Động lực tạo đà phát triển ngành bán lẻ những tháng cuối năm

Theo báo cáo mới đây của Vietnam Report, nửa đầu năm 2025, ngành bán lẻ Việt Nam ghi nhận đà phục hồi ổn định dù vẫn có sự phân hóa giữa các mảng kinh doanh. Số liệu của Cục Thống kê cho thấy tiêu dùng cuối cùng nửa đầu năm 2025 tăng 7,95% so với cùng kỳ (so với 5,78% của 6 tháng đầu năm 2024), đóng góp tới 84,2% vào tăng trưởng GDP - khẳng định vai trò dẫn dắt của tiêu dùng nội địa trong bối cảnh xuất khẩu và đầu tư chịu sức ép thuế quan và căng thẳng thương mại. Tính chung 8 tháng đầu 2025, doanh thu bán lẻ hàng hóa ước đạt 3.495,8 nghìn tỷ đồng, tăng 8,1% so với cùng kỳ.

Dưới góc nhìn của cộng đồng doanh nghiệp bán lẻ, dù còn nhiều ẩn số song nhìn chung, phục hồi là xu hướng chủ đạo trong năm 2025.

Động lực tăng trưởng đến từ sự cộng hưởng của hai yếu tố: nỗ lực tái cấu trúc chiến lược từ bên trong doanh nghiệp và chính sách hỗ trợ từ môi trường vĩ mô. Tuy nhiên, quá trình phục hồi không đồng đều, mà thể hiện sự phân hóa rõ rệt giữa các phân khúc bán lẻ và từng nhóm doanh nghiệp, tùy thuộc vào danh mục sản phẩm, năng lực quản trị và mức độ sẵn sàng, nhạy bén trước những thay đổi.

Trước hết, nền tảng vĩ mô thuận lợi và chính sách kích cầu tiêu dùng từ Chính phủ đang đóng vai trò như "chất xúc tác" thúc đẩy niềm tin thị trường và khơi thông dòng chảy tiêu dùng.

Các biện pháp như giảm thuế VAT, đẩy mạnh chuẩn hóa hoạt động hộ kinh doanh, chống hàng giả và gian lận thương mại không chỉ khuyến khích nhu cầu mua sắm mà còn tạo lập môi trường cạnh tranh minh bạch, qua đó giúp các doanh nghiệp chân chính – tuân thủ thuế và quy định – có cơ hội khẳng định năng lực và mở rộng thị phần. Đặc biệt, việc ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP về quản lý và kinh doanh vàng đánh dấu bước tiến lớn trong lộ trình tự do hóa thị trường vàng, phá vỡ cơ chế độc quyền sản xuất vàng miếng và mở rộng cánh cửa cho các tổ chức tài chính, doanh nghiệp tư nhân đủ điều kiện tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị ngành vàng. Đây không chỉ là cú hích giúp gia tăng nguồn cung, giảm chênh lệch giá vàng trong – ngoài nước, mà còn mở ra kênh huy động và phân bổ vốn hiệu quả hơn, gián tiếp thúc đẩy tiêu dùng và đầu tư trong nền kinh tế.

Thư hai, năng lực nội tại được xem là yếu tố quyết định thành bại. Doanh nghiệp chỉ có thể tận dụng thời cơ nếu sở hữu tầm nhìn chiến lược rõ ràng, sức mạnh thương hiệu và năng lực thực thi hiệu quả. Điều này dẫn tới sự phân hóa về biên lợi nhuận: nhóm dẫn đầu thường có quy mô và độ phủ mạng lưới rộng, cho phép giảm chi phí vận hành, đồng thời đàm phán điều kiện thuận lợi với nhà cung cấp. 

Sức mạnh thương hiệu giúp nhóm này xây dựng lòng tin, thu hút khách hàng trung thành và thúc đẩy các dịch vụ bổ trợ như tài chính tiêu dùng, "mua trước – trả sau", từ đó hạ rào cản mua sắm và gia tăng doanh số. Trong khi đó, nhóm doanh nghiệp thiếu nền tảng vững chắc có thể đối mặt với nguy cơ tăng trưởng doanh thu nhưng lợi nhuận bị co hẹp do áp lực vận hành và cạnh tranh về giá. Về dài hạn, nếu không kịp nâng cấp năng lực nội tại, những doanh nghiệp này sẽ bị đẩy ra khỏi cuộc chơi.

Sự phân hóa còn thể hiện rõ giữa các danh mục hàng hóa. Theo khảo sát của Vietnam Report, ngành hàng tiêu dùng nhanh được đa số các doanh nghiệp dự báo phục hồi mạnh mẽ nhờ nhu cầu thiết yếu luôn ổn định và sự bứt phá trong chiến lược mở rộng. Trong khi đó, nhóm sản phẩm lâu bền và gia dụng được dự báo tăng trưởng chậm hơn do người tiêu dùng vẫn thận trọng trước các quyết định chi tiêu lớn, đặc biệt trong bối cảnh áp lực từ rủi ro lạm phát và biến động thương mại toàn cầu vẫn tồn tại.

Bên cạnh những điểm sáng, khảo sát của Vietnam Report cũng cho thấy năm 2025 còn tiềm ẩn nhiều khó khăn đối với tăng trưởng của doanh nghiệp bán lẻ. Thứ nhất, biến động thuế quan và dòng chảy thương mại quốc tế, Thứ hai, biến động tỷ giá và Thứ ba là áp lực chi phí vận hành - những yếu tố có mối liên hệ chặt chẽ, tạo thành vòng xoáy tác động đa chiều lên hoạt động kinh doanh.

Trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ và các hàng rào thuế quan gia tăng, chi phí nhập khẩu nguyên liệu và thành phẩm, đặc biệt với nhóm hàng lâu bền và cao cấp phụ thuộc nhiều vào nguồn cung nước ngoài cũng có rủi ro biến động theo. Ngoài ra, các doanh nghiệp bán lẻ còn đối mặt với gánh nặng chi phí vận hành từ tiền thuê mặt bằng, logistics, nhân sự đến chi phí marketing ở mức cao. Đặc biệt, các kênh bán hàng trực tuyến – vốn đang đóng vai trò trọng yếu trong chiến lược bán lẻ hiện đại – cũng trở thành nguồn phát sinh chi phí mới khi các sàn thương mại điện tử đã tăng phí giao dịch, hoa hồng và chi phí quảng cáo. Do đó, đặt ra bài toán tối ưu hóa kênh bán và chuỗi cung ứng cho các doanh nghiệp.

Nhìn chung, thị trường bán lẻ Việt Nam đang ngày càng sôi động với các doanh nghiệp tăng tốc triển khai chiến lược giành lấy thị phần trong một thị trường nội địa trị giá hàng trăm tỷ USD. Thực tế, nhiều đơn vị sớm đã mạnh dạn thay đổi chiến lược để tìm kiếm động lực tăng trưởng mới. Nửa cuối năm 2025 sẽ là thời điểm bản lề, quyết định không chỉ tốc độ phục hồi mà còn định hình cấu trúc cạnh tranh của toàn ngành trong giai đoạn tới.