Tại các phiên thảo luận về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội trong kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV vừa qua, một số đại biểu rất bức xúc về tình trạng giá phân bón, giá thức ăn chăn nuôi... tăng vọt ảnh hưởng nhiều đến sản xuất của nông dân.

Đại biểu Quốc hội Trình Lam Sinh (An Giang) phản ánh việc nền nông nghiệp luôn gặp nhiều khó khăn và bất cập. Minh chứng như trong vụ đông xuân 2020-2021, chi phí phân, thuốc cho 1ha khoảng 12 - 12,5 triệu đồng. Với giá lúa cao của mùa vụ đó từ 7.000 - 7.400 đồng/kg, người dân sản xuất đạt năng suất từ 2,3 - 2,5 tấn/ha thì hòa vốn, nếu từ 2,5 tấn/ha trở lên thì có lợi nhuận.

Vụ thu đông năm nay, chi phí phân, thuốc cho 1 ha vào khoảng 17,5 triệu đồng, với giá lúa dao động từ 5.100 - 5.200 đồng/kg thì người dân cần sản xuất đạt năng suất từ 4,4 - 4,5 tấn/ha mới có thể hòa vốn, nếu muốn có lợi nhuận thì cần đạt trên 4,5 tấn/ha.

Như vậy, theo đại biểu Sinh, chi phí các nguyên liệu đầu vào như phân, thuốc trong sản xuất lúa gần đây lên rất cao và mức chi phí chênh lệch lên đến 5,4 triệu đồng. Cụ thể, giá phân urê 290.000 đồng/bao tại thời điểm vụ đông xuân 2020 - 2021 thì hiện nay có giá là 975.000 - 1 triệu đồng/bao, tăng khoảng 245%. Phân DAP giá từ 550.000 đồng/bao thì hiện là 1.150.000 đồng/bao, tăng 109%. Phân kali từ 330.000 đồng 1 bao tăng lên 800.000 đồng/bao, tăng 143%. Như vậy, với bài toán tăng giá thì người nông dân gặp quá nhiều khó khăn.

Cùng chung quan điểm, đại biểu Trần Thị Thanh Hương (An Giang) cho biết, từ đầu năm 2021 đến nay giá phân bón và nhiều mặt hàng thiết yếu không ngừng tăng cao, vô hình chung đẩy người nông dân vào thế đã khổ nay càng thêm khổ. "Đơn cử như giá phân bón sản xuất trong nước cũng như nhập khẩu đều tăng cao, trung bình các mặt hàng tăng giá từ 60 - 80% và dự báo còn tăng cao. Giá mặt hàng thức ăn chăn nuôi cũng vậy", bà Hương nêu thực tế.

Trong bối cảnh giá các vật tư đầu vào liên tục tăng cao thì giá sản phẩm nông nghiệp, chăn nuôi lại rất bấp bênh, đặt ra nhiều thách thức cho người nông dân trong việc tiếp tục duy trì sản xuất. "Vấn đề này ảnh hưởng rất lớn đến an ninh lương thực của khu vực và sự phát triển của khu vực ĐBSCL trong thời gian tới", đại biểu Hương nhận định.

Lý giải về lý do giá vật tư tăng cao, các chuyên gia cho biết: Hiện nay đang xảy ra tình trạng khan hiếm nguyên liệu sản xuất phân bón, việc tìm nguồn cung cấp cũng đang gặp không ít khó khăn.

Giá nguyên liệu phân bón tăng cao là vấn đề toàn cầu, không chỉ riêng ở Việt Nam. Việc sản xuất phân hỗn hợp trong nước hiện nay phụ thuộc chủ yếu vào nguyên liệu nhập khẩu nên hầu như các đơn vị không thể can thiệp để giảm giá.

Tình trạng vật tư đầu vào tăng cao như hiện nay đã khiến cho nhà nông vốn đã khó khăn lại khó khăn thêm, nhất là trong bối cảnh chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi dịch COVID-19 cả trong sản xuất và tiêu thụ nhiều mặt hàng nông sản.

