Gia tăng giá trị cho hàng Việt xuất khẩu sang Nhật Bản

Những năm gần đây, quan hệ kinh tế Việt Nam - Nhật Bản đã và đang phát triển mạnh mẽ, trở thành một trụ cột trong quan hệ giữa hai quốc gia.

Việt Nam là đối tác xuất khẩu lớn thứ 7 và là đối tác nhập khẩu hàng hóa lớn thứ 9 của Nhật Bản. Việt Nam, Nhật Bản còn rất nhiều dư địa để hợp tác thương mại khi đang có chung đến 4 hiệp định thương mại tự do song phương và cả đa phương (VJEPA, AJCEP, CPTPP, RCEP).

Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP.Hồ Chí Minh (ITPC) cho biết, năm 2024, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Nhật Bản đạt 46,23 tỷ USD. Trong đó, Việt Nam xuất khẩu sang Nhật Bản đạt khoảng 24,61 tỷ USD, các mặt hàng xuất khẩu chủ lực bao gồm hàng dệt, may; phương tiện vận tải và phụ tùng; máy móc, thiết bị, dụng cụ; gỗ và các sản phẩm gỗ, đồ nội thất, các sản phẩm nhựa.

Ở chiều ngược lại, Nhật Bản cũng nhập khẩu vào Việt Nam khoảng 21,62 tỷ USD, với các nhóm hàng chính như máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng; sắt thép; điện thoại các loại và linh kiện.

ITPC dự báo quan hệ thương mại Việt Nam - Nhật Bản được kỳ vọng sẽ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng trong thời gian tới. Nhật Bản không chỉ là thị trường xuất khẩu quan trọng mà còn là nguồn cung cấp công nghệ và thiết bị công nghiệp hiện đại cho Việt Nam.

Tuy nhiên, Nhật Bản là một thị trường cạnh tranh cao đi kèm với các tiêu chuẩn chất lượng nghiêm ngặt, yêu cầu chứng nhận quốc tế (MSC, ASC, FSC) và sản phẩm cá nhân hóa; người tiêu dùng Nhật đặc biệt ưa chuộng các sản phẩm có chất lượng, độ bền, tính an toàn và xuất xứ rõ ràng. Mặc dù trung thành với thương hiệu, người dân Nhật Bản vẫn sẵn sàng thử nghiệm những sản phẩm mới mang lại giá trị vượt trội.

Xu hướng tiêu dùng nổi bật hiện nay của thị trường Nhật Bản là ưu tiên các mặt hàng thân thiện với môi trường, có thể tái chế và không sử dụng nhựa.

Ngoài ra, các lĩnh vực đang thu hút sự quan tâm là thực phẩm sạch, an toàn và có nguồn gốc rõ ràng; sản phẩm làm đẹp và chăm sóc cá nhân; sản phẩm công nghệ và tiện ích gia đình; dịch vụ và sản phẩm dành cho người cao tuổi.

Do đó, tại hội thảo “Chiến lược gia tăng cơ hội xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam vào thị trường Nhật Bản”, bà Quyền Thị Thúy Hà, Trưởng Chi nhánh Thương vụ Việt Nam tại Osaka (Nhật Bản) chia sẻ: Muốn thành công tại thị trường Nhật Bản, doanh nghiệp Việt cần đầu tư nghiêm túc vào chất lượng, nghiên cứu kỹ lưỡng thị trường, tìm hiểu văn hóa và chủ động xây dựng mối quan hệ bền vững với các đối tác bản địa.

Ngoài ra các tiêu chuẩn về lao động, an toàn, môi trường và đạo đức kinh doanh cũng là vấn đề được quan tâm.

Đồng quan điểm, ông Oguma Toshihiro, Giám sát viên Hiệp hội Doanh nghiệp Nhật Bản tại TP.HCM (JCCH) kiêm Tổng Giám đốc Chi nhánh Hồ Chí Minh Ngân hàng Mizuho, cho rằng doanh nghiệp cần chiến lược dài hạn. Doanh nghiệp Việt cần đầu tư công nghệ chế biến, như sản xuất dệt may thông minh hoặc nông sản chế biến sâu (nước ép trái cây, cà phê hòa tan cao cấp), để tăng giá trị 20-30% so với xuất thô. 

Các công ty cũng cần nghiên cứu thị trường Nhật Bản, tập trung vào sản phẩm xanh và cá nhân hóa, như thực phẩm dành cho người cao tuổi (dân số Nhật trên 65 tuổi chiếm 29%, theo World Bank 2024). Tiếp theo, nên tận dụng sự kiện xúc tiến như Lễ hội TP Hồ Chí Minh tại Tokyo (1-2/11/2025) và hội chợ FOODEX để quảng bá thương hiệu.

Các chuyên gia đều khẳng định, với tiềm năng và dư địa còn lớn, thị trường Nhật Bản không chỉ là cơ hội để tăng kim ngạch xuất khẩu mà còn là bệ phóng để doanh nghiệp Việt nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu.