FTA sẽ tiếp tục là động lực phát triển kinh tế

Các hiệp định FTA đã trở thành một trào lưu chung trên thế giới trong xu thế hội nhập, toàn cầu hóa. Đồng thời cũng là giải pháp được nhiều quốc gia lựa chọn khi mà những thỏa thuận đạt được trong khuôn khổ Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) chưa làm “hài lòng” các nước về mức độ cam kết. Số lượng FTA trên thế giới tăng nhanh chóng.

Đến nay, Việt Nam đã có 13 FTA có hiệu lực và hiện đang đàm phán 03 FTA. Trong số 13 FTA đã có hiệu lực và đang triển khai, Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) là FTA thế hệ mới đầu tiên mà Việt Nam tham gia, tiếp theo đó là Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA).

Việc tham gia các hiệp định FTA đã tạo thêm động lực và mang lại nhiều tác động tích cực cho kinh tế Việt Nam: Thị trường xuất nhập khẩu được mở rộng và đa dạng hóa; thị trường dịch vụ tài chính phát triển hơn với sự tham gia của nhiều nhà đầu tư nước ngoài; hệ thống thể chế, chính sách cũng từng bước được hoàn thiện nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập và thực thi cam kết trong các FTA v.v. 

Cùng với tham gia WTO từ năm 2007, việc thực thi các FTA đã góp phần thúc đẩy GDP của Việt Nam tăng hơn 300%, kim ngạch xuất nhập khẩu tăng 350%.

 Hiệu quả của các FTA được thể hiện hoàn toàn rõ nét, 11 tháng năm 2020, kim ngạch xuất khẩu (XK) hàng hóa ước tính đạt 254,93 tỷ USD, tăng 5,5% so với cùng kỳ năm trước (cùng kỳ tăng 8%). Trong đó, khu vực kinh tế trong nước đạt 73,05 tỷ USD, tăng 1,6%, chiếm 28,65% tổng kim ngạch XK; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 181,88 tỷ USD, tăng 7,1%, chiếm 71,35%. 

Bên cạnh đó, thành tích XK của khối doanh nghiệp (DN) trong nước tiếp tục là điểm sáng cho hoạt động XK những tháng qua. Rõ nhất là ở những DN dệt may, da giày, mặc dù đứt gãy chuỗi cung ứng, tổng cầu giảm nhưng đã khắc phục được khó khăn, duy trì kết quả XK.

Về nhóm hàng nông nghiệp, không phải kết quả XK đều tăng, nhưng nhìn chung giá được duy trì tốt. Giá XK bình quân cà phê đạt 1.963 USD/tấn trong tháng 11/2020, tăng 5,7% so với tháng 10/2020 và tăng 12,2% so với cùng kỳ năm 2019; giá XK hạt tiêu tăng 3,6% so với tháng 10/2020 và tăng 8,1% so với cùng kỳ năm 2019; giá XK cao su tăng 8,8% so với tháng 10/2020 và tăng 15% so với cùng kỳ năm 2019… 

“Mức tăng này cho thấy thị trường quốc tế vẫn có nhu cầu ở nhiều mặt hàng thiết yếu, giúp các mặt hàng này duy trì được sự tăng trưởng XK tích cực”- Chuyên gia kinh tế - TS. Võ Trí Thành nhận định và chỉ rõ, một yếu tố quan trọng không thể không nhắc đến là các FTA như CPTPP, EVFTA thời gian qua đã được DN tận dụng khá tốt. 

Mặc dù EVFTA trước khi triển khai cũng có nhiều người lo ngại sẽ không mang lại hiệu quả tích cực ngay lập tức như mong đợi, lý do là sự sẵn sàng của DN chưa tốt. Song sau vài tháng triển khai, tỷ lệ DN biết để áp dụng FTA này vào hoạt động sản xuất, kinh doanh là tương đối tốt. Tận dựng ưu đãi từ EVFTA, hàng chục nghìn bộ chứng nhận xuất xứ hàng hóa đã được cấp cho DN. 

Nhận định về tình hình XK năm 2021, TS. Võ Trí Thành cho hay, cơ hội là có trong giai đoạn khó khăn này dù mức độ rủi ro còn lớn nhưng nhiều dự báo cũng cho rằng, quá trình phục hồi kinh tế đang diễn ra. Quá trình này gắn với các FTA Việt Nam đang thực thi và đã có hiệu lực. Rõ ràng đây là cơ hội lớn để thúc đẩy quá trình phục hồi ở Việt Nam, thể hiện rõ nhất qua thương mại.

Thêm nữa, các FTA cũng gắn chặt với quá trình tái cấu trúc, gắn với câu chuyện sản xuất, kinh doanh của Việt Nam nói chung và của các DN sản xuất trong thời gian 5-7 năm lại đây, cũng như tác động sau 2 đợt dịch Covid-19. Sự chuyển dịch diễn ra cả về nội hàm, đối tác, đi kèm đó là các dòng đầu tư đang diễn ra khá mạnh mẽ.

Bên cạnh góc độ thuần túy về thị trường còn các FTA mang đến hiệu quả lớn về đối tác, công nghệ lõi, mặt hàng chiến lược... Các FTA chắc chắn sẽ kéo theo sự dịch chuyển về đầu tư, thương mại, nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao.

Do đó cần tăng cường tuyên truyền, phổ biến thông tin về các FTA để hỗ trợ doanh nghiệp. Đẩy mạnh công tác xây dựng thể chế, chính sách, cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính nhằm tạo môi trường thuận lợi thông thoáng cho hoạt động xuất nhập khẩu.