Đề xuất nghiên cứu giám định niên đại lịch sử đối với gỗ lũa trai vàng

Ông Chu Văn Ân - nhà sáng lập thương hiệu Chu Gia Trác Mộc tham dự sự kiện, chia sẻ thông tin về ứng dụng nghiên cứu hoạt động giám định niên đại lịch sử trên cơ sở nguyên liệu gỗ lũa trai vàng, nhằm gia tăng giá trị cho thương hiệu Chu Gia Trác Mộc.

Khai mạc hội thảo, Tiến sĩ Hà Văn Cẩn - Viện trưởng Viện Khảo cổ học cho biết: Hội thảo khoa học Thông báo khảo cổ học toàn quốc lần thứ 60 là hoạt động khoa học, nhằm đưa tri thức lịch sử, văn hóa, khảo cổ đến với giới học thuật trong nước và quốc tế, góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong nghiên cứu, bảo vệ, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc. Đây cũng là một cơ hội lớn để các cán bộ trẻ tiếp cận học hỏi các thế hệ đi trước nhằm hoàn thiện năng lực khoa học của mình. Đồng thời, là dịp cổ vũ, kêu gọi toàn thể các nhà khoa học cùng tiếp tục đồng lòng, chung sức, phát huy cao độ tinh thần đoàn kết, xây dựng ngành khảo cổ học nước nhà ngày càng phát triển.

PGS.TS. Nguyễn Đức Minh - Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam chia sẻ: Kể từ Hội thảo "Những phát hiện mới về khảo cổ học lần thứ 59 năm 2024", một năm trôi qua, chúng ta tiếp tục chứng kiến những hoạt động khảo cổ học sôi động trên địa bàn cả nước với những phát hiện và thành quả nghiên cứu mới rất đa dạng và có giá trị to lớn. Trong đó, sơ bộ có một số hoạt động nổi bật như: Khảo cổ học Tiền Sơ sử có khai quật di tích Quỳnh Văn (Nghệ An), Mán Bạc (Ninh Bình), Cát Đồn (Hải Phòng) Vườn Chuối (Hà Nội), Phan Hiệp (Lâm Đồng), Plei Ring (Gia Lai), Kim Long, Cù Bị 4, Quảng Thành (Bà Rịa -Vũng Tàu), Cù Lao Rùa (Bình Dương),…

Điều tra phát hiện một địa điểm văn hóa Xóm Cồn tại Ninh Tân (Khánh Hòa), điều tra khảo sát tại huyện Chư Sê (Gia Lai); Khảo cổ học Lịch sử có khai quật di tích Thành Quên (Hà Nội), Luy Lâu (Bắc Ninh), Thiên Long Uyển (Quảng Ninh), Đại Cung Môn (Huế), Trường Lũy đoạn qua tỉnh Bình Định; Khảo cổ học Champa - Óc Eo có khai quật lần 2 di tích Tháp đôi Liễu Cốc (Huế), khai quật di tích Thạnh Trung (thành phố Cần Thơ)... Khảo cổ học "Dưới nước" có khai quật, thám sát tàu ở Luy Lâu, Bắc Ninh và Hội An; thám sát, điều tra các di tích khảo cổ học thương cảng Vân Đồn, Y Bích, Hội Triều (Thanh Hóa), Phú Tài (Quảng Ngãi), và khảo sát hai tường đá tại Quy Nhơn Đông, Gia Lai... Những kết quả này cho thấy, hoạt động khảo cổ học Việt Nam diễn ra sôi nổi, đạt hiệu quả cao và tiếp tục đóng góp quan trọng vào việc phục dựng lịch sử văn hóa dân tộc.

