản xuất lúa gạo tại xã Yên Phong, huyện Yên Định với hơn 90 ha, giúp giảm 4,84 tấn CO2/ha. Kế hoạch mở rộng lên 1.200 ha vào vụ xuân 2025, và xa hơn là 50.000 ha vào năm 2030. Đồng thời, Thanh Hóa đang hợp tác với Nhật Bản triển khai dự án "giảm rác thải nhà kính và xây dựng tín chỉ carbon trong sản xuất lúa" kéo dài đến năm 2030. Việc nhân rộng mô hình này không chỉ mang lại thu nhập mới cho nông dân mà còn góp phần vào nỗ lực chung của quốc gia trong ứng phó với biến đổi khí hậu.

Không chỉ thế, những năm gần đây, nhiều trang trại cũng đã áp dụng mô hình hữu cơ, tuần hoàn, vào quá trình sản xuất. Mục tiêu đến năm 2025, diện tích trồng trọt hữu cơ đạt 0,8 - 1%, sản phẩm chăn nuôi hữu cơ chiếm 1- 1,5%, nuôi trồng thủy sản hữu cơ đạt 1 - 1,2%... Hiện Thanh Hóa đã phát triển được khoảng 200 trang trại theo mô hình này, chiếm tỷ lệ trên 13%. Các trang trại cho thu nhập trung bình từ vài trăm triệu đến hàng tỷ đồng mỗi năm.

Trang trại của gia đình ông Đỗ Văn Hoan, ở xã Cẩm Tân, huyện Cẩm Thủy là một ví dụ. Nhờ sản xuất theo hướng hữu cơ tuần hoàn, trang trại của gia đình ông Hoan đã tạo ra các sản phẩm được thị trường trong và ngoài tỉnh đón nhận. Trung bình mỗi năm, gia đình ông xuất chuồng gần 2.000 con lợn thịt, 30 con bò, bán hơn 200 tấn phân trùn quế, 15 tấn hoa quả các loại, trừ chi phí cho lợi nhuận khoảng 700 triệu đồng.

Việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, phát triển các mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, đổi mới khoa học công nghệ được coi là một trong những giải pháp then chốt, trọng tâm và là một trong những hướng đi đang được nhiều nông dân trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa thực hiện có hiệu quả.

Hướng đến đô thị hiện đại, thu hẹp khoảng cách nông thôn - đô thị

Xây dựng hạ tầng không chỉ phục vụ đời sống dân sinh mà còn tạo môi trường thuận lợi thu hút đầu tư, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Xây dựng hạ tầng nông thôn - được xem là "bàn đạp" thúc đẩy quá trình đô thị hóa, bước đi chiến lược, tạo nên những đột phá mạnh mẽ cho các huyện nông thôn, miền núi.

Chỉ cách đây mười năm, con đường làng còn ngoằn ngoèo, lởm chởm đá tai mèo; mùa mưa lầy lội, trơn trượt; mùa khô bụi bay mù trời. Thế nhưng, giờ đây, khung cảnh ấy đã lùi vào ký ức. Thay vào đó là những con đường bê tông thẳng tắp, phẳng phiu, đèn điện thắp sáng tới từng ngõ, từng nhà. Nhà cửa kiên cố mọc lên san sát, hàng cây xanh rợp bóng hai bên đường, trẻ em ríu rít đến trường trong những lớp học rộng rãi, khang trang. Một nếp sống mới đang từng ngày hình thành và lan tỏa - từ hạ tầng, cảnh quan đến nhận thức của người dân.

Từ đồng bằng đến vùng trung du, miền núi, hình ảnh người nông dân tự tay phá bỏ tường rào, hiến đất mở đường không còn là câu chuyện xa lạ. Theo thống kê, năm 2024, người dân toàn tỉnh đã hiến gần 480.000 m2 đất, nâng tổng diện tích hiến đất giai đoạn 2021-2024 lên hơn 1,9 triệu m2. Cùng với đó là hơn 700 ngôi nhà dân cư được dỡ bỏ, hàng trăm tỷ đồng tiền mặt và hơn 870 nghìn ngày công lao động đóng góp của người dân.

Điển hình, trên địa bàn huyện Thiệu Hóa, từ năm 2021-2024, đã huy động 16.615,668 tỷ đồng để đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, huy động trên 7.486 tỷ đồng để xây dựng huyện NTM nâng cao. Kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội đồng bộ, hiện đại được quy hoạch theo hướng không gian mở. Hệ thống giao thông đảm bảo kết nối nông thôn - đô thị và kết nối giữa các khu vực kinh tế trọng điểm trong huyện; đồng thời kết nối huyện với các trung tâm động lực, các hành lang kinh tế đối ngoại của tỉnh.

100% các tuyến giao thông nông thôn, đô thị đã được bê tông, thảm nhựa, quy mô chiều rộng nền, mặt đường đảm bảo đạt chuẩn theo quy định. Hướng tới các tiêu chí đường đô thị với các hạng mục vỉa hè, cây xanh, rãnh thoát nước được triển khai khá đồng bộ. Toàn huyện đã đầu tư xây mới khoảng 20 km đường huyện; 23,1 km đường xã; 27,6 km đường trục thôn; 15,8 km đường ngõ xóm; 19,8 km đường nội đồng. 99% người dân hài lòng về chương trình xây dựng NTM nâng cao.

Kết quả trên khẳng định, Thanh Hóa đã đi đúng hướng khi xác định xây dựng NTM không thể tách rời với định hướng đô thị hóa, đưa khu vực nông thôn từng bước tiệm cận với khu vực thành thị. Việc kết hợp xây dựng NTM với phát triển đô thị được triển khai đồng bộ, khoa học tại nhiều địa phương.

Không ồn ào, không phô trương, chương trình xây dựng NTM ở Thanh Hóa giai đoạn 2021-2025 là một hành trình dài đầy tâm huyết của toàn thể lãnh đạo và nhân dân Thanh Hóa. Từ những bản vùng cao đến vùng đồng bằng, đâu đâu diện mạo làng quê cũng đổi thay rõ nét. Với định hướng chiến lược và những giải pháp đồng bộ, Thanh Hóa đang ngày càng khẳng định vị thế dẫn đầu của mình trong công tác xây dựng NTM.