Đề xuất bộ tiêu chí về nguồn lực và xây dựng chính sách trong việc đánh giá mức độ chuyển đổi số tại cơ sở Giáo dục Đại học

Việc tạo lập được cơ sở dữ liệu chuyển đổi số cơ sở giáo dục đại học với các thông tin, số liệu xác thực để giúp các cơ quan, đơn vị chức năng đưa ra các giải pháp thiết thực nhằm thúc đẩy chuyển đổi số cơ sở giáo dục đại học, đồng thời có thêm công cụ đánh giá hiệu quả triển khai các chương trình, kế hoạch hỗ trợ cơ sở giáo dục đại học chuyển đổi số trên phạm vi toàn quốc.

Cần có sự đánh giá tổng thể theo 07 trụ cột 

Để đánh giá được mức độ chuyển đổi số của các cơ sở giáo dục đại học cần có sự đánh giá tổng thể theo 07 trụ cột (pillar) gồm: Hạ tầng, nền tảng số và an toàn thông tin; Phát triển nhân lực số; Nguồn lực; Xây dựng thể chế; Hoạt động quản trị số; Hoạt động dạy - học số và Hoạt động dịch vụ số học đường. Căn cứ vào kết quả đánh giá ta có thể phân loại mức độ chuyển đổi số các cơ sở giáo dục đại học như các doanh nghiệp theo 06 mức như sau:

a) Mức 0 - Chưa chuyển đổi số: Cơ sở giáo dục đại học hầu như chưa có hoạt động nào hoặc có nhưng không đáng kể các hoạt động chuyển đổi số;

b) Mức 1 - Khởi động: Cơ sở giáo dục đại học đã có một số hoạt động ở mức độ khởi động việc chuyển đổi số;

c) Mức 2 - Bắt đầu: Cơ sở giáo dục đại học đã nhận thức được sự quan trọng của chuyển đổi số theo các trụ cột và bắt đầu có các hoạt động chuyển đổi số trong từng trụ cột. Chuyển đổi số bắt đầu đem lại lợi ích trong hoạt động của cơ sở giáo dục đại học cũng như trải nghiệm của người học;

d) Mức 3 - Hình thành: Việc chuyển đổi số cơ sở giáo dục đại học đã cơ bản được hình thành theo các trụ cột ở các bộ phận, đem lại lợi ích và hiệu quả thiết thực cho các hoạt động của Cơ sở giáo dục đại học cũng như trải nghiệm của người học. Cơ sở giáo dục đại học đạt chuyển đổi số mức 3 là bắt đầu hình thành đại học số;

đ) Mức 4 - Nâng cao: Chuyển đổi số của cơ sở giáo dục đại học được nâng cao một bước. Nền tảng số, công nghệ số, dữ liệu số giúp tối ưu nhiều hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa học, hợp tác của Cơ sở giáo dục đại học và trải nghiệm người học. Cơ sở giáo dục đại học đạt chuyển đổi số mức 4 cơ bản trở thành đại học số với một số mô thức hoạt động chính dựa trên nền tảng số và dữ liệu số;

e) Mức 5 - Dẫn dắt: Chuyển đổi số Cơ sở giáo dục đại học đạt mức độ tiệm cận hoàn thiện, Cơ sở giáo dục đại học thực sự trở thành đại học số với hầu hết phương thức hoạt động, mô hình hoạt động chủ yếu dựa trên và được dẫn dắt bởi nền tảng số và dữ liệu số. Cơ sở giáo dục đại học có khả năng dẫn dắt chuyển đổi số, tạo lập hệ sinh thái đại học số.

Trong phạm vi bài viết này tác giả trao đổi cách đánh giá các tiêu chí liên quan tới chỉ số về phát triển nhân lực số và xây dựng chính sách (trên cơ sở tham khảo hướng 

Ví dụ đánh giá tiêu chí 6 - Cơ sở giáo dục đại học có thực hiện số hóa tài liệu không?

