Để ngành quản lý quỹ trở thành trụ cột của thị trường vốn

Ngành quản lý quỹ ở Việt Nam phát triển khoảng 10 năm gần đây, quan điểm khi xây dựng hệ thống luật pháp cho ngành quỹ là tuân thủ theo thông lệ quốc tế, từ mô hình có các cấp giám sát, đến thiết kế sản phẩm, giới hạn danh mục đầu tư. Tại thời điểm đó, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thiết kế theo nguyên tắc thận trọng, đảm bảo các thông lệ quốc tế.

Theo số liệu của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và FiinGroup, vào cuối năm 2024, Việt Nam có 43 công ty quản lý quỹ đang hoạt động ổn định. Tổng tài sản quản lý (AUM) của các quỹ đầu tư, bao gồm quỹ mở, quỹ liên kết bảo hiểm, quỹ hưu trí đạt khoảng 25,6 tỷ USD, chỉ chiếm 5,9% GDP - tỷ lệ rất thấp so với một số quốc gia trong khu vực châu Á như Trung Quốc (19,1%), Thái Lan (20,4% GDP), Malaysia (51,5% GDP), hay Hàn Quốc (33,2% GDP). Số lượng nhà đầu tư cá nhân đang nắm giữ chứng chỉ quỹ mở khoảng hơn 423.000, thấp hơn nhiều so con số hơn 9 triệu tài khoản chứng khoán đang hoạt động.

Dù quy mô còn khá khiêm tốn, song có thể nói, ngành quỹ đang đứng trước cơ hội to lớn khi thị trường chứng khoán đang tiến gần hơn tới mục tiêu nâng hạng, gia tăng sức hút với dòng vốn trong và ngoài nước. Quan trọng hơn, nền kinh tế đang bước vào giai đoạn tăng tốc phát triển, với nhu cầu vốn cho phát triển hạ tầng cũng như phục vụ sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp gia tăng mạnh mẽ và nhu cầu đầu tư của nhà đầu tư cá nhân và tổ chức gia tăng khi nguồn vốn tích lũy dày thêm.

Theo bà Nguyễn Thị Hằng Nga, Tổng giám đốc VCBF, để ngành quỹ có thể phát huy vai trò của mình, rất cần những giải pháp đồng bộ và đột phá. Trước tiên, quỹ đầu tư cần được nhìn nhận là một kênh dẫn vốn quan trọng của nền kinh tế. Một khi dòng vốn của nhà đầu tư cá nhân có thể được huy động cho doanh nghiệp thông qua các quỹ đầu tư được quản lý chuyên nghiệp, điều này không những cải thiện lợi nhuận cho nhà đầu tư mà còn giảm gánh nặng cung ứng vốn lên hệ thống ngân hàng, đặc biệt khi tỷ lệ dư nợ tín dụng/GDP đã đạt mức cao, khoảng 134%.

Theo bà Hằng Nga, ngành quỹ cũng cần một kế hoạch hành động đồng bộ, với sự phối hợp chặt chẽ, từ định hướng dài hạn của cơ quan quản lý, hạ tầng phân phối rộng khắp, chất lượng nguồn nhân lực chuyên nghiệp và nguồn hàng hóa đầu tư dồi dào để thực sự bứt phá.

Về các giải pháp nâng cấp hạ tầng phân phối, VCBF cho rằng, cần cho phép ngân hàng cung cấp dịch vụ quản lý gia sản và chính thức phân phối chứng chỉ quỹ. Khi người dân đầu tư vào quỹ, ngân hàng giảm gánh nặng nhận tiền gửi và cho vay nền kinh tế. Hiện tại, các ngân hàng tại Việt Nam chưa được chính thức cung cấp dịch vụ quản lý gia sản, hay dịch vụ tư vấn đầu tư, trong khi ở một số ngân hàng trên thế giới, phí thu được từ dịch vụ quản lý gia sản có thể chiếm tới hơn 40% tổng phí dịch vụ của ngân hàng.

Bên cạnh đó, cần có các giải pháp để gia tăng số lượng và chất lượng hàng hóa trên thị trường vốn. Đây là điều kiện tiên quyết để quỹ có lợi nhuận hấp dẫn, tạo niềm tin dài hạn cho nhà đầu tư.

Bên cạnh đó, để tăng cường tính hấp dẫn của sản phẩm quỹ, VinaCapital đề xuất cho phép các quỹ đầu tư áp dụng cấu trúc nhiều hạng chứng chỉ quỹ để tùy chỉnh theo nhu cầu khác nhau của nhà đầu tư, không áp dụng thuế thu nhập cá nhân hoặc các loại thuế khấu trừ liên quan đối với cổ tức mà nhà đầu tư cá nhân nhận được từ quỹ, áp dụng các ưu đãi thuế theo bậc để khuyến khích nhà đầu tư nắm giữ dài hạn

Ông Nguyễn Công Minh - Trưởng ban Quản lý các Công ty Quản lý quỹ và Quỹ đầu tư chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, chúng tôi đang xây dựng đề án tái cấu trúc nhà đầu tư, trong đó có nhiều nội dung đáng chú ý như xây dựng khuôn khổ pháp lý để tháo gỡ khó khăn cho việc hoạt động của các quỹ đầu tư về mặt danh mục đầu tư, giới hạn đầu tư. Tiếp đó là thiết kế loại hình quỹ mới, chỉ số đầu tư. Cùng với đó là nâng cao năng lực của các công ty quản lý quỹ.

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã có trung tâm đào tạo chứng khoán, cấp chứng chỉ hành nghề. Tuy nhiên, việc đào tạo này không chỉ mình cơ quan quản lý mà phải có sự phối hợp đồng bộ từ cơ quản quản lý, tổ chức vận hành thị trường, thành viên thị trường.

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đang xây dựng đề án đào tạo nhà đầu tư, định hình rõ chiến lược đào tạo để có sự xuyên suốt, dài hơi. Theo dõi 10 năm gần đây, tỷ suất sinh lời ngành quỹ khá ổn, trung bình khoảng 13%, kỳ vọng trong giai đoạn tới ngành quỹ sẽ có nhiều cơ hội phát triển.