Diễn đàn Mekong Startup: Tìm lời giải cho bài toán chuyển đổi nông nghiệp xanh - hiện đại - bền vững

Tham dự diễn đàn có Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam; đại diện các bộ, ngành trung ương; các tổ chức, hiệp hội doanh nghiệp trong và ngoài nước, cùng lãnh đạo các tỉnh, thành khu vực ĐBSCL tham dự.

Đây là lần đầu tiên Đồng Tháp tổ chức diễn đàn quy mô cấp vùng về khởi nghiệp hướng đến mục đích nâng cao nhận thức của các cấp, ngành, doanh nghiệp tại khu vực ĐBSCL về biến đổi khí hậu, giảm phát thải, xanh hóa và hiện đại hóa ngành nông nghiệp, đồng thời tạo lập các chương trình nghị sự gắn với các chuỗi ngành hàng trọng điểm của khu vực như lúa gạo, trái cây, thủy hải sản, giúp các bên chia sẻ và có chung nhận định về bối cảnh, thách thức, cơ hội cũng như xác lập một số giải pháp bước đầu và hành động ưu tiên nhằm nhanh chóng đưa các cam kết vào thực tiễn.

Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp, Phạm Thiện Nghĩa chia sẻ, từ năm 2016, Đồng Tháp đã tiến hành nhiều giải pháp đồng bộ và quyết liệt để hiện thực hóa mục tiêu trở thành địa phương khởi nghiệp như: tập trung cho công tác giáo dục, đào tạo nghề, để nâng cao kỹ năng nghề nghiệp cho lực lượng lao động địa phương, tổ chức nhiều hoạt động thúc đẩy, hỗ trợ hoạt động khởi nghiệp với nhiều nội dung thiết thực nhằm tiếp tục hỗ trợ và lan tỏa tinh thần khởi nghiệp trong các tầng lớp nhân dân; nhất là đối tượng học sinh, sinh viên, lao động nông thôn, tổ chức các cuộc thi ý tưởng đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp ở các cấp, tạo thành phong trào sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân.

Ông Phạm Thiện Nghĩa cho biết, giai đoạn 2021 - 2025, phát triển doanh nghiệp và thúc đẩy khởi nghiệp được xác định là 1 trong 5 đột phá chiến lược phát triển của tỉnh. Trong đó, ưu tiên, tạo điều kiện phát triển doanh nghiệp ứng dụng khoa học, công nghệ cao, sử dụng công nghệ hiện đại, thân thiện với môi trường phù hợp với địa phương; chú trọng phát triển doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo; hướng doanh nghiệp tiếp cận chương trình chuyển đổi số, đổi mới, chuyển giao khoa học, công nghệ tiên tiến gắn với kinh tế tuần hoàn để khai thác có hiệu quả nguồn tài nguyên bản địa. 

Trong bối cảnh đó, việc "liên kết" là một trong những "chìa khoá" quan trọng để đi đến thành công và là một xu thế tất yếu, giúp các địa phương nâng cao năng lực sản xuất, kinh doanh, phát triển bền vững, trong thời gian qua, các địa phương trong khu vực ĐBSCL đã có nhiều hoạt động liên kết, hợp tác mang lại hiệu quả thiết thực như: Diễn đàn Mekong Connect, Diễn đàn kết nối du lịch giữa TP. Hồ Chí Minh và 13 tỉnh, thành ĐBSCL, Liên kết tiểu vùng Đồng Tháp Mười và hiện là Diễn đàn Mekong Startup.

Theo lãnh đạo tỉnh Đồng Tháp, Diễn đàn Mekong Startup còn là nơi tìm lời giải cho bài toán chuyển đổi nông nghiệp xanh - hiện đại - bền vững để tạo bứt phá cho kinh tế vùng, hướng tới mục tiêu tập hợp, thúc đẩy hành động của cả hai khu vực công - tư, đặc biệt là lực lượng doanh nghiệp có yếu tố đổi mới sáng tạo nhằm cụ thể hóa chủ trương của Chính phủ về Quy hoạch ĐBSCL thời kỳ 2021- 2030, tầm nhìn đến năm 2050 theo hướng "phát triển bền vững, đổi mới sáng tạo, đảm bảo hài hòa các lợi thế tự nhiên, đồng thời tạo nên những dấu ấn riêng". 

Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp tin rằng, sự kiện cũng là cơ hội nâng cao nhận thức của các cấp, ngành, doanh nghiệp trong vùng về chống biến đổi khí hậu, giảm phát thải, giới thiệu, quảng bá những sản phẩm, dịch vụ điển hình từ hoạt động khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo nhằm thực hiện mục tiêu xây dựng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh cho khu vực theo tinh thần chỉ đạo của Đảng và Chính phủ.

