Đề nghị thanh tra toàn diện nhà ở xã hội

Sáng 13/5, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến báo cáo kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước năm 2023; tình hình thực hiện những tháng đầu năm 2024.

Báo cáo của Chính phủ khẳng định từ đầu năm 2024 đến nay, dù tình hình thế giới còn nhiều thách thức khó lường, những tăng trưởng kinh tế trong nước tiếp tục phục hồi, các hoạt động kinh tế - xã hội diễn ra sôi động hơn.

Trong đó, thị trường bất động sản có nhiều dấu hiệu chuyển biến tích cực, nhưng Chính phủ nhận định, thị trường bất động sản vẫn tồn tại nhiều khó khăn, cần quan tâm xử lý.

Đáng chú ý, theo Chính phủ, tiến độ triển khai gói cho vay nhà ở xã hội 120 nghìn tỷ đồng chưa đáp ứng kỳ vọng đề ra. Báo cáo cho hay, đến nay mới có 30 trong tổng 63 tỉnh gửi văn bản hoặc công bố trên cổng thông tin điện tử về danh mục dự án tham gia chương trình với 71 dự án.

Các ngân hàng thương mại cam kết cấp tín dụng cho 15 dự án với số tiền khoảng 7.000 tỷ đồng, trong đó 12 dự án có nhu cầu giải ngân với số tiền 956 tỷ đồng (gồm 947 tỷ đồng cho chủ đầu tư tại 8 dự án; 9 tỷ đồng cho người mua nhà tại 4 dự án).

Ở góc độ cơ quan thẩm tra, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cũng nhìn nhận bất động sản có tín hiệu phục hồi, nhưng khó khăn về quy trình, thủ tục phát triển các dự án nhà ở xã hội. Thậm chí, thị trường xuất hiện tình trạng “lách luật” để đầu tư, mua bán nhà ở xã hội.

Gói cho vay nhà ở xã hội 120 nghìn tỷ đồng chậm, chưa đáp ứng kỳ vọng đề ra. Doanh nghiệp bất động sản vẫn đối mặt khó khăn về thanh khoản, dòng tiền. “Giá nhà chung cư, kể cả nhà ở xã hội tại một số địa bàn tăng cao đột biến do nguồn cung khan hiếm, cơ cấu sản phẩm trên thị trường mất cân đối”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nói.

Tương tự, giá đất nền cũng tăng trở lại tại các thành phố lớn, thậm chí giá tăng cục bộ do đầu cơ, gây ảnh hưởng tới nhu cầu nhà ở của người dân, lao động.

Báo cáo đánh giá, xét ở khía cạnh hiệu quả kinh tế - xã hội, tình trạng đầu cơ đất đai dẫn đến nhiều hệ lụy. Trước tiên, người có nhu cầu thực (ở, sản xuất, kinh doanh) không thể tiếp cận trong khi đất đai bị bỏ hoang do bị đầu cơ. Nguồn lực xã hội thay vì dành cho đầu tư sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm lại bị “chôn” vào đất, làm tăng chi phí của doanh nghiệp, giảm khả năng cạnh tranh của nền kinh tế.

Trong khi đó, người có nhu cầu mua nhà ở, đất ở thực sự đang phải trả một khoản tiền lớn cho giới đầu cơ. “Người nghèo đang phải chi trả nhiều hơn cho nhu cầu về nhà ở, khiến tình trạng gia tăng khoảng cách giàu nghèo trong xã hội ngày càng trầm trọng”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nêu.

Do đó, cơ quan thẩm tra của Quốc hội đề nghị Chính phủ đánh giá và có giải pháp ổn định tình hình; chỉ đạo thanh tra toàn diện công tác phát triển nhà ở xã hội; xác định vướng mắc, bất cập, vi phạm, tiêu cực để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Ủy ban Kinh tế cũng đề nghị rà soát, sửa đổi các quy định, điều kiện, thủ tục hành chính, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để đẩy nhanh tiến độ đầu tư các dự án nhà ở xã hội. Trong đó, cần tạo thuận lợi tối đa cho người dân được mua nhà ở xã hội và tiếp cận vốn vay, ưu tiên thúc đẩy tiến độ gói tín dụng 120 nghìn tỷ đồng cho vay nhà ở xã hội.

Năm 2024, Chính phủ giao mục tiêu cả nước hoàn thành 130.000 căn nhà ở xã hội. Tuy nhiên, thống kê đến hết quý I/2024, cả nước mới có 13 dự án nhà ở xã hội đã hoàn thành, khởi công xây dựng và được chấp thuận chủ trương đầu tư với quy mô 16.008 căn. Trong số đó, mới chỉ có 5 dự án hoàn thành với quy mô 2.016 căn. Tiến độ này cho thấy, mục tiêu hoàn thành 130.000 căn hộ nhà ở xã hội trong năm nay sẽ phải rất nỗ lực mới đạt được.