Doanh nghiệp Việt tham gia cuộc đua nội địa hóa ngành đường sắt

Cuộc đua vào dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam 67 tỷ USD hiện có hai ứng viên tiềm năng nhất là Vingroup và THACO. Trong đó, Vingroup đã sớm lập VinSpeed nhằm thực hiện các dự án đường sắt mà tập đoàn tham gia. VinSpeed cũng vừa tăng vốn điều lệ lên 33.000 tỷ đồng, đề xuất loạt dự án tỷ USD trong mảng này. Đây là những minh chứng lớn nhất cho sự chủ động của doanh nghiệp Việt vào các dự án hạ tầng lớn.

Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam đang hướng đến khai thác mô hình TOD (Transit-Oriented Development), kết hợp vận tải với phát triển bất động sản quanh nhà ga để tạo nguồn thu mới và tăng hiệu quả khai thác. Trong khi đó, ở lĩnh vực công nghiệp, nhiều doanh nghiệp Việt bắt đầu mở rộng tham gia vào chuỗi cung ứng đường sắt.

Tập đoàn Hòa Phát (HPG) đang chuẩn bị triển khai nhà máy sản xuất thép ray và thép hình tại Dung Quất quy mô 14.000 tỷ đồng, hướng tới cung cấp các loại ray cao tốc, ray nội đô, ray cầu trục cùng nhiều loại thép hình như U, I, H, V. Dự kiến từ năm 2027, nhà máy bắt đầu cung ứng thép ray cho các dự án đường sắt trọng điểm trong nước và xuất khẩu.

Là nhà sản xuất thép lớn nhất Đông Nam Á và nằm trong Top 30 doanh nghiệp thép lớn nhất thế giới, Hòa Phát đặt mục tiêu nâng công suất lên 16 triệu tấn/năm từ năm 2026, tập trung vào thép HRC và thép chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và quốc tế.

Việc tự chủ sản xuất ray thép không chỉ giảm chi phí và rủi ro phụ thuộc mà còn mở đường cho việc Việt Nam làm chủ phần lớn vật liệu hạ tầng đường sắt trong tương lai.

Bên cạnh đó, sự xuất hiện của các doanh nghiệp mới như Vinspeed và Vinmetal (thuộc Vingroup) cũng góp phần đáng kể vào quá trình nội địa hóa.

Song song với Hòa Phát, Vingroup đã nhanh chóng lập doanh nghiệp chuyên sản xuất thép ray - Vinmetal với vốn điều lệ 10.000 tỷ đồng.

Nhà máy của Vinmetal đặt tại Hà Tĩnh với lợi thế cảng nước sâu Vũng Áng, thuận lợi giao thông, logistics. Đồng thời, có lợi thế gần Formosa - một đối trọng của Hoà Phát trong mảng HRC.

Nhà máy của Vinmetal đặt tại Hà Tĩnh với lợi thế cảng nước sâu Vũng Áng, thuận lợi giao thông, logistics. Đồng thời, có lợi thế gần Formosa - một đối trọng của Hoà Phát trong mảng HRC.

Với nhà máy này, Vingroup muốn chủ động nguồn cung thép chất lượng cao cho hàng loạt dự án công nghiệp - giao thông trọng điểm đang nghiên cứu, bao gồm tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam, tuyến TP. HCM - Cần Giờ hay Hà Nội - Quảng Ninh.

Theo Vingroup, Vinmetal không chỉ đón đầu để sản xuất thanh ray cho dự án đường sắt tốc độ cao, mà còn loạt dự án đường sắt khác mà VinSpeed đang đề xuất.

Sự xuất hiện của Vinmetal khiến cuộc chơi thép ray ngày càng trở nên gay cấn hơn.

Để thúc đẩy doanh nghiệp Việt tham gia sâu hơn, Quốc hội đã thông qua gói 19 cơ chế đặc thù đối với tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam vào tháng 11/2024 nhằm tháo gỡ vướng mắc và đẩy nhanh tiến độ.

Mặc dù còn nhiều thách thức, chiến lược đường sắt trăm tỷ USD vẫn được xem là biểu tượng cho khát vọng phát triển của Việt Nam trong nửa thế kỷ tới. Khi các doanh nghiệp Việt bắt đầu làm chủ nhiều hơn về vật liệu, công nghệ và thi công, hệ sinh thái công nghiệp đường sắt quốc gia sẽ dần hình thành.

Với các mốc triển khai 2025, 2035 và 2050, các siêu dự án này sẽ tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, không chỉ thay đổi diện mạo hạ tầng giao thông mà còn mở ra một không gian tăng trưởng kinh tế rộng lớn, bền vững và mang tính chiến lược cho nhiều thế hệ.