Giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu tới sức khỏe

Khắc phục biến đổi khí hậu.

Nhiệt độ không khí bề mặt trên đất liền đã tăng khoảng 1,5 độ C trong 150 năm qua, dẫn đến những tác động xấu đến sức khỏe và hạnh phúc của con người. Sự ấm lên của trái đất sẽ làm gia tăng những rủi ro này, tùy thuộc vào mức độ giảm khí thải và đầu tư xây dựng hệ thống y tế thích ứng với khí hậu.

Châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng đặc biệt dễ bị tổn thương do tiếp xúc nhiều hơn với hậu quả của biến đổi khí hậu. Biến đổi khí hậu được dự báo sẽ trải qua sự gia tăng nhiệt độ xung quanh, các sự kiện giông bão cực lớn và mực nước biển dâng. Những điều này sẽ gây ra những hậu quả về sức khỏe, bao gồm bệnh tật và tử vong liên quan đến nhiệt độ, thương tích và tử vong do các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt, các bệnh do truyền nhiễm và thiếu dinh dưỡng.

Châu Á đã trải qua sự gia tăng tần suất và cường độ của các hiện tượng thời tiết cực đoan như lốc xoáy nhiệt đới, mưa lũ, hạn hán và sóng nhiệt, dẫn đến số lượng người bị thương và tử vong đáng kể. Khu vực này đặc biệt chịu rủi ro vì dân số đông và đang gia tăng, đường bờ biển dài, vùng trũng nhiều và phụ thuộc vào ngành nông nghiệp và tài nguyên thiên nhiên. Sự khó lường ngày càng gia tăng của gió mùa hàng năm là mối quan tâm đặc biệt ở Đông Nam Á, làm tăng nguy cơ liên quan đến khí hậu ở nhiều quốc gia.

Sự kết hợp của các hiện tượng thời tiết cực đoan, như nhiệt độ tăng cao cùng với các cơn lốc xoáy hoặc sóng nóng ngược chiều, cũng là mối quan tâm đặc biệt và sẽ xảy ra với tần suất ngày càng tăng.

Các bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là các bệnh do muỗi đốt, là một vấn đề sức khỏe cộng đồng lớn ở châu Á. Bệnh sốt rét, sốt xuất huyết đang lan truyền trong khu vực. Biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến nhiệt độ xung quanh và lượng mưa tăng có lợi cho quần thể muỗi, làm tăng phạm vi địa lý của chúng và kéo dài mùa truyền bệnh của loài này. Các đợt bùng phát và tái phát đe dọa sức khỏe đáng kể.

Nhiệt độ ấm lên, lượng mưa thay đổi và tần suất hạn hán và sa mạc hóa nhiều hơn đã làm tổn hại đến an ninh lương thực ở các khu vực châu Á. Mặc dù biến đổi khí hậu đã làm tăng năng suất cây trồng ở một số vùng núi cao, nhưng sản lượng ở các vùng có vĩ độ thấp hơn lại bị ảnh hưởng tiêu cực. Nồng độ carbon dioxide trong khí quyển tăng lên có thể làm giảm chất lượng dinh dưỡng của cây trồng. Các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt thường xuyên hơn cũng sẽ làm gián đoạn chuỗi cung ứng. Các tác động kép và ngày càng tiêu cực của đại dịch COVID-19 lặp đi lặp lại đối với tinh thần và sức khỏe chứng minh cho hiện tượng này.

Theo tài liệu tập huấn của Tổ chức Y tế Thế giới và Cục Quản lý môi trường y tế, có hai loại hệ thống cảnh báo là: giám sát và cảnh báo sớm. Hệ thống giám sát phát hiện dịch bệnh thông qua đánh giá lâm sàng và tỷ lệ mắc mới khi chúng xảy ra. Hệ thống cảnh báo sớm cảnh báo các cơ quan nhà nước có thẩm quyền và người dân trước sự kiện bất lợi về thời tiết có thể xảy ra.