Kết quả khảo sát một cơ sở giáo dục đại học với tiêu chí 6, nhóm tự đánh giá thu được kết quả sơ bộ như sau:

Có thể thấy, việc số hóa tài liệu tại Cơ sở giáo dục đại học còn ở mức thấp. Đến nay, mới chỉ có một số đơn vị sử dụng phần mềm để thực hiện và quản lý các nghiệp vụ. Hầu hết các đơn vị còn lại vẫn làm việc thủ công, trên giấy tờ hoặc tin học hóa nhờ các công cụ thô sơ như: Word hoặc Excel.

Bên cạnh việc một số đơn vị sử dụng phần mềm chính thống để thực hiện và quản lý các nghiệp vụ, cũng có những đơn vị đã chủ động tìm hiểu và sử dụng các phần mềm miễn phí để lưu trữ dữ liệu và công tác quản lý của mình. Tuy nhiên, các phân hệ còn rời rạc, một số phần mềm sử dụng chưa có bản quyền nên rất hạn chế về chức năng và lưu giữ các dữ liệu cần thiết. Với thực trạng như trên, Cơ sở giáo dục đại học đang gặp phải những thách thức sau:

- Sự không đồng bộ trong việc thực hiện, phối hợp thực hiện các nhiệm vụ hằng ngày;

- Sự không nhất quán về số liệu và thông tin sử dụng để ra quyết định;

- Các hệ thống trong tổ chức chưa có sự tích hợp với nhau để đồng bộ hóa dữ liệu và theo dõi được tiến độ trong các quy trình đang thực hiện;

- Chưa có sự quan tâm tới dữ liệu ở nhiều cấp độ khác nhau, trong khi dữ liệu được coi là một tài sản của tổ chức. Thực tế, mới chỉ có một vài đơn vị quan tâm và đã lưu trữ, quản lý dữ liệu cấp phòng.

- Sự khó khăn trong việc lựa chọn các công cụ/phần mềm để tin học hóa các nghiệp vụ trong từng đơn vị và tích hợp được với các phần mềm khác trong toàn Cơ sở giáo dục đại học.

- Số hóa các dữ liệu trong Cơ sở giáo dục đại học chưa đầy đủ, còn nhiều dữ liệu chưa được số hóa qua các hoạt động tác nghiệp hằng ngày.

- Chưa có sự thống nhất về cấu trúc các nguồn dữ liệu chung như: Thông tin giảng viên, thông tin sinh viên, thông tin các học phần…

- Chưa xây dựng được một kịch bản chung cho từng đối tượng trong Cơ sở giáo dục đại học khi tham gia sử dụng, vận hành các hệ thống phần mềm.

Với tiêu chí 6 - đánh giá việc số hóa tài liệu của Cơ sở giáo dục đại học có thế đánh giá mức 2-3 điểm.

Đảm bảo chuyển đối số được triển khai đúng hướng, hiệu quả

Chuyển đổi số là quá trình tác động toàn diện tới cách thức vận hành của Cơ sở giáo dục đại học. Nhà lãnh đạo cần thường xuyên kiểm tra, đánh giá để đảm bảo chuyển đối số đang được triển khai đúng hướng, mang lại tính hiệu quả cao. Chỉ số đánh giá chuyển đổi số trong giáo dục đại học không chỉ để đánh giá mà là thước đo để các cơ sở giáo dục đại học, các cơ quan quản lý giáo dục có định hướng để đầu tư, thúc đẩy giáo dục. Quan trọng nhất trong việc xây dựng chỉ số đánh giá chuyển đổi số trong giáo dục là phải mang lại được lợi ích cho người học.

Chính vì vậy, nhiệm vụ đánh giá mức độ chuyển đổi số cho Cơ sở giáo dục đại học đóng vai trò vô cùng quan trọng để nhà lãnh đạo hiểu đúng, hiểu sâu và đưa ra định hướng chuyển đổi số thành công nhất.