Giá tăng cao, xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam sang châu Phi khó cạnh tranh

Theo Bộ Công thương, Việt Nam đã thiết lập quan hệ thương mại với tất cả 54 quốc gia ở khu vực châu Phi, trao đổi thương mại hai chiều đã có mức tăng trưởng khả quan trong những năm qua. Năm 2020, kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam - châu Phi đạt 6,7 tỷ USD. Năm 2021, kim ngạch trao đổi thương mại giữa Việt Nam các nước châu Phi đạt hơn 7 tỷ USD.

Thống kê 3 tháng đầu năm nay, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang châu Phi đạt 591,7 triệu USD. Ở chiều ngược lại, Việt Nam nhập khẩu từ châu Phi đạt giá trị 447,1 triệu USD.

Với quy mô dân số lớn khoảng 1,3 tỷ người, châu Phi có nhu cầu nhập khẩu cao nhiều loại mặt hàng phù hợp với hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Riêng về hàng thuỷ sản, các loại cá nước ngọt ngày càng được người dân châu Phi ưa dùng do thay đổi thói quen tiêu dùng thịt sang các loại thuỷ sản.

Tuy nhiên có một thực tế dễ nhận thấy, kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản của Việt Nam sang thị trường châu Phi có sự sụt giảm trong một vài năm trở lại đây. 

Tại thị trường Algieria, thời điểm trước khi dịch COVID-19 xuất hiện, Việt Nam xuất khẩu khoảng 10 triệu USD/năm, năm 2021 giảm xuống còn 1,5 triệu USD. 4 tháng đầu năm 2022 dù kim ngạch xuất khẩu có khởi sắc và tăng 25% so với cùng kỳ năm trước đạt 780.000 USD nhưng vẫn thấp so với thời điểm trước khi dịch COVID-19 xuất hiện.

Giá luôn là yếu tố quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng cạnh tranh của hàng hoá xuất khẩu, thuỷ sản không phải là ngoại lệ, nhất là với thị trường có thu nhập bình quân đầu người chưa cao như châu Phi.

Nguyên nhân sự sụt giảm này được ông Hoàng Đức Nhuận - Tham tán Thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Algeria chỉ ra: Trên thị trường Algeria, cá tra phi lê đông lạnh của Việt Nam có giá 9,5 USD/kg, tăng gấp đôi năm ngoái. “Doanh nghiệp nhập khẩu Algeria cho biết, trước đây người dân Algeria đánh giá cao chất lượng và giá thuỷ sản Việt Nam nhưng 2 năm trở lại đây giá thành tăng mạnh đã ảnh hưởng tới cạnh tranh”, ông Hoàng Đức Nhuận nói.

Không chỉ vấn đề giá, thuế cũng đang là thách thức lớn với thuỷ sản Việt Nam xuất khẩu vào châu Phi, nhất là với các quốc gia có thoả thuận thương mại với châu Phi. Đơn cử, tại Algeria thuế nhập khẩu thuỷ sản là trên 50%, Ai Cập thuế dao động từ 5-20% tuỳ loại sản phẩm. Điều này làm nóng thêm sức ép cạnh tranh của thuỷ sản Việt.

Dù vậy, đại diện Thương vụ Việt Nam tại thị trường châu Phi cho rằng vẫn còn nhiều dư địa cho thuỷ sản Việt Nam tăng tốc xuất khẩu. Tuy nhiên, do khoảng cách địa lý xa, doanh nghiệp thuỷ sản trong nước được khuyến cáo tối ưu hoá sản xuất nhằm hạn chế chi phí, tìm cách giảm chi phí vận chuyển từ đó giảm giá thành sản phẩm.

Cùng đó, doanh nghiệp cần tìm hiểu kỹ càng đối tác trước khi ký kết hợp đồng, Thương vụ Việt Nam tại châu Phi sẽ hỗ trợ cho doanh nghiệp trong vấn đề này. Tham dự nhiều triển lãm, hội chợ nhằm quảng bá sản phẩm. Nên thanh toán bằng hình thức LC không huỷ ngang và yêu cầu đối tác đặt cọc từ 25-30% giá trị đơn hàng. Trong hợp đồng cần thiết làm rõ và cụ thể các vấn đề liên quan đến tranh chấp để có cơ sở pháp lý khi có vấn đề phát sinh.