Các sự kiện thời tiết bất lợi có thể là: dự báo mưa kéo dài, nhiệt độ tăng hoặc hạn hán; sự đe dọa tức thời của bão, lũ lụt và thủy triều dâng; mối quan tâm sức khỏe công cộng bao gồm bệnh tật, suy dinh dưỡng, sốc nhiệt, căng thẳng tinh thần và chấn thương thể chất.

Theo đó, việc triển khai hệ thống cảnh báo sớm tác động của biến đổi khí hậu tới sức khỏe nhằm mục tiêu tổng quát là để giảm tác động xấu của bệnh truyền nhiễm lên sức khỏe và tình trạng kinh tế – xã hội ở Việt Nam. Đồng thời, việc triển khai này cũng hướng đến mục tiêu trung hạn là tăng cường khả năng phát hiện, xác định và phản ứng nhanh đối với dịch bệnh và các bệnh nhiễm trùng mới nổi. Để lồng ghép hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm, hệ thống thông tin y tế và chương trình bệnh cụ thể.

Các biện pháp thích ứng và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu tới sức khỏe:

Các loại tiếp xúc với biến đổi khí hậu: Tiếp xúc với biến đổi khí hậu từ từ; Tiếp xúc với tần số ngày càng tăng của các sự kiện thời tiết cực đoan; Tiếp xúc phụ thuộc vào điều kiện địa lý địa phương: các khu vực ven biển (bão và thủy triều dâng), vùng thấp (ngập lụt và lũ quét), đồi (lở đất và lũ quét), đồng bằng châu thổ (lũ lụt và xâm nhập nước biển), ô nhiễm không khí đô thị; Tiếp xúc với vectơ truyền bệnh và các thể loại mới của các mầm bệnh.

Những người nhạy cảm với tiếp xúc: Trẻ em và người cao tuổi; người lao động trên cánh đồng và người lao động trong một số ngành công nghiệp; người sống ở các khu vực đông đúc hoặc chật hẹp; khu vực nghèo – xây dựng nhà ở nghèo nàn và cơ sở hạ tầng vệ sinh không đầy đủ; khu vực không có đầy đủ cơ sở y tế; cộng đồng không có đường thoát và nơi trú ẩn khẩn cấp.

Các tác động bất lợi y học có thể có: Tăng rủi ro suy dinh dưỡng, tiêu chảy, tim – hô hấp và các bệnh truyền nhiễm; Tăng tỷ lệ mắc bệnh và tử vong từ tăng nhiệt và hạn hán; Thay đổi phân phối của một số vectơ truyền bệnh; Các bệnh mới xuất hiện; Chấn thương và tử vong do các sự kiện thời tiết cực đoan như bão, lũ lụt và thủy triều dâng.

Các biện pháp thích ứng cho ngành y tế: Ứng phó khẩn cấp và kế hoạch ứng phó (Hệ thống quản lý rủi ro thiên tai); Hệ thống cảnh báo sớm; Cung cấp nước uống an toàn và hệ thống vệ sinh, nhà trú bão; Kế hoạch cung cấp lương thực ổn định; Cơ sở hạ tầng và trang thiết bị y tế; Cải thiện dịch vụ y tế cấp cứu; Cải thiện giám sát bệnh, xét nghiệm chẩn đoán nhanh chóng, các chương trình tiêm phòng; Chương trình giám sát và kiểm soát vectơ hiệu quả; Kế hoạch ứng phó khi tiếp xúc với nhiệt; Quy hoạch đô thị và nông thôn; Cơ sở hạ tầng của địa phương tốt – đường trải nhựa, cấp nước và hệ thống thoát nước tốt, có nguồn cung cấp điện khẩn cấp tốt; Nâng cao chất lượng xây dựng nhà, có sự tăng cường thông gió tự nhiên; Cộng đồng tham gia tích cực và nhận thức công cộng tốt.