Hội thảo cũng được lắng nghe nhiều ý kiến rất đáng chú ý về vấn đề giám định niên đại lịch sử - một trong số những vấn đề trọng tâm, cốt lõi của khảo cổ học. Tiêu biểu như, tại Hội thảo lần này, ông Chu Văn Ân - nhà sáng lập Công ty Cổ phần Chu Gia Trác Mộc đã có những chia sẻ sâu sắc về chủ đề: "Ứng dụng nghiên cứu hoạt động giám định niên đại lịch sử, gia tăng giá trị pháp lý, lịch sử, kinh tế cho thương hiệu Chu Gia Trác Mộc được chế tác sản phẩm từ gỗ lũa trai vàng".

Ông Chu Văn Ân cho biết: Ngày nay, trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu và xu hướng phát triển kinh tế sáng tạo, sản phẩm thủ công Mỹ nghệ Việt Nam đang dần khẳng định vị thế, nhờ sự kết hợp giữa giá trị văn hóa truyền thống và ứng dụng công nghệ hiện đại. Đồng thời, ông cũng chia sẻ rõ hơn về gỗ lũa trai vàng - một trong những nguyên liệu quý được sử dụng thường xuyên tại Công ty Cổ phần Chu Gia Trác Mộc. 

Ông khẳng định đây là một loại vật liệu hiếm, hình thành trong thời gian dài, trong điều kiện tự nhiên đặc biệt. Sự kết tinh giữa thớ gỗ cổ thụ và khoáng chất trong đất, nước tạo nên màu sắc ánh vàng tự nhiên - điều không thể sao chép bằng kỹ thuật nhân tạo. Chính vì quá trình hình thành mang tính trầm tích của thời gian, mỗi khối gỗ lũa trai vàng đều chứa đựng giá trị lịch sử, địa chất và sinh thái học.

Tuy nhiên, để chứng minh giá trị đó một cách khoa học, cần có hoạt động giám định nên đại lịch sử, qua đó nhằm xác định độ tuổi, nguồn gốc, môi trường hình thành của vật liệu bằng phương pháp chuyên sâu, khoa học. Hoạt động giám định niên đại đã trở thành nền tảng khoa học pháp lý giúp sản phẩm gỗ lũa trai vàng không chỉ là mỹ nghệ, mà còn là tài sản văn hóa, lịch sử có giá trị đầu tư.

Ông Chu Văn Ân khẳng định: Một thương hiệu chế tác nghệ thuật không thể chỉ dựa vào tay nghề tinh xảo. Điều làm nên sự khác biệt, chính là câu chuyện và minh chứng lịch sử đứng sau mỗi sản phẩm. Việc ứng dụng giám định niên đại vào thương hiệu gỗ lũa trai vàng không chỉ mang giá trị kinh tế trực tiếp, mà còn mở rộng thành ba tầng giá trị tích hợp.

Một là giá trị pháp lý: xác lập quyền sở hữu hợp pháp, cơ sở bảo hộ thương hiệu, ngăn chặn nạn sao chép và gian lận thương mại. Hai là giá trị lịch sử văn hóa: gắn kết sản phẩm với không gian địa văn hóa cụ thể, góp phần lưu giữ tri thức tự nhiên nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống. Ba là giá trị kinh tế và đầu tư: tăng giá trị thương mại của sản phẩm lên gấp 2, 3, 4, thậm chí 5 lần nhờ chứng thư xác thực, tạo nền tảng cho hoạt động đấu giá, triển lãm, xuất khẩu và du lịch văn hóa.

"Khi một tác phẩm từ gỗ lũa trai vàng được giám định rõ ràng về tuổi gỗ, ví dụ hình thành cách đây 1.200 năm, thì giá trị của nó không chỉ tăng gấp nhiều lần về kinh tế, mà còn mang sắc thái văn hóa độc bản. Giấy chứng nhận giám định trở thành chứng thư văn hóa, lịch sử đi kèm để giúp sản phẩm đủ điều kiện tham gia đấu giá quốc tế, trưng bày bảo tàng hoặc đăng ký bản quyền sở hữu trí tuệ công nghiệp... Điều này, đồng thời tạo nền tảng cho xây dựng thương hiệu quốc gia trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ, góp phần lan tỏa hình ảnh Việt Nam - đất nước của giá trị bền vững và sáng tạo, tinh hoa từ tự nhiên" - ông Chu Văn Ân cho biết.

