Để mật ong rộng đường xuất khẩu

Theo Bộ Công Thương, Việt Nam là một trong 10 quốc gia có sản lượng mật ong lớn trên thế giới, khoảng 64.000 tấn/năm. Nhưng dù chỉ là một lít hay một giọt mật ong khi xác định xuất khẩu cũng phải đạt rất nhiều quy định.

Những quy định xuất khẩu mật ong của các nước hiện rất khắt khe về kiểm dịch thực vật, quản lý chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc. 

Việc các nước có quy định nghiêm ngặt về mật ong khi xuất khẩu một phần là do một số thị trường trên thế giới đã tìm ra trong mật ong có một số kim loại nặng. Điều này có thể do vô tình vì trong quá trình nuôi ong dù là tự nhiên nhưng các vùng thức ăn có thể nằm gần những nhà máy nên dẫn tới nguồn thức ăn bị nhiễm kim loại.

Do đó, tại châu Âu, mật ong Việt Nam xuất sang đây phải bắt buộc ghi nhãn mác xuất xứ để đảm bảo mật ong không bị làm giả, có thể truy xuất nguồn gốc, tránh gian lận thương mại. Còn riêng yêu cầu về SPEC là các thông số kỹ thuật, nơi nào cung cấp cho đơn vị sản xuất mật ong các tiêu chuẩn chứng nhận thì cũng đều phải cung cấp đầy đủ thông tin cho đối tác để đảm bảo yêu cầu về truy xuất nguồn gốc.

Do đó, các đơn vị sản xuất, xuất khẩu cũng đang đứng trước không ít khó khăn.

Theo đánh giá của giới chuyên gia, mật ong Việt Nam có nhược điểm là thủy phần cao. Trong khi việc áp dụng công nghệ, máy móc vào việc xử lý, sơ chế mật ong mới chỉ được thực hiện ở một số doanh nghiệp, HTX.

Do đó, mật ong Việt xuất khẩu phần lớn mới ở dạng thô, giá trị kinh tế thu về không cao, chưa đến 4 USD/kg. Điều này cũng dẫn đến tình trạng mật ong Việt Nam bị các đơn vị phân phối ở nước ngoài mua về rồi đầu tư công nghệ xử lý, dán nhãn mác mới, xong xuất ngược về Việt Nam với giá cao.

Ngược lại có những đơn vị hiện đã đầu tư làm mật ong lên men. Tuy nhiên, hầu như các đơn vị chưa kiểm tra hàm lượng vi sinh vật sau khi kết thúc lên men nhưng vẫn gắn mác probiotic cho sản phẩm, chưa có những nghiên cứu phân tích các vi sinh vật gây độc có trong sản phẩm như E.Coli, Salmonella, Botulinum, areus... hay các kim loại nặng, sự chuyển hóa mật ong thành các chất như thế nào. Trong khi thế giới, dù là sản phẩm mật ong lên men nhưng họ chứng minh một cách rất rõ về những vấn đề này.

Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT) cho rằng, thị trường xuất khẩu mật ong luôn cạnh tranh gay gắt và biện pháp chống bán phá giá là đặc trưng của một số nước, nhất là Mỹ.

Do đó, cần đa dạng thị trường để tránh tình trạng bị phụ thuộc bởi 90% mật ong của Việt Nam hiện nay là dùng để xuất khẩu nhưng cũng có đến hơn 90% mật ong xuất khẩu là vào thị trường Mỹ. Thời gian gần đây, việc xuất khẩu mật sang thị trường này giảm chủ yếu do bị áp thuế cao.

Muốn đa dạng được thị trường, việc quan tâm thị hiếu, nhu cầu thị trường của từng nước được coi là yếu tố quan trọng. Nếu như Hàn Quốc, Trung Quốc không thích mật ong kết tinh, thì thị trường châu Âu, Mỹ ưa chuộng mật kết tinh.

Hay khi xuất khẩu mật ong sang một số thị trường Halal, các HTX, doanh nghiệp cũng cần lưu ý rằng ong bản chất là thụ phấn. Chính vì vậy, mật ong không phải là sản phẩm thuần chay vì việc thu hoạch mật ong liên quan đến khai thác lao động và sức khỏe của ong. Quá trình này có thể gây căng thẳng và tổn thương cho ong, thậm chí ong có thể bị giết hại để kiểm soát đàn ong hoặc tối ưu hóa sản lượng mật thu hoạch. Do đó, nắm bắt đặc điểm của loài vật và đặc điểm văn hóa cũng là cách giúp mở cửa đầu ra cho mật ong.

Mặc dù việc xuất khẩu mật ong của Việt Nam đang có những bước tiến vững chắc, tuy nhiên vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức. Trong đó, vấn đề về vệ sinh an toàn thực phẩm, chất tồn dư và tiêu chuẩn quốc tế là những yếu tố quan trọng cần được xem xét và giải quyết hiệu quả. Chỉ khi các vấn đề này được khắc phục, ngành nuôi ong của Việt Nam mới có thể phát triển.

HTX, doanh nghiệp cần lưu ý, chỉ có sổ sách minh bạch, nghiên cứu khoa học cụ thể, chứng nhận rõ ràng mới có thể thuyết phục được khách hàng nhập khẩu. Do đó, không còn cách nào khác là cần phải tổ chức sản xuất sao cho sản phẩm mật ong khi đưa ra thị trường có thể truy xuất được nguồn gốc.