Diễn đàn Tiếp thị và Tiêu dùng 2025: Xây dựng thị trường thông minh và có trách nhiệm

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang trên đà phục hồi và tăng trưởng, thị trường tiêu dùng tiếp tục chứng tỏ vai trò là động lực quan trọng của phát triển. Sáu tháng đầu năm 2025, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng đã tăng trên 9% so với cùng kỳ, trong khi GDP đạt mức tăng trưởng ấn tượng 7,52%. 

Sức mua trong xã hội được duy trì tích cực, các lĩnh vực dịch vụ du lịch, lưu trú, ăn uống phục hồi mạnh mẽ, còn thương mại điện tử và thanh toán không dùng tiền mặt tiếp tục bứt phá. Những con số này cho thấy tiềm năng lớn của thị trường Việt Nam, đồng thời phản ánh sự thay đổi nhanh chóng trong hành vi của người tiêu dùng, đặc biệt ở nhóm thế hệ trẻ, gắn liền với nhu cầu về sản phẩm xanh, minh bạch và bền vững.

Tuy nhiên, cơ hội luôn song hành với thách thức. Doanh nghiệp Việt Nam hiện nay không chỉ đối diện với áp lực cạnh tranh gay gắt trên thị trường nội địa mà còn phải đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe từ quốc tế về tiêu chuẩn chất lượng, quy trình xanh và năng lực đổi mới sáng tạo. Bối cảnh này càng đặt ra tính cấp thiết khi Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị đã xác định chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và phát triển khoa học công nghệ là một trong những đột phá chiến lược, trong đó lĩnh vực thương mại và tiêu dùng đóng vai trò đặc biệt quan trọng.

Tại diễn đàn, Tiến sĩ Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh, đã có những chia sẻ sâu sắc về tình hình và xu hướng tiêu dùng tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh hậu đại dịch. Ông nhấn mạnh ba vấn đề lớn mà chúng ta cần tập trung thảo luận. Thứ nhất là sự thận trọng trong tiêu dùng của người dân, bất chấp tăng trưởng kinh tế.

Mặc dù nền kinh tế Việt Nam đã và đang thể hiện sự phục hồi ấn tượng với mức tăng trưởng GDP đáng kể - như năm 2024 đạt 7,09% và mục tiêu năm 2025 là trên 8%, chúng ta vẫn nhận thấy một tâm lý tiêu dùng khá dè dặt trong xã hội. Sự tăng trưởng 7.2% trong tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng có vẻ cao, nhưng nếu nhìn kỹ hơn, thì đây vẫn chưa phản ánh đúng tiềm năng, đặc biệt khi so với tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế. Lý do chính cho hiện tượng này, theo ông, là yếu tố niềm tin. Niềm tin của người tiêu dùng vào sự ổn định của thị trường và thu nhập tương lai vẫn chưa hoàn toàn được củng cố. Dịch bệnh COVID-19 đã tác động sâu sắc đến thói quen chi tiêu, khiến người dân trở nên thận trọng hơn và ưu tiên những khoản chi cần thiết.

Vấn đề thứ hai là chúng ta đang chứng kiến xu hướng tăng cường tiết kiệm và đầu tư phòng thủ thay vì chi tiêu. Dù lãi suất ngân hàng ở mức thấp, người dân vẫn có xu hướng gửi tiền tiết kiệm rất nhiều. Điều này cho thấy một sự thay đổi trong hành vi tài chính, nơi việc tích lũy và bảo toàn tài sản được ưu tiên hơn việc chi tiêu. Đặc biệt, sau những biến động của đại dịch, tâm lý "tiền phòng thủ" (defensive money) trở nên rõ nét.

Vấn đề thứ ba người tiêu dùng Việt Nam cũng đang hình thành những phong cách sống và giá trị mới. Tiêu dùng không chỉ đơn thuần là câu chuyện về thu nhập hay tăng trưởng, mà còn là sự phản ánh của thái độ và phong cách sống. Rất nhiều người, đặc biệt là giới trẻ, đang hướng tới một cuộc sống "xanh, sạch, an toàn".

Ngoài ra, chúng ta cũng không thể bỏ qua những khó khăn mà các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) cũng như các hộ gia đình đang đối mặt trong việc tiếp cận nguồn vốn, tín dụng. Mặc dù Việt Nam vẫn là một thị trường tiêu dùng hấp dẫn đối với cả nhà đầu tư lớn và nhỏ, nhưng việc duy trì và thúc đẩy sức mua, đặc biệt là ở nhóm đối tượng này, là vô cùng quan trọng. Trước những thực tế này, vai trò của Chính phủ trong việc kích cầu tiêu dùng trở nên cấp thiết. Các chính sách tài khóa như giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) hay các chương trình khuyến mại tập trung quốc gia đều là những động thái tích cực.

Mặc dù có nhiều tiềm năng, doanh nghiệp Việt Nam cũng đang đứng trước những thách thức không nhỏ. Áp lực cạnh tranh trên thị trường nội địa ngày càng gay gắt với sự hiện diện của nhiều thương hiệu quốc tế. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp còn phải đáp ứng yêu cầu ngày càng cao từ thị trường xuất khẩu về tiêu chuẩn chất lượng, quy trình sản xuất xanh và năng lực đổi mới sáng tạo. Trong bối cảnh đó, Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị đã xác định chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và phát triển khoa học công nghệ là một trong những đột phá chiến lược.

Các chuyên gia nhận định, diễn đàn góp phần giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, tối ưu chiến lược tiếp thị, thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa, phát triển tiêu dùng bền vững và mở rộng hợp tác ngành.

Tuy nhiên, doanh nghiệp nhỏ và vừa còn gặp khó trong tiếp cận vốn, đối mặt áp lực từ thương hiệu quốc tế. Vì vậy, vai trò của Nhà nước trong kích cầu, như giảm thuế VAT, chương trình khuyến mại quốc gia, là rất cần thiết. Trong bối cảnh hội nhập, doanh nghiệp phải vừa giữ thị phần trong nước, vừa đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế về chất lượng, sản xuất xanh, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo – những trụ cột chiến lược để xây dựng một thị trường tiêu dùng thông minh, bền vững và có trách nhiệm.