Các đại biểu đều mong muốn Chính phủ và các bộ, ngành cần có giải pháp bình ổn giá nguyên liệu đầu vào trong sản xuất nông nghiệp như là vật tư nông nghiệp, thức ăn chăn nuôi, thủy sản, chế phẩm sinh học... để giúp cho người nông dân sản xuất có lợi nhuận trong điều kiện diễn biến phức tạp của dịch COVID-19 như hiện nay.

Nói về giải pháp bình ổn giá phân bón và vật tư nông nghiệp, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, đây là lĩnh vực luôn được Bộ Công Thương chú trọng chỉ đạo các đơn vị chức năng theo dõi, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương để kịp thời đề xuất, áp dụng nhiều biện pháp nhằm hỗ trợ nông dân sản xuất có lãi, qua đó nâng cao đời sống ở khu vực nông thôn. Tuy nhiên thời gian qua, giá phân bón, vật tư nông nghiệp vẫn tăng cao là do giá nguyên liệu đầu vào, chủ yếu là nhập khẩu và chi phí vận tải logistics do giãn cách xã hội tăng cao.

Bộ trưởng cho biết, thời gian tới Bộ sẽ tiếp tục thực hiện các biện pháp như đã làm thời gian qua, đồng thời tiếp tục phối hợp tốt hơn các bộ, ngành, địa phương để có các giải pháp hiệu quả hơn trong việc tăng cường kiểm tra, kiểm soát thị trường, xử lý vi phạm. Bộ trưởng Diên đề xuất Quốc hội, Chính phủ xem xét sửa đổi, bổ sung Luật Thuế giá trị gia tăng để mặt hàng phân bón được bổ sung vào danh mục chịu thuế VAT, giúp cho mặt hàng này có cơ hội giảm giá và nâng cao năng lực sản xuất của các doanh nghiệp trong nước.

Ngoài ra, ông Nguyễn Như Cường - Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - NNPTNT) cũng đề xuất: “Để giảm chi phí đầu vào do giá phân bón tăng, người dân cần áp dụng quy trình canh tác "3 giảm, 3 tăng" (giảm lượng giống gieo sạ, giảm lượng thuốc trừ sâu bệnh, giảm lượng phân đạm - tăng năng suất lúa,  tăng chất lượng lúa gạo, tăng hiệu quả kinh tế), trong đó lưu ý giảm lượng giống sạ, bón phân đúng theo quy trình, tận dụng các nguồn phân hữu cơ tại chỗ”.

Về phía doanh nghiệp, để giảm chi phí đầu vào cho nông dân đồng thời tăng sản lượng, ông Phan Văn Tâm, Giám đốc Marketing, Công ty CP Phân bón Bình Điền cho rằng, việc kiểm soát chất lượng giống, phân bón là nhân tố quyết định. Bởi nhiều sản phẩm của DN bị làm giả nhưng để giám sát và quản lý cần sự vào cuộc của ngành chức năng. Giá phân bón thế giới khó có khả năng giảm trong thời gian tới, do đó, các cơ quan chức năng nên có phương án giúp nông dân thích ứng và đối phó. Trong đó cần có những khảo sát, nghiên cứu từ thị trường và đưa ra các dự báo về vật tư đầu vào.

“Từ những dự báo này, chúng ta sẽ đưa ra được chiến lược sản xuất phù hợp cho mỗi mùa vụ để đảm bảo được lợi nhuận cho người nông dân dù có biến động về giá vật tư đầu vào. Ngoài ra, trong bối cảnh giá phân vô cơ tăng cao, các địa phương cũng nên khuyến nghị nông dân tận dụng nguồn phân hữu cơ sẵn có cho cây trồng”, ông Tâm đề nghị.

NỘI DUNG - ĐỒ HỌA: HOÀI THƯƠNG