Doanh nghiệp tư nhân vẫn mong mỏi tiếp cận nguồn vốn

Phát biểu đề dẫn Toạ đàm, ông Lại Bá Hà, Phó Tổng biên tập Báo Hà Nội mới chia sẻ, bối cảnh Nghị quyết 68-NQ/TƯ mở ra nhiều cơ chế thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tư nhân, trong đó có cởi "nút thắt" về chính sách tín dụng - vốn, Tọa đàm trực tuyến với chủ đề "Khơi thông nguồn vốn nhằm thúc đẩy kinh tế tư nhân" với sự có mặt của đại diện các doanh nghiệp, các hiệp hội, các ngân hàng... sẽ phác hoạ được xu hướng phát triển doanh nghiệp, từ đó đề xuất giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp hiệu quả.

Tổng biên tập báo Hànộimới Nguyễn Minh Đức cho rằng: Quá trình phát triển kinh tế tư nhân đặt ra vấn đề khơi thông nguồn vốn để các doanh nghiệp phát triển. Đây là bài toán lớn mà các doanh nghiệp nói chung cũng như doanh nghiệp vừa và nhỏ nói riêng cần được tháo gỡ. Vậy cần làm gì để các doanh nghiệp không có tài sản thế chấp có thể tiếp cận nguồn vốn?

"Thông qua tọa đàm hôm nay, với sự có mặt của cơ quan chức năng, đại diện các ngân hàng thương mại, cũng như các doanh nghiệp, có thể phần nào trả lời câu hỏi: Mức lãi suất hiện nay có phù hợp với mặt bằng lãi suất chung ở trong nước, hay so với mặt bằng lãi suất quốc tế, cũng như với các quốc gia ở Đông Nam Á? Các định chế tài chính đã hỗ trợ doanh nghiệp không có tài sản thế chấp, cũng như hỗ trợ bảo lãnh như thế nào?", ông Nguyễn Minh Đức nói.

Chia sẻ về thực trạng tiếp cận vốn của doanh nghiệp nhỏ và vừa hiện nay, ông Mạc Quốc Anh - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP. Hà Nội cho biết, thực trạng tiếp cận vốn của doanh nghiệp nhỏ và vừa đang là một trong những điểm nghẽn lớn nhất ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tồn tại và phát triển của khu vực kinh tế tư nhân tại Việt Nam.

Theo khảo sát nội bộ của Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội năm 2024, có đến 67% doanh nghiệp hội viên cho biết gặp rất nhiều trở ngại khi tiếp cận vốn vay, trong đó nổi lên là các yếu tố: Thiếu tài sản đảm bảo, lãi suất quá cao và quy trình xét duyệt kéo dài, phức tạp.

"Phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa có khả năng chứng minh hiệu quả kinh doanh một cách minh bạch và khoa học qua hệ thống báo cáo tài chính đạt chuẩn. Khoảng 60% doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa thực hiện kiểm toán độc lập, và nhiều đơn vị vẫn sử dụng sổ sách kế toán nội bộ không đáp ứng chuẩn mực theo yêu cầu của ngân hàng. Đây là nguyên nhân khiến ngân hàng gặp khó khăn trong việc định giá mức độ rủi ro tín dụng và thường từ chối cấp vốn hoặc chỉ phê duyệt ở mức thấp. Bên cạnh đó, khung pháp lý về bảo lãnh tín dụng và hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn còn rất phân tán, chồng chéo", ông Mạc Quốc Anh phân tích.

Các chính sách từ Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (2017) cho đến các Nghị định hướng dẫn vẫn chưa đồng bộ với thực tiễn, đặc biệt ở khâu tổ chức thực hiện. Các Quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ở trung ương và địa phương hoạt động còn hạn chế. Số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy, đến cuối năm 2024, tỷ lệ giải ngân từ Quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa chỉ đạt khoảng 30-35% trên tổng vốn được cấp, phản ánh sự bất cập trong mô hình vận hành và phối hợp chính sách.

Một nguyên nhân sâu xa khác đến từ tâm lý e ngại rủi ro của hệ thống ngân hàng thương mại. Trong bối cảnh nợ xấu tăng cao và thị trường bất động sản còn trầm lắng, các ngân hàng ngày càng thận trọng hơn với việc cho doanh nghiệp nhỏ và vừa vay, bởi tệp doanh nghiệp này vốn được xem là có mức độ rủi ro tín dụng cao hơn các tập đoàn, doanh nghiệp lớn.

Chưa kể, chi phí tiếp cận vốn cũng là rào cản lớn. Lãi suất cho vay thực tế mà doanh nghiệp nhỏ và vừa đang chịu dao động từ 9% đến 12%/năm – cao hơn mức trung bình trong khu vực ASEAN từ 2-4 điểm phần trăm. Đối với những doanh nghiệp khởi nghiệp hoặc đang đổi mới mô hình sản xuất theo hướng chuyển đổi xanh, đây là áp lực tài chính cực lớn, khiến nhiều doanh nghiệp lựa chọn... rút lui khỏi thị trường.

Có thể khẳng định, việc tiếp cận vốn hiện nay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn còn rất nhiều rào cản, xuất phát từ cả phía doanh nghiệp, hệ thống ngân hàng, và khung thể chế. Nếu không được khơi thông kịp thời, đây sẽ tiếp tục là lực cản lớn nhất đối với sự phát triển của kinh tế tư nhân – khu vực đang đóng góp trên 40% GDP và hơn 85% tổng số việc làm toàn xã hội.

