Dự báo 3 kịch bản cho tăng trưởng kinh tế của Việt Nam đến năm 2045

Giải pháp hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số phù hợp trong bối cảnh đất nước còn nhiều thách thức là chủ đề được các chuyên gia đầu ngành phân tích, thảo luận sôi nổi tại cuộc Tọa đàm đối thoại chính sách với chủ đề: “Định hướng và giải pháp cho tăng trưởng kinh tế cao và bền vững đến năm 2045”, do Đại học Kinh tế quốc dân phối hợp với Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương tổ chức sáng 3/6.

GS.TS Trần Thị Vân Hoa - Đại học Kinh tế Quốc dân dẫn số liệu của Ngân hàng Thế giới (WB) - cho biết, ngưỡng thu nhập cao hiện tại là 14.006 USD. Với giả định lạm phát toàn cầu trung bình ở mức 3% mỗi năm, ngưỡng này có thể tăng lên 26.835 USD vào năm 2045. Trong khi đó, với mức tăng trưởng dân số 0,7% mỗi năm, Việt Nam cần đạt mức tăng trưởng GDP bình quân 9,5%/năm để đủ điều kiện gia nhập nhóm thu nhập cao.

Theo GS.TS. Trần Thị Vân Hoa, đây là một thách thức trong bối cảnh Việt Nam đang thực hiện tái cấu trúc hành chính toàn diện, cũng như thực hiện cuộc cách mạng về thể chế, hạ tầng và công nghệ, giữa những căng thẳng thương mại toàn cầu. Vì thế, 3 kịch bản tăng trưởng được tính toán và đưa ra gồm:

Thứ nhất là kịch bản A với mô hình “khởi động nhanh”. Kịch bản này gồm 3 giai đoạn tăng trưởng là giai đoạn 2025-2029 với GDP 11%/năm, giai đoạn 2030-2037 với GDP 9%/năm, giai đoạn 2038-2045 với GDP 7-8%/năm.

Với kịch bản này, GS.TS. Trần Thị Vân Hoa cho rằng sẽ có ưu điểm là tận dụng động lực ban đầu, thời gian dài điều chỉnh, nhưng áp lực lớn và có thể gây “kiệt sức” tăng trưởng trong 5 năm đầu.

Thứ hai là kịch bản B với mô hình “tăng tốc kéo dài”. Kịch bản này cũng gồm 3 giai đoạn tăng trưởng là giai đoạn 2025-2031 với GDP 11%/năm, giai đoạn 2032-2038 với GDP 8,5-9%/năm, giai đoạn 2039-2045 với GDP 6,5-7,5%/năm.

Với kịch bản này, ưu điểm là có thời gian chuẩn bị dài nên áp lực phân bổ đều, nhưng lại khó duy trì động lực tăng trưởng cao trong thời gian dài.

Thứ ba là kịch bản C với mô hình “sóng tăng trưởng”. Kịch bản này gồm 3 giai đoạn tăng trưởng là giai đoạn 2025-2035 với 2 phân kỳ là 2025-2030 – phân kỳ chuẩn bị với GDP 8-10%/năm, 2031-2035 – phân kỳ tăng tốc với GDP 11-12%/năm. Giai đoạn 2036-2040 với GDP 8,5-9%/năm, giai đoạn 2041-2045 với GDP 6,5-7,5%/năm.

GS.TS. Trần Thị Vân Hoa cho rằng nên lựa chọn kịch bản C, do kịch bản này có giai đoạn chuẩn bị kéo dài đảm bảo nền tảng vững chắc, cải cách toàn diện, phù hợp với chu kỳ phát triển tự nhiên, giúp giảm rủi ro "sốc tăng trưởng" và mất cân đối.

Đồng thời để thực hiện theo lộ trình tăng trưởng, GS.TS. Trần Thị Vân Hoa nêu rõ, giải pháp trọng tâm là phải hoàn thiện thể chế, phát triển cơ sở hạ tầng, tạo động lực cho kinh tế tư nhân phát triển và thu hút đầu tư nước ngoài (FDI) chất lượng cao; đồng thời là phải chuyển đổi số toàn diện, phát triển công nghiệp công nghệ cao… Điều này cần đến quyết tâm chính trị và đồng thuận toàn dân, ý chí vươn lên, tinh thần dân tộc.

Nhìn từ kinh nghiệm thế giới, PGS.TS Phạm Thế Anh cho rằng, Việt Nam có thể học hỏi sâu sắc từ kinh nghiệm phát triển của các nước Đông Á, đặc biệt là Nhật Bản, Hàn Quốc và Singapore, trong việc hoạch định và thực thi các chiến lược để đạt được tăng trưởng kinh tế cao.

Bài học quan trọng đầu tiên là vai trò định hướng mạnh mẽ của Nhà nước trong việc xác định các ngành kinh tế mũi nhọn, xây dựng kế hoạch phát triển dài hạn và tạo ra các chính sách hỗ trợ cụ thể về thuế, tín dụng, và môi trường kinh doanh thuận lợi.

Việt Nam cần tăng cường đầu tư công một cách hiệu quả vào các dự án cơ sở hạ tầng trọng điểm, đồng thời cải thiện hệ thống giáo dục và đào tạo để nâng cao kỹ năng cho người lao động, đáp ứng nhu cầu của các ngành kinh tế đang phát triển và thu hút đầu tư nước ngoài chất lượng cao.

Để có đủ nguồn lực tài chính cho các dự án hạ tầng lớn, yếu tố then chốt để đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số, Việt Nam cần thực hiện đồng thời các giải pháp để nâng cao hiệu quả chi tiêu công, thực hiện sự dịch chuyển hợp lý giữa các khoản chi và khai thác các nguồn thu mới bền vững thay thế cho các nguồn thu kém bền vững.