Đề xuất chuyển SCIC thành quỹ đầu tư của Chính phủ

Tại phiên chuyên đề Tài chính - Ngân hàng của "Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025, triển vọng 2026" với chủ đề “Huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính cho tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2026-2030”, TS. Phạm Xuân Hoè, Tổng Thư ký Hiệp hội Cho thuê tài chính Việt Nam cho rằng, hệ thống kênh dẫn vốn hiện nay đang bộc lộ những giới hạn rõ rệt khi tín dụng ngân hàng vẫn chiếm hơn 60% tổng nguồn vốn của nền kinh tế. Tỷ lệ tín dụng trên GDP đã ở mức khoảng 137% và nếu không phát triển mạnh các kênh vốn khác, con số này có thể tăng lên 180% vào năm 2030.

Do đó, để giảm sự lệ thuộc của nền kinh tế vào kênh tín dụng ngân hàng, cần sớm định vị lại vai trò của SCIC và tái cơ cấu Ngân hàng Phát triển Việt Nam trong hệ thống kênh dẫn vốn.

Với Ngân hàng Phát triển Việt Nam, ông Hòe cho rằng, cần một cuộc tái cấu trúc triệt để để định chế này thực sự trở thành ngân hàng đầu tư của nền kinh tế, tập trung cung cấp vốn trung và dài hạn cho các dự án phát triển. Nếu tiếp tục vận hành theo mô hình hiện nay, hiệu quả hoạt động của ngân hàng này sẽ rất hạn chế và khó đáp ứng yêu cầu của giai đoạn tăng trưởng mới.

Đối với SCIC, TS. Phạm Xuân Hoè đề xuất chuyển mô hình hoạt động từ đơn vị đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp sang quỹ đầu tư của Nhà nước. Theo ông, những doanh nghiệp nhà nước đã cổ phần hóa và hoạt động hiệu quả nên tự huy động vốn trên thị trường, trong khi quỹ đầu tư của Chính phủ cần tập trung nguồn lực cho các ngành kinh tế chiến lược, then chốt. Nếu SCIC được tổ chức theo mô hình tương tự Temasek của Singapore, khả năng huy động và phân bổ vốn cho các lĩnh vực ưu tiên như công nghiệp chip, công nghệ cao hay các ngành nền tảng khác sẽ được mở rộng đáng kể.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng điều kiện tiên quyết cho quá trình chuyển đổi là hoàn thiện khung pháp lý riêng cho SCIC, trong đó xác định rõ cơ chế quản trị, trách nhiệm giải trình và giám sát độc lập. Bên cạnh đó, vấn đề nguồn vốn cũng được đặt ra, với đề xuất cho phép SCIC giữ lại lợi nhuận sau thuế để tăng vốn điều lệ, thay vì nộp toàn bộ về ngân sách như hiện nay.

Từ phía cộng đồng doanh nghiệp, chủ tịch liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Hồ Sỹ Hùng cho rằng, nếu SCIC vận hành theo mô hình quỹ đầu tư, hiệu quả sử dụng vốn Nhà nước có thể được cải thiện thông qua tái đầu tư và tích lũy dài hạn. Trong khi đó, lãnh đạo SCIC đề xuất phân loại doanh nghiệp nhà nước, tập trung phần vốn tại các doanh nghiệp thuần túy thương mại về một đầu mối để giảm tình trạng phân tán nguồn lực.

Theo lộ trình được SCIC đề xuất, giai đoạn 2026–2027 sẽ tập trung hoàn thiện cơ chế và thử nghiệm đánh giá hiệu quả theo danh mục đầu tư, trước khi mở rộng đầu tư và tham gia các thương vụ lớn hơn trong giai đoạn sau năm 2027. Việc chuyển đổi, nếu được triển khai, sẽ đánh dấu sự thay đổi đáng kể trong cách Việt Nam quản lý và sử dụng vốn Nhà nước.