Ngân hàng không nên chạy theo chỉ tiêu

Tại Tọa đàm, ông Đinh Duy Hưng, Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH Duy Hưng cho biết, là chủ doanh nghiệp siêu nhỏ và từng vay vốn ngân hàng nên ông hiểu rất rõ những khó khăn của doanh nghiệp vừa và nhỏ khi đi vay vốn.

"Việc tiếp cận vốn vay có khá nhiều vấn đề. Và sau khi giải ngân cho doanh nghiệp xong, nhân viên ngân hàng thường bỏ bẵng, không chăm sóc, hỗ trợ hay tìm hướng để doanh nghiệp phát triển lên", ông Hưng nói.

Cùng với đó, bản thân ông Hưng đã đi vay tại 4 nơi và cả 4 nơi đều bắt buộc phải mua bảo hiểm. Mặc dù báo chí đã phản ánh nhiều lần nhưng tình trạng này vẫn tồn tại. Đây là vấn đề nhức nhối trong tiếp xúc nguồn vồn. Số tiền dùng để mua 4 gói bảo hiểm là không nhỏ, trong khi nếu được sử dụng để bổ sung vốn cho doanh nghiệp thì sẽ mang lại hiệu quả thiết thực hơn nhiều.

Ông Nguyễn Hoàng Long, Chủ tịch HĐQT Doanh nghiệp Start-up về công nghệ xanh cho biết, từ thực tế tham gia điều hành khoảng 5 doanh nghiệp, ông thấy tỷ lệ vốn tín dụng ngân hàng trong các doanh nghiệp là 0%, chủ yếu là vốn tự có. Các doanh nghiệp Start-up chủ yếu trông cậy vào vốn của các quỹ, với độ mở của nguồn vốn này cao hơn rất nhiều so với ngân hàng.

Ông Long cũng chia sẻ, các doanh nghiệp đều là doanh nghiệp trách nhiệm hữu hạn. Các cổ đông, thành viên chỉ nên chịu trách nhiệm cho phần vốn góp vào. Tuy nhiên, hiện nay, họ đều phải mang tài sản cá nhân đi thế chấp, tức "phá hạn" trách nhiệm, khiến họ chịu nhiều trách nhiệm hơn với phần đóng góp vào doanh nghiệp.

Từ thực tế trên, ông Long mong muốn thị trường tín dụng sẽ có những đổi mới theo hướng mở, tạo ra cơ hội vay tín chấp cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, như với cá nhân. Ngoài ra, các ngân hàng sẽ tư vấn, giúp doanh nghiệp xây dựng kế hoạch kinh doanh bài bản, có tính khả thi cao, qua đó đánh giá điểm tín dụng làm căn cứ cho vay, hơn là họ phải mang tài sản cá nhân ra thế chấp.

Đại diện ngân hàng ACB, BIDV... có mặt tại toà đàm chia sẻ, các ngân hàng luôn luôn đồng hành cùng doanh nghiệp.

Bà Bùi Anh Thư, đại diện Ngân hàng BIDV cho biết, BIDV thực hiện nghiêm túc Nghị quyết 68/NQ-CP cùng các chương trình hỗ trợ của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước; khẳng định vai trò tiên phong trong việc tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế.

BIDV tập trung mạnh mẽ vào đối tượng doanh nghiệp nhỏ và vừa - lực lượng nòng cốt của nền kinh tế - thông qua gói giải pháp tài chính toàn diện như: Gói tín dụng ưu đãi đặc biệt hỗ trợ vốn lưu động, bổ sung vốn thiếu hụt, đầu tư mở rộng sản xuất kinh doanh cho DNNVV bị ảnh hưởng, với lãi suất cạnh tranh và thủ tục nhanh chóng; hỗ trợ lãi suất theo Nghị quyết 68/NQ-CP: Áp dụng chính sách hỗ trợ lãi suất 2%/năm từ ngân sách Nhà nước thông qua BIDV, giúp giảm đáng kể gánh nặng chi phí vay vốn đối với doanh nghiệp đủ điều kiện.

Bà Nguyễn Thị Nga, Giám đốc Quan hệ khách hàng doanh nghiệp cao cấp Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) cho biết, tại ACB, hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ luôn là một trong những chiến lược trọng tâm.

Ngân hàng ACB đang triển khai nhiều sản phẩm được thiết kế riêng, phù hợp với đặc thù vận hành và quy mô của nhóm khách hàng này, như vay vốn bổ sung lưu động trung hạn và ngắn hạn với lãi suất cạnh tranh, thủ tục nhanh gọn, điều kiện vay phù hợp năng lực tài chính của từng doanh nghiệp; sản phẩm tài trợ thương mại, giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong thanh toán quốc tế, xuất nhập khẩu và quản lý dòng tiền với tỷ giá hấp dẫn trên thị trường. Ngoài ra, còn có sản phẩm ngân hàng số dành cho doanh nghiệp có thể chuyển khoản theo lô, trả lương miễn phí…

"Bằng việc lắng nghe và đồng hành thực chất, ngân hàng có thể trở thành người bạn của các doanh nghiệp trong thời gian phục hồi sắp tới", bà Nguyễn Thị Nga khẳng định.