Để chuyển hóa kết quả giám định thành lợi thế thương mại, thương hiệu cụ thể, từ quá trình thực tế triển khai tại Công ty Cổ phần Chu Gia Trác Mộc, ông Chu Văn Ân đề xuất có thể triển khai theo ba hướng chính như sau: Một là xây dựng hồ sơ giám định truy xuất số hóa. Mỗi sản phẩm được cấp mã định danh hoặc QR hoặc blockchain chứa dữ liệu về niên đại, nguồn gốc vật liệu, thông tin nghệ nhân chế tác, quy trình hoàn thiện và chứng nhận bản quyền. Điều này giúp người sở hữu, nhà sưu tầm hay nhà đầu tư dễ dàng xác thực, đồng thời bảo vệ thương hiệu khỏi hàng giả, hàng nhái.

Hai là, liên kết với cơ quan giám định quốc gia, hợp tác với Viện khoa học vật liệu, Viện địa chất hoặc Bảo tàng Lịch sử Quốc gia để chuẩn hóa quy trình kiểm định, xây dựng chuỗi giá trị chứng thực văn hóa cho gỗ lũa trai vàng Việt Nam. Ba là truyền thông và giáo dục thương hiệu - việc giám định niên đại có thể trở thành nội dung truyền thông hấp dẫn, khơi gợi sự tò mò, khẳng định chiều sâu văn hóa. Mỗi tác phẩm không chỉ là một món đồ nghệ thuật mà còn là một phần lịch sử được tái sinh.

Để phát huy tối đa giá trị hoạt động giám định niên đại, nhà sáng lập Chu Gia Trác Mộc đề xuất một số hướng triển khai cụ thể, như: Xây dựng trung tâm giám định bảo tồn gỗ lũa nghệ thuật Việt Nam, phối hợp giữa nhà nước - doanh nghiệp - viện nghiên cứu; ban hành tiêu chuẩn quốc gia về chứng nhận niên đại và nguồn gốc cho vật liệu quý hiếm; tổ chức các hội thảo, triển lãm quốc tế, giới thiệu sản phẩm gắn liền với hồ sơ giám định, tạo thương hiệu Việt Nam giá trị trường tồn. Ứng dụng chuyển đổi số; lưu trữ dữ liệu giám định trên nền tảng blockchain để đảm bảo tính minh bạch và chống làm hàng giả toàn cầu.

"Giám định niên đại lịch sử không chỉ là một công cụ khoa học mà còn là chìa khóa mở cánh cửa giá trị pháp lý, văn hóa và kinh tế cho các thương hiệu thủ công nghệ thuật Việt Nam. Đối với gỗ lũa triai vàng - món quà của thiên nhiên và thời gian, hoạt động giám định chính là hành trình khẳng định danh tính và di sản, đưa sản phẩm từ vị thế thủ công mỹ nghệ lên tầm tài sản văn hóa quốc gia" - ông Chu Văn Ân khẳng định.

Hội thảo "Hội thảo khoa học Thông báo khảo cổ học toàn quốc lần thứ 60 năm 2025" đã thành công tốt đẹp, đạt được những thành tựu rất to lớn. Thông qua hội thảo cho thấy khảo cổ học là bộ phận cốt lõi trong nền văn hóa dân tộc, luôn nhận được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và toàn xã hội. Những thành tựu nghiên cứu khảo cổ học đã và đang góp phần làm sáng tỏ nhiều vấn đề của tiến trình lịch sử, tiếp tục đóng góp quan trọng vào việc phục dựng lịch sử văn hóa dân tộc, nâng cao nhận thức cộng đồng, thúc đẩy bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của Việt Nam.