Phát biểu tại diễn đàn, ông Trần Thanh Nam - Thứ trưởng Bộ NN&PTNT cho biết, ĐBSCL là một trong 7 vùng kinh tế của cả nước, có nhiều tiềm năng. Nơi đây đóng góp 50% sản lượng lúa, 95% sản lượng gạo xuất khẩu, 65% sản lượng thủy sản nuôi trồng, 60% sản lượng cá xuất khẩu và gần 70% sản lượng trái cây của cả nước. Dù đạt nhiều thành tựu quan trọng, Nông nghiệp Việt Nam vẫn còn manh mún, tính liên kết chưa cao, chưa chú trọng công nghệ lẫn đổi mới sáng tạo. 

Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT tại Hội nghị Thượng đỉnh của Liên Hợp Quốc về hệ thống lương thực, thực phẩm cùng năm, Việt Nam cũng đặt mục tiêu trở thành quốc gia sản xuất, cung cấp thực phẩm minh bạch - trách nhiệm - bền vững. Do đó, yếu tố xanh hơn, phát thải thấp, giá trị cao, ứng dụng sinh thái tuần hoàn đóng vai trò quan trọng trong giai đoạn 2021-2030.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT cho rằng, phát triển nông nghiệp thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu và cần đầu tư phù hợp với đặc thù ngành lẫn địa phương. Ông Nam khẳng định, nếu xử lý tốt các phụ phẩm từ lúa gạo, thủy hải sản, trái cây tại ĐBSCL, đó sẽ là tài nguyên khổng lồ, gia tăng doanh thu cho ngành, góp phần tạo công ăn việc làm cho người dân. Nông nghiệp xanh, giảm phát thải tại ĐBSCL cũng được xem là định hướng quan trọng, hướng đến bền vững. Theo tính toán của ngành nông nghiệp, lượng phát thải từ lĩnh vực lương thực, thực phẩm hiện chiếm đến 19% lượng phát thải cả nước, riêng ngành lúa gạo cán 48%; do đó, cần ưu tiên giảm phát thải.

Tại Diễn đàn các doanh nghiệp, tổ chức đã thảo luận trao đổi, đối thoại với lãnh đạo Chính phủ, Bộ, ngành Trung ương và các cấp chính quyền địa phương để cùng tháo gỡ khó khăn, nhanh chóng phục hồi và phát triển phù hợp với xu thế của thế giới. Trong khuôn khổ diễn đàn, các doanh nghiệp lớn, đơn vị startup, lãnh đạo địa phương chia sẻ các góc nhìn xoay quanh bài toán phát triển chuỗi ngành hàng trọng điểm dưới thách thức của biến đổi khí hậu. Cũng như một số vấn đề như bức tranh toàn cảnh về sự phát triển chuỗi lúa gạo, trái cây, thảo luận về các đổi mới sáng tạo trong ngành nông nghiệp, tạo dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. 

Ngoài ra, lãnh đạo các địa phương, doanh nghiệp tham dự diễn đàn còn được nghe các chuyên gia nước ngoài từ tổ chức Oxfam, GIZ, IDH... đưa ra góc nhìn theo hướng vĩ mô và vi mô, "hiến kế" cho việc thích ứng và tận dụng tốt các thuận lợi đổi mới sáng tạo đem lại.

Phát biểu chỉ đạo tại Diễn đàn Mekong Startup, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam đánh giá cao với sự nỗ lực và cố gắng của các tỉnh thành ĐBSCL. Phó Thủ tướng Chính phủ lưu ý, để tạo động lực phát triển trong khu vực ĐBSCL cần phải khơi dậy khát vọng trong cả đất nước, điều này rất quan trọng. Khát vọng rồi phải có cách làm rất sáng tạo; có thể tham khảo nhưng phải phát triển theo chiều sâu, chứ không nên bắt chước.

Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam yêu cầu các tỉnh, thành trong khu vực và Bộ NN&PTNT cần có chương trình, văn bản cụ thể trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ có kế hoạch cụ thể để thực hiện. Các doanh nghiệp gặp gỡ không chỉ để trao đổi, tìm lời giải, doanh nghiệp lớn hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ mà còn phải nâng cao giá trị tinh thần, phải khởi nghiệp, tạo môi trường phát triển ổn định. "Phải đi cùng nhau, không chỉ nhà khoa học, nhà nông, nhà nước, nhà doanh nghiệp, giữa các địa phương mà xa hơn là giữa Việt Nam và thế giới", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Tại diễn đàn, lãnh đạo Bộ NN&PTNT và đại diện 13 tỉnh thành khu vực ĐBSCL ký cam kết về giảm phát thải khí nhà kính lĩnh vực nông nghiệp. Điều này được hiện thực hóa bằng các lộ trình cụ thể để đồng hành với Chính phủ hướng đến các mục tiêu đã đưa ra tại COP 26.