Giấc mơ xe điện của Đông Nam Á

Các chính phủ ở Đông Nam Á đang có những kế hoạch rất tham vọng nhằm chiếm một phần miếng bánh của thị trường xe điện (EV).

Khi các quốc gia trên toàn cầu chuẩn bị cho quá trình trung hoà carbon, ngành công nghiệp ô tô đã bắt đầu một sự chuyển đổi cơ bản. Tại hội nghị thượng đỉnh COP26 vào tháng 11, nhiều quốc gia và các nhà sản xuất ô tô hàng đầu đã cam kết loại bỏ dần các phương tiện chạy bằng nhiên liệu hoá thạch cho đến năm 2040 hoặc sớm hơn.

Mục đích của các chính phủ trong khu vực không gì khác là tạo ra nhiều cơ hội hơn cho ngành công nghiệp ô tô của chính mình, cả xuất khẩu cũng như nội địa.

Thái Lan từng ghi dấu mạnh nhất ở khu vực trong lĩnh vực xe sử dụng động cơ đốt trong, đỉnh điểm là vào năm 2013 với khả năng sản xuất 2,5 triệu xe/năm. Sau khi đại dịch bùng phát, nước này vẫn sản xuất 1,7 triệu xe vào năm 2021. Quốc gia này dự kiến 30% sản lượng xe điện sẽ chiếm 30% vào cuối thập kỷ này, theo một lộ trình được công bố vào năm ngoái.

Indonesia, nhà sản xuất nickel lớn nhất thế giới, đặt mục tiêu trở thành trung tâm sản xuất và xuất khẩu xe điện. Việt Nam, trong khi đó, sở hữu một doanh nghiệp là VinFast với mục tiêu là nhà sản xuất xe điện số một thị trường nội địa, đồng thời chinh phục thị trường Mỹ và châu Âu.

Việc chuyển hướng sang xe điện là cần thiết để bảo vệ ngành sản xuất xe trong khu vực. Tuy nhiên, người mua tại Đông Nam Á và hầu hết các nhà sản xuất ô tô hiện tại có vẻ chưa sẵn sàng để thích ứng và khai thác thị trường vốn đang rộng mở. Điều này tạo cơ hội lớn cho các doanh nghiệp nội địa tham gia cuộc chơi.

Gian hàng xe điện của VinFast tại triển lãm CES 2022.

Tại Đông Nam Á hiện tại, có 3 hướng đang được tập trung khai thác:

Xây dựng thương hiệu EV toàn cầu

Hiện tại, các OEM Nhật Bản có vị thế dẫn đầu trong khu vực. Tuy nhiên, những gã khổng lồ nội địa như VinFast đang có chỗ đứng nhất định, thường là nhờ sự trợ giúp của Trung Quốc hoặc châu Âu.

VinFast của Việt Nam đã giới thiệu 2 mẫu xe EV đầu tiên tại LA Auto Show vào tháng 11/2021 và dự kiến chào bán xe tại Mỹ, châu Âu với mức giá cạnh tranh nhờ mô hình cho thuê pin.

Công ty đã công bố mở cơ sở sản xuất tại Mỹ vào năm 2024 và Đức năm 2025. Tại Việt Nam, VinFast đang xây một nhà máy pin trị giá 174 triệu USD với công suất ban đầu là 100.000 pack pin.

Các nhà sản xuất ô tô lớn trên toàn cầu đặt mục tiêu phát thải bằng 0 với kế hoạch tung ra khoảng 400 mẫu xe điện chạy bằng pin cho đến năm 2025. Vì vậy, họ rất quan tâm đến việc hỗ trợ các nước Đông Nam Á trong quá trình chuyển đổi từ động cơ đốt trong.

Trong ít nhất 5 năm tới, các thương hiệu quốc tế lớn này sẽ tiếp tục thống trị lĩnh vực sản xuất trong khu vực, trước khi các "nhà vô địch" nội địa có thể nắm quyền kiểm soát. Khi doanh số bán hàng và tiếp thị ngày càng phát triển, trọng tâm phải là chuỗi giá trị như hậu mãi và dịch vụ hỗ trợ di động.

Khu vực này vẫn được coi là một thị trường mới nổi tiềm năng và khổng lồ, nơi tỷ lệ sở hữu ô tô vẫn ở mức dưới 20%. Các nhà sản xuất sẽ tiếp cận thị trường bằng các model phổ thông với giá cả phải chăng, nhiều công nghệ kèm thiết kế hấp dẫn.

Xây trung tâm linh kiện EV từ con số 0

Indonesia muốn đưa việc sản xuất pin thành trọng tâm trong chiến lược xe điện của mình dựa trên nguồn tài nguyên khổng lồ là quặng nickel. Nước này đã cấm xuất khẩu kim loại vào năm 2020 để bảo vệ ngành công nghiệp của mình.

Tập đoàn pin khổng lồ CATL đã cam kết đầu tư 5 tỷ USD trong khi LG Chem sẽ tham gia liên minh với Tập đoàn pin Indonesia (IBC). Foxconn thông báo sẽ sản xuất xe điện và pin ở Trung Java vào cuối năm nay.

Chính phủ Indonesia đã cung cấp các ưu đãi cả về tài chính và phi tài chính, nhắm tới mục tiêu sản xuất 400.000 ô tô điện và 1,76 xe máy điện vào năm 2025. Đồng thời, họ cũng thể hiện nỗ lực lớn trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng.

Hyundai Motor, công ty đang thành lập nhà máy pin ở Tây Java cùng với LG Energy Solution, không chỉ đầu tư sản xuất xe điện mà còn hứa hỗ trợ phát triển trạm sạc cũng như tái chế pin đã qua sử dụng.

Tận dụng các nền tảng có sẵn

Các nhà đầu tư nước ngoài cũng đang thúc đẩy sự đổi mới tại thị trường nội địa Đông Nam Á. Vào tháng 9/2021, Tập đoàn dầu khí quốc gia PTT của Thái Lan đã khởi động một liên doanh sản xuất xe điện với Foxconn để vận hành một nhà máy ở Hành lang Kinh tế phía Đông. Trong khi đối tác địa phương sẽ cung cấp phụ tùng ô tô, cơ sở hạ tầng xe điện và mạng lưới khách hàng, liên doanh này sẽ được hưởng lợi rất lớn từ nền tảng MIH của Foxconn.

MIH (mobile in harmony) được xem là Android dành cho EV – nền tảng mở cho phép các nhà sản xuất và nhà phát triển chia sẻ kiến thức chuyên môn về công nghệ và khả năng phát triển các thành phần chính như pin, trình điều khiển, bảo mật hoặc đám mây kết nối. Đối với những người chơi mới trong lĩnh vực xe điện, đây là một lựa chọn giá trị vì làm giảm độ phức tạp cũng như chi phí trong quá trình phát triển. Chính phủ Thái Lan kỳ vọng những dự án như thế này sẽ giúp các nhà cung cấp địa phương chuyển đổi dễ dàng hơn sang sản xuất linh kiện xe điện. PTT sẽ mở thêm cả dịch vụ cho thuê xe điện và thu tiền bằng cách lắp đặt các trạm sạc tại các trạm xăng của mình trải rộng khắp Thái Lan.

TheoBussiness Times (Singapore), Đông Nam Á có những lợi thế nhất định với tư cách là một trung tâm sản xuất giá rẻ toàn cầu, đồng thời là một thị trường tiêu thụ rất hứa hẹn. Cơ hội kinh doanh là rất lớn.

Khu vực này sẽ tiếp tục khuyến khích này càng nhiều người chơi mới tham gia vào lĩnh vực sản xuất, kinh doanh ô tô điện. Về lâu về dài, Đông Nam Á hướng đến chuyển đổi khu vực thành trung tâm sản xuất xe điện